ĐẶNG PHÙNG QUÂN

Khái luận phê bình lý trí văn chương

biên khảo triết học nhiều kỳ

91

Chương III

LÝ LUẬN VĂN CHƯƠNG VÀ PHÊ BÌNH VĂN HỌC 

Kỳ 1, Kỳ 2, Kỳ 3, Kỳ 4, Kỳ 5, Kỳ 6, Kỳ 7, Kỳ 8, Kỳ 9, Kỳ 10, Kỳ 11, Kỳ 12, Kỳ 13, Kỳ 14, Kỳ 15, Kỳ 16, Kỳ 17, Kỳ 18, Kỳ 19, Kỳ 20, Kỳ 21, Kỳ 22, Kỳ 23, Kỳ 24, Kỳ 25, Kỳ 26, Kỳ 27, Kỳ 28, Kỳ 29, Kỳ 30, Kỳ 31, Kỳ 32, Kỳ 33, Kỳ 34, Kỳ 35, Kỳ 36, Kỳ 37, Kỳ 38, Kỳ 39, Kỳ 40, Kỳ 41, Kỳ 42, Kỳ 43, Kỳ 44, Kỳ 45, Kỳ 46, Kỳ 47, Kỳ 48, Kỳ 49, Kỳ 50, Kỳ 51, Kỳ 52, Kỳ 53, Kỳ 54, Kỳ 55, Kỳ 56, Kỳ 57, Kỳ 58, Kỳ 59, Kỳ 60, Kỳ 61, Kỳ 62, Kỳ 63, Kỳ 64, Kỳ 65, Kỳ 66, Kỳ 67, Kỳ 68, Kỳ 69, Kỳ 70, Kỳ 71, Kỳ 72, Kỳ 73, Kỳ 74, Kỳ 75, Kỳ 76, Kỳ 77, Kỳ 78, Kỳ 79, Kỳ 80, Kỳ 81, Kỳ 82,Kỳ 83, Kỳ 84, Kỳ 85, Kỳ 86, Kỳ 87, Kỳ 88, Kỳ 89, Kỳ 90, Kỳ 91,

Phá thể tiểu thuyết (tiếp theo)

Khác với những tác phẩm văn chương của Federman như Bản đôi hay Không (một diễn ngôn giả tưởng thực, không xác định là tiểu thuyết?), Giữ hay Bỏ (một chuyện kể lại thậm xưng để đọc lớn lên khi đứng hoặc ngồi), Những nụ cười trên quảng trường Washington (một truyện tình giả hiệu), trừ  Thư ngỏ (xác định trong phụ đề là một tiểu thuyết), tác phẩm của Maurice Roche, như các nhà văn khác trong nhóm Tel Quel đề rõ là tiểu thuyết [318] song Roche gần với Federman ở chỗ sử dụng chữ trên trang sách như những đồ họa:

Xem:

Raymond Federman: Bản đôi hay Không  trang 106-107 (lần xuất bản thứ nhất 1971) ấn bản 1992,Maurice Roche: Quĩ đạo trang 10-11; 34-35 ấn bản 1972

Trang 106 Bản đôi hay Không: trong khung hộp là nhãn của giấy vệ sinh hiệu White Cloud, mỗi cuộn 500 tờ kép khổ 4½ x 4½, bên trái ngoài khung hộp là dòng chữ: Đánh bại giấy báo! Song cái diễn ngôn ấy ra làm sao!

Phía dưới là 52 cuộn [rolls xếp chữ vòng tròn để minh họa] và dòng chữ xếp theo thang lên xuống, đọc là: bạn không thể có cơ hội & cạn hết Hai cuộn một tuần rồi   104   vì lợi ích an toàn    thực sự sống như ông hoàng

ở trang 108, người đọc sẽ gặp lại hai con số 52 và 104: 2 cuộn một tuần vị chi là 52x2 thật dễ dàng là 104 cuộn

trang 107 nói về sự bận rộn lu bù của nhân vật chính chung quanh vấn đề giấy vệ sinh, tốn khá nhiều chỗ dầu đã phải tính toán mọi việc sớm ba ngày trước, không sao nếu không bắt đầu ngày mai Tôi sẽ bắt đầu  hôm sau ngày mai ai nói tôi phải bắt đầu ngày mai Ngày Một tháng Mười?

Tôi có thể viết ngày 1 tháng Mười trên trang thứ nhất….Không ai biết sự khác biệt

Đó là một ngày tốt 1 tháng Mười  khởi đầu một tháng khởi đầu một mùa mới khởi đầu năm học cho nhiều trẻ tháng chin luôn luôn trôi qua với nhiều trẻ quả thực với tôi nghỉ hè luôn luôn kết thúc ngày 1 tháng Mười song tôi phải chịu đựng tới cùng mỗi ngày ngày lại ngày

Trang 10 Quĩ đạo: Được kể như một nơi Không tưởng giả thoát khỏi cái nhìn: Công thị ở đề từ (khu công cộng treo lơ lửng mãi) trong thời gian – nơi chung bỏ không nhắc đến (hay có biết chỉ đếm trên đầu ngón tay?...)

Trang 11 Quĩ đạo: Tôi cảm thấy một cách trực giải và trong mọi nghĩa đúng đắn ngược đảo của cái gì người ta (không) hiểu – trái lại:

[cụm từ viết chữ in hoa, có thể đọc là:] và anh sẽ như tôi là: ở bên (ngoài) tôi (?) tôi là

[hai cột:] cột bên trái: trích đoạn trí nhớ này, dầu vụn vặt-!(theo chọn lựa)? – anh   [hai dòng chữ đậm đọc ngược theo gương:][ đọc xuôi theo hướng] bản văn của tôi được vạch tên [đọc đảo lại hướng] sai lạc của tôi và x và s-ố [nom-bres], ở điểm (?) bi lý: gấp theo não đồ ký quái tượng của “tên là gì?” Huyền bí?

cột bên phải: một cách thận trọng (dấu láy xúc giác của những khía sầy da, của những dấu rách móc gẫy giao nhau), thành luống - vẫn còn rất gần ngõ hầu giảm phần tuỳ tiện - Động cơ hướng dẫn - tự thân: biểu bì ký của một móng vuốt.

Bị chú: ở dòng tôi là có thể tiếp nối đọc là: tôi là anh (je suis   vous); ở dòng  gấp theo có thể tiếp nối đọc là: trích đoạn trí nhớ gấp theo một cách thận trọng  thành luống (ce prélèvement  de mémoire  plié attentivement   en boustrophedon);

Trang 34 Quĩ đạo: Và bác sĩ Fœtus, lão già phi phàm, giao kết và điều đình với quỉ (Chúa ơi!) khuyên bảo kết tạo với những dụng cụ ÂM NHẠC đích thực ra một đồ chơi, một từ thần diệu – “hư vô hão huyền” - với những âm hưởng khác nhau trên đó ca một khúc nhạc chiều để hát do một kẻ khác ở chỗ của nó (?) ngõ hầu quyến rũ tiểu thư, “chắc chắn chiếm được/mất được nàng hơn”.

Phía dưới là bản văn tiếng Đứcdịch từ bản văn trên.

Trang 35 Quĩ đạo: vừa mất/nhận ra, phẩm bình phẩm chất/nhị nguyên. Nhưng nghĩ là “sáng tạo là kiểu mẫu như thường lệ”, hay để tránh nại tới một trong những phương pháp ngừa thai (og, đặt vòng, không thụ thai, thuốc ngừa, bẫy) – và đảo lại, khởi đi  từ mới, từ số không và tìm trong văn tự củ độc: (bôi nó lên trang giấy, da mịn sách thuật – trong lề)(lấy lại công thức và giữ bí mật). Trước tiên không ăn miếng! Vậy, xé miếng giấy – và nuốt tươi.)[ngôn từ Antonin Artaud:] “Coi chừng cái mặt biết kêu” (không nói chuyện nhảm một cách vô ý) [những câu trong khung đen:] làm tắc nghẹn để trong miệng chỉ có tiếng mẹ đẻ…nuốt đi để kết thúc! Ở ngưỡng khổn: khôn chứng ngọn nguồn. Vả lại, tạo ra dưới dạng vô hình vô ảnh một kẻ khác (tự mình) - hồi tưởng con người mới đây đã chơi với lửa

đứa con vừa qua đời ngỡ giết (thắt cổ) cha nó bằng trộm của ông chiếc cà-vạt kiểu tối tân.

“giữ ông im miệng”. Muốn an nhiên – cha già – dùng ngôn từ của ông [trong khung đen] tiếp tục lối dùng riêng của ông bằng cách dùng những tiếng song chỉ nhận được một im lặng phát biểu

Với liên hợp không thể chuyển tán mạn trí mật của kết cuộc và khởi đầu, Tự tin là kẻ thắt cổ vĩ đại của X (xích động), kẻ sở   trì danh nghĩa; tự đồng hoá với kẻ thủ   lộng (Chữ nghĩa) – tái tạo một nút giây ∞ (một nước pha/kết cấu ngẫu nhiên/không hạn chế cao ngang với trái hầu: thành trái đắng tựa bồ hòn/uống cay đắng muộn phiền.

Bị chú:       

La boule à cri là ngôn từ của Artaud;

Trang 35 [như trang 10 dẫn trên] sử dụng hai cột chữ [319] là một đặc điểm trong bố cục hậu hiện đại;

X (L’excité): dùng tân ngữ xích động để thích hợp với nguyên tác;

Le  dé     teur trong nguyên tác để quãng trống, đọc/hiểu là: dé [ten] teur, kẻ chiếm hữu, sở tri; có thể đọc/hiểu là débiteur/người kể, déclamateur/người khoa trương, délateur/người cáo giác, délégateur/người uỷ nhiệm, dénégateur/người phủ nhận, dénonciateur/người công bố v.v…;

L’esca     eur để quãng trống có thể đọc/hiểu là l’esca [mot] eur, kẻ thủ lộng, làm biến chữ/mot đi, trong nguyên tác: s’identifier à l’esca    eur du (de Mº ͭ);

Trong nguyên tác, chơi chữ: une mi/teXture, đọc là mixture và texture [mixture theo từ điển Robert hiểu là mélange de plusieurs substances chimiques, pharmaceutiques, hiểu theo nghĩa xấu là: mélange comestible (boisson ou aliment) dont on reconnait mal les composants], cùng dạng phân rẽ của sắp chữ in: perdue/perçue; dualité/qualité; boire/poire.(tôi cho in nghiêng-ĐPQ).

Người ta có thể hỏi: Tiểu thuyết của Roche có phải là tiểu thuyết?

Roche xác định: Compact có thể gọi là kẻ mù-thấu thị/l’aveugle-voyant, Circus là sáp nhập-cát nhượng/l’annexé-aliéné, Codex là kiện vong-kiến văn/l’amnésique-memorialiste về thế giới. Tóm lại, một khảo cổ học tiểu thuyết/archéologie de la fiction, từ ngữ Roche lấy lại ở Foucault để xác định tiểu thuyết cho tương lai. Những trang bố cục toàn cảnh tiêu biểu cho tiểu thuyết lý luận/fiction théorique vị lai, như trong phá thể tiểu thuyết, tôi đã nhận xét tiểu thuyết của Federman hay Roche: mỗi trang sách là một phát kiến in theo bố cục khác nhau và khi nhìn toàn cảnh phải có đệ tứ nhân để thấy mối liên hệ nội tại mô tả ở trang trước vì những chữ là những chất liệu xây cất ra truyện.

---------------------------

[318] R. Federman, Double or Nothing (a real fictious discourse), Take It or Leave It (an exaggerated second-hand tale to be read aloud either standing or sitting), Smiles on Washington Square (A Love Story of Sorts), To Whom It May Concern: A Novel;

M.Roche, Compact (Roman), Circus (Roman), Codeχ (roman).

P. Sollers, Drame (roman), Nombres (roman), Lois(roman), H(roman),Paradis (roman).

J.-L. Baudry, Le Pressentimet (roman),Les Images (roman), Personnes (roman) La “Création” premier état: l’année (roman)

[319] Jacques Derrida khởi sự Glas với hai cột không đều nhau: cột bên trái luận Hegel và cột bên phải phân tích Genet, xác định: hai cột không đều nhau, như người ta nói hai phong cách, mỗi bên – bao hàm hay bao bọc,  vô số đảo, lật lại, đổi lại, đánh dấu lại, cắt lại bên kia (Deux colonnes inégales, dissent-ils/distyle, don’t chaque – enveloppe ou gaine, incalculablement renverse, retourne, remplace, remarque, recoupe l’autre).

Những tác phẩm văn chương như bộ ba Compact, Circus, Codeχ của Maurice Roche, Double or Nothing của Raymond Federman, A mámor enyhe szabadsága của Esterházy Péter, In Transit của Brigid Brophy, Exaggerations of Peter Prince của Steve Katz làm nổi kiến trúc của quyển sách.

(còn nữa)

Đặng Phùng Quân

http://www.gio-o.com/DangPhungQuan.html

© gio-o.com 2013