DangPhungQuanHusserlChuNghiaLyTuong127

ĐẶNG PHÙNG QUÂN

HUSSERL VÀ CHỦ NGHĨA (L)Ý TƯỞNG

TRONG THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI

biên khảo triết học nhiều kỳ

kỳ 127

(tiếp theo)

Kỳ 1, Kỳ 2 , Kỳ 3 , Kỳ 4 , Kỳ 5 , Kỳ 6 , Kỳ 7 , Kỳ 8 , Kỳ 9 , Kỳ 10 , Kỳ 11 , Kỳ 12 , Kỳ 13 , Kỳ 14 , Kỳ 15 , Kỳ 16 , Kỳ 17 , Kỳ 18 , Kỳ 19 , Kỳ 20 , Kỳ 21 , Kỳ 22 , Kỳ 23 , Kỳ 24 , Kỳ 25 , Kỳ 26 , Kỳ 27 , Kỳ 28 , Kỳ 29 , Kỳ 30 , Kỳ 31 , Kỳ 32 , Kỳ 33 , Kỳ 34 , Kỳ 35 , Kỳ 36 , Kỳ 37 , Kỳ 38 , Kỳ 39 , Kỳ 40 , Kỳ 41 , Kỳ 42, Kỳ 43, Kỳ 44, Kỳ 45, Kỳ 46, Kỳ 47, Kỳ 48, Kỳ 49, Kỳ 50, Kỳ 51, Kỳ 52, Kỳ 53, Kỳ 54, Kỳ 55, Kỳ 56, Kỳ 57, Kỳ 58, Kỳ 59, Kỳ 60, Kỳ 61, Kỳ 62, Kỳ 63, Kỳ 64, Kỳ 65, Kỳ 66, Kỳ 67, Kỳ 68, Kỳ 69, Kỳ 70,Kỳ 71, Kỳ 72, Kỳ 73, Kỳ 74, Kỳ 75, Kỳ 76, Kỳ 77, Kỳ 78, Kỳ 79, Kỳ 80, Kỳ 81, Kỳ 82, Kỳ 83, Kỳ 84, Kỳ 85, Kỳ 86, Kỳ 87, Kỳ 88, Kỳ 89, Kỳ 90, Kỳ 91, Kỳ 92, Kỳ 93, Kỳ 94, Kỳ 95, Kỳ 96, Kỳ 97, Kỳ 98, Kỳ 99, Kỳ 100, Kỳ 101, Kỳ 102, Kỳ 103, Kỳ 104, Kỳ 104, Kỳ 104, Kỳ 105, Kỳ 106, Kỳ 107, Kỳ 108, Kỳ 109, Kỳ 110, Kỳ 111, Kỳ 112, Kỳ 113, Kỳ 114, Kỳ 115, Kỳ 116, Kỳ 117, Kỳ 118, Kỳ 119, Kỳ 120, Kỳ 121, Kỳ 122, Kỳ 123, Kỳ 124, Kỳ 125, Kỳ 126, Kỳ 127,

Chương IV

Thiên địa thời : Chủ nghĩa (l)ý tưởng trong Hiện diện hiện tượng luận

Chủ nghĩa (l)ý tưởng siêu nghiệm

Trước khi đi sâu vào chính văn của Husserl, thử kiểm điểm một số những lý giải về chủ nghĩa (l)ý tưởng siêu nghiệm của những nhà nghiên cứu như Fink, Ricœur, Mensch, Franck, Dastur, Ströker, Lavigne v.v...

Trong tiểu luận về hiện tượng luận đối diện phê bình hiện đại [X. kỳ 125] , Fink xác định : Nhận thức thế giới qua trở lại với một "siêu việt" ... có nghĩa là thực hiện một nhận thức siêu nghiệm của thế giới. Chỉ trong ý nghĩa này hiện tượng luận mới là một "triết học siêu nghiệm".[99]

Triết học siêu nghiệm nói đến ở đây bao hàm những vấn đề siêu nghiệm của époché/đặt trong dấu ngoặc, của cấu thành, của giảm trừ hiện tượng luận. Fink nhận định : chủ đề thực sự của hiện tượng luận không phải một bên là thế giới, cũng không phải mặt khác là một tính chủ thể siêu nghiệm nhằm đối lập với nó, song là chuyển biến của thế giới trong cấu thành tính chủ thể siêu nghiệm. "Hiện tượng-luận", như thể logos của thế giới được phát hiện như thể hiện tượng siêu nghiệm của thành sự bới giảm trừ, là hợp thức hóa lý luận của cấu thành sáng tạo thế giới, chủ yếu là "hiện tượng luận cấu thành".[100]

Sau khi đã chỉ ra những sai lầm về lý giải hiện tượng luận của thuyết duy phê bình trong tiểu luận dẫn trên, Fink xác định : trong chủ nghĩaq (l)ý tưởng hiện tượng luận, không có một ưu tiên nội giới/intra-mondaine của chủ thể con người hiện hữu trong tương quan với tất cả những hiện thể khác, cũng không cvó ưu tiên của hình thái tính chủ thể (tiên thiên siêu nghiệm) trên những hiện thể thuộc thế giới nói chung như thể những đối tượng lý luận của nhận thức, mà chỉ có ưu tiên trên thế giới của một tính chủ thể phát hiện qua giảm trừ và "siêu nghiệm" trong một ý nghĩa hoàn toàn mới. Theo Fink, "chủ nghĩa (l)ý tưởng hiện tượng luận là một chủ nghĩa (l)ý tưởng cấu thành bao gồm/einbegrift về mặt nền tảng thế giới trở về với nguyên ủy cấu thành".[101]

Paul Ricœur trong Nghiên cứu về Những suy niệm theo Descartes của Husserl đã luận về vị thế của hiển nhiên trong chủ nghĩa (l)ý tưởng hiện tượng luận như sau : Trong Suy niệm thứ ba, Husserl còn đưa vào một phân tích trung gian, về nhiều mặt, đặt lại vấn đề về chủ nghĩa (l)ý tưởng đã thu nhận được ở Suy niệm thứ hai. .. Hiển nhiên theo Husserl , là hiện diện của chính sự vật bằng nguyên bản (đối lập với hiện diện hóa, kỷ niệm, tiếu tượng, ảnh tượng, biểu tượng, dấu hiệu, ý tưởng, từ ngữ); người ta còn toan tính nói là hiện diện bằng xương bằng thịt. Chính tự tặng dữ/Selbst-gegebenheit này mà Husserl gọi là "nguyên ủy".[102]

Theo Ricœur, hiện tượng luận của Husserl thực hiện hai yêu cầu mà Suy niệm này nhằm điều hòa; một bên là yêu cầu duy (l)ý tưởng biểu hiện trong chủ đề cấu thành và chỉ nhận thức một quá trình "kiểm chứng" luôn luôn đang tiến hành, là tác phẩm/Leistung, thành tựu của ý thức; mặt khác là yêu cầu duy trực quan, xưa hơn giảm trừ hiện tượng luận, biểu hiện trong cách ngôn của Nghiên cứu luận lý học : "về với chính sự vật/zu den Sachen selbst" và chấm dứt công trình nhận thức bằng một cái Nhìn : đó là chính sự vật tự hiến; một bên đối tượng là ngón trỏ, của một quá trình đồng nhất hóa không bao giờ hoàn tất, của một tổng hợp mở ngỏ, mặt khác cái "đầy" của hiện diện hoàn tất ý nghĩa/Endmodus, cái được nhắm chết đi ở biên cảnh của cái được cho; một bên tổng hợp đồng nhất hóa mà đối tượng là ngón trỏ, mặt khác làm đầy do nguyên ủy. . [103]

Ricœur nhận xét đó là hai ý nghĩa khả hữu của cấu thành trong suốt tác phẩm của Husserl.

--------------------------------------

[99] Eugen Fink, Sdt :

Connaître le monde par retour à une "transcendance" ... signifie réaliser une connaissance transcendantale du monde. Ce n'est qu'en ce seul sens que laphênomênologie est une "philosophie transcendantale".

[100]Fink, Sdt :

Le véritable thème de la phénomélogie n'est ni le monde d'un côté, ni de l'autre une subjectivité transcendantale qu'il s'agirait de lui opposer, mais le devenir du monde dans la constitution de la subjectivité transcendantale. La "phénoméno-logie" comme logos du monde découvert comme phénomène transcendantale de validité par la réduction, est la légitimation théorétique de la constitution formatrice du monde; elle est essentiellement "phénoménologie constitutive".

[101] Fink, Sdt :

L'idéalisme phênoménologique est un idéalisme constitutif qui comprend fondamentalement le monde par retour à l'origine constitutive.

[102] Ricœur, Situation de l'évidence dans l'idéalisme phénoménologique. III ͤ Méditation : [Husserl introduit]... une analyse intermédiaire qui, à bien des égards, remet en question l'idéalisme conquis dans la II ͤ Méditation.

... L'évidence, selon Husserl, c'est la présence de la chose même, en original (par opposé à une présentification, souvenir, portrait, image, symbole, signe, concept, mot); on serait tenté de dire la présence en chair et en os. C'est cette Selbst-gegebenheit que Husserl appelle "originaire".

[103] Ricœur, Sdt :

La phénoménologie de Husserl est travaillée par deux exigences que cette Méditation tend à harmoniser. D'un côté une exigence idéaliste, qui s'exprime dans le thème de la constitution et qui ne connaît qu'un processus de "vérification" toujours en cours, lequel est l'œuvre, le Faire de la conscience; de l'autre une exigence intuitionniste, plus ancienne que la réduction phénoménologique, qui s'exprime dans l'adage des Logische Untersuchungen : "zu den Sachen selbst" et qui termine l'œuvre de connaissance à un Voir : c'est la chose même qui se donne; d'un côté l'objet est l'index, d'un processus jamais achevé d'identification, d'une synthèse ouverte, de l'autre le "plein" de la présence achève le sens, le visé vient mourir aux confins du donné, de l'autre la synthèse d'identification dont l'objet est l'index, de l'autre le remplissement par l'originaire.

(còn tiếp)

Đặng Phùng Quân

http://www.gio-o.com/DangPhungQuan.html