ĐẶNG PHÙNG QUÂN
HUSSERL VÀ CHỦ NGHĨA (L)Ư TƯỞNG
TRONG THẾ GIỚI HIỆN ĐẠI
biên khảo triết học nhiều kỳ
kỳ 51
(tiếp theo)
Kỳ 1, Kỳ 2 , Kỳ 3 , Kỳ 4 , Kỳ 5 , Kỳ 6 , Kỳ 7 , Kỳ 8 , Kỳ 9 , Kỳ 10 , Kỳ 11 , Kỳ 12 , Kỳ 13 , Kỳ 14 , Kỳ 15 , Kỳ 16 , Kỳ 17 , Kỳ 18 , Kỳ 19 , Kỳ 20 , Kỳ 21 , Kỳ 22 , Kỳ 23 , Kỳ 24 , Kỳ 25 , Kỳ 26 , Kỳ 27 , Kỳ 28 , Kỳ 29 , Kỳ 30 , Kỳ 31 , Kỳ 32 , Kỳ 33 , Kỳ 34 , Kỳ 35 , Kỳ 36 , Kỳ 37 , Kỳ 38 , Kỳ 39 , Kỳ 40 , Kỳ 41 , Kỳ 42, Kỳ 43, Kỳ 44, Kỳ 45, Kỳ 46, Kỳ 47, Kỳ 48, Kỳ 49, Kỳ 50, Kỳ 51, Kỳ 52,
Chương II
Thiên-địa-không: nguyên ủy hình học
Đất là ngưỡng cửa nguyên thủy mở vào nguyên sử xác thân
Maurice Merleau-Ponty (1908-1961) giảng dạy tại Collège de France từ 1952 đến lúc mất đột ngột vào năm 1961. Những giáo trình của ông trong giai đoạn này, đặc biệt là giảng khoa trong năm 1959-1960 ngày thứ hai về "Husserl với những giới hạn của hiện tượng luận" mà phần tóm lược do chính ông soạn thảo đã được xuất bản tại nhà Gallimard dưới nhan đề "Husserl với những giới hạn của hiện tượng luận, dịch và thích nghĩa triết học cuối đời của ông"[122]
Trong phần đầu giảng khoa, Merleau-Ponty đã chỉ ra những vấn đề nói đến trong những bản văn chọn lựa từ tác phẩm của Husserl:
1) Để dẫn nhập vào mối quan hệ với Hữu thể mới, Tiefenleben/ đời sống của những thâm áo/sâu xa, phải đào sâu từ bên dưới tính đồng nhất lý tưởng, Bedeung/chỉ thị ý nghĩa, chủ nghĩa Platon, bản chất như đơn vị đã cho của cá thể, của thế giới và của lịch sử.
[trong ] Ursprung der Geometrie/Nguyên ủy hình học. Husserliana VI, 364-386, Nijhoff. Revue internationale de phénoménologie, janvier 1939.
2) Chỉ ra phê bình tính lý tưởng này
(lý tưởng như thể cái gì, không nhận được trực tiếp lập nên Nachvollzug/xây dựng lại và thông giao) trải rộng ra mọi phân tích thế giới: bộc lộ Offenheit der Umwelt/khai mở môi sinh đối lập với vô hạn những đối tượng.
Umsturz der kopernikanischen Lehre/Lật đổ thuyết Copernic .3) Chỉ ra sự nối dài lý luận cấu thành (của xác thân và tha nhân).
Die Welt der lebendigen Gegenwart und die Konstitution der auβerleiblicher Umwelt/thế giới của hiện iại sinh động và cấu thành môi trường bên ngoài. Schütz Philosophy and phenomenological research/triết học và nghiên cứu hiêận tượng luận. Mars 1946.
Ba bản văn chính này để thích nghĩa từ những bản chưa in kể trên.
Tư tưởng liên quan đến một Umgedachte/phi tưởng (Cái khó để duy trì cân bằng).
Rơi vào chủ nghĩa duy lý hay phi lý.
Chính Hussrl đôi khi trở lại chủ nghĩa duy lý như thể nếu tính chủ thể siêu nghiệm ở số ít, bên ngoài số nhiều của người và thế giới, và không phải đi tìm ẩn ý sự thuần nhất trong Tiefenleben ("triết học về những thâm áo").
Ursprung/Nguyên ủy trái lại là một trong những bản văn đi xa nhất (1936) về ý nghĩa đã chỉ.
Die Frage nach der Ursprung der Geometrie als intentionalhistorisches Problem.
1) Husserliana VI, p. 365 parag. 1-2. Lịch sử những thăm áo trong hình học và trong triết học. "Mối quan tâm đặt chúng ta vào chuyển động... lẽ tự nhiên người ta không thể bay lên trên nó khi khởi sự".
2) p. 365 dòng 34 đến 366 dòng 42.
"Dẫn nhập vào sự xuất hiện của hình học..." [123]
Trong phần giới thiệu, người chủ trương biên tập Renaud Barbaras nhận xét là ở tác phẩm di cảo Khả thị và bất kiến/Le visible et l'invisible cũng như những ký chú giáo trình của Merleau-Ponty, vấn tính chủ đạo là xét về "sự đăng quang của hữu thể" về mặt triết học cũng như hữu thể học của ông nhằm tra hỏi ngôn ngữ, vì đăng quang của hữu thể, khởi sinh của ý nghĩa và hữu chỉ hoàn tất trong ngôn ngữ, đến từ ngôn ngữ. Đó là lý do trong Nguyên ủy hình học chủ yếu là xác định phân tích nguyên ủy hình học và xuất lộ tính lý tưởng, chính là một hữu lý tưởng, như hữu toán học, phát triển trong một lịch sử, chỉ đắc thủ ý nghĩa lý tưởng từ ngôn ngữ và trong ngôn ngữ. Phân tích như vậy có tính cách quyết định và cơ bản trong tư tưởng của Merleau-Ponty: nếu ý nghĩa khởi nguồn trong khả giác, thì bất cứ ý tưởng nào cũng không thể tư duy ngoài chiều kích xác thịt của nó; song khi đó, chính tính lý tưởng, tuy vẫn giữ tính đặc sắc của nó và tính khách quan, phi thời gian, phải trỗi dậy trong một lịch sử. Điều đó có nghĩa là ngôn ngữ và lịch sử tham gia vào việc hình thành hữu lý tưởng.
Trong nghiên cứu hiện tượng luận Husserl của những tác giả viết bằng Pháp ngữ, Trần Đức Thảo, Merleau-Ponty và Derrida là những người đầu tiên chú trọng đến tiểu luận Nguyên ủy hình học. Ở Hiện tượng luận và chủ nghĩa duy vật biện chứng, khởi từ một đoạn văn trong Nguyên ủy hình học, Thảo nhận định: con đường đi từ khả xúc đến khả tri chỉ có thể vạch ra một cách chính xác bằng sự phân tích những hình thái kỹ thuật và kinh tế của sản xuất (ra những điều kiện tồn tại của con người ).[124] Chính vì thế phương pháp hiện tượng luận vấp phải những khó khăn không thể vượt qua là sự mô tả những ý chỉ tiền trí từ phải trở lại những điều kiện tồn tại của vật chất và thiết yếu định đặt chủ thể trong khuôn khổ của thực tại khách quan.
---------------------------------------- [122] Merleau-Pony, Notes de cours sur L'origine de la géométrie de Husserl,1998: "Husserl aux limites de la phénoménologie, traduction et commentaire de sa dernière philosophie". Phần này đã in trong Résumés de cours, Collège de France (1952-1960), 1968, trang 159-170.
[123] Merleau-Ponty, Sdt: Như đã nói ở trên, tác phẩm dẫn trong [122] là in lại"tóm lược" giảng khoa vể Nguyên ủy hình học của Husserl, có thể nói chỉ là những ký chú của Merleau-Ponty dưới dạng bản thảo 55 trang, lưu trữ tại Thư viện quốc gia Pháp. Quyển sách này còn gồm 14 của J. Garelli, Michel Haar, Bernard Flynn, Mauro Carbonne, F. Worms, Claude Lefort, Marc Richir, Yves Thierry, Isabel Matos Dias, Renaud Barbaras, Catherine Dauliach, Bernhard Waldenfels, F. Dastur, Pierre Cassou-Nogues nghiên cứu về hiện tượng luận của Merleau-Ponty (chủ biên là R. Barbaras, tác giả hi chuyên cứu De l'être du phénomène 1991, về hữu thể luận của Merleau-Ponty và Le tournant de l'expérience 1998 về triết học Merleau-Ponty).
Nguyên văn phần tóm lược của MP:
1) Pour introduire à ce rapport avec l'Être nouveau, Tiefenleben, il faut creuser au dessous de l'identité idéale, la Bedeutung, le Platonisme, l'essence comme unité donnée de l'individu, du monde et de l'histoire.
Ursprung der Geometrie, Husserliana VI, 364-386 Nijhoff.
Revue internationale de phénoménologie, janvier 1939.
2) Montrer que cette critique de l'idéalité (idéalité comm ce qui, inaccessible directement fonde le Nachvollzug et la communication) s'étend à toute analyse du monde: dévoilement de l'Offenheit der Umwelt par opposition à infinité des objets.
Umsturz der kopernikanischen Lehre.
3) Montrer prolongement de théorie de la constitution de la constitution. (du corps et d'autrui).
Die Welt der lebendigen Gegenwart und die Konstitution der auβerleiblicher Umwelt. Schütz, Philosophy and phenomenological research. March 1946.
Ces trois textes principaux à commenter par inédits plus haut.
Pensée qui cerne un Umgedachte (Difficulté à maintenir cette équilibre).
Chute dans rationalisme ou irratonalisme.
Husserl lui-même revient quelquefois à rationalisme comme si la subjectivité transcendantale était au singulier, par-delà le pluriel des hommes et du monde, et non pas unité en filigrane dans la Tiefenleben ("Philosophie des profondeurs").
Ursprung au contraire est un des textes qui vont le plus loin (1936) vers le sens indiqué.
Die Frage nach der Ursprung der Geometrie als intentionalhistorisches Problem.
1) Husserliana VI, p. 365 parag. 1-2. L'histoire des profondeur en géométrie et en philosophie. "L'intérêt qui nous met en mouvement..., on ne peut naturellement pas le survoler en commençant".
2) p. 365 ligne 34 à 366 ligne 42.
"L'introduction sur le surgissement de la géométrie de la géométrie..."
[124] Trần Đức Thảo, Phénoménologie et matérialisme dialectique 1951: puisque la vie sensible chez l'homme ne consiste pas en des échanges immédiats avec le milieu, mais se médiatise par la production de ses conditions d'existence, le passage du sensible à l'intelligible ne peut se décrire correctement qua par l'analyse des formes techniques et économioques de cette production, (Xem ĐPQ, Trường hợp Trần Đức Thảo, in trong Hành trạng tư tưởng giữa hai thế kỷ 2002).
(c̣n tiếp)
Đặng Phùng Quân
http://www.gio-o.com/DangPhungQuan.html
© gio-o.com 2016