ĐẶNG PHÙNG QUÂN

Khái luận phê bình lý trí văn chương

biên khảo triết học nhiều kỳ

55

Chương III

LÝ LUẬN VĂN CHƯƠNG VÀ PHÊ BÌNH VĂN HỌC

Kỳ 1, Kỳ 2, Kỳ 3, Kỳ 4, Kỳ 5, Kỳ 6, Kỳ 7, Kỳ 8, Kỳ 9, Kỳ 10, Kỳ 11, Kỳ 12, Kỳ 13, Kỳ 14, Kỳ 15, Kỳ 16, Kỳ 17, Kỳ 18, Kỳ 19, Kỳ 20, Kỳ 21, Kỳ 22, Kỳ 23, Kỳ 24, Kỳ 25, Kỳ 26, Kỳ 27, Kỳ 28, Kỳ 29, Kỳ 30, Kỳ 31, Kỳ 32, Kỳ 33, Kỳ 34, Kỳ 35, Kỳ 36, Kỳ 37, Kỳ 38, Kỳ 39, Kỳ 40, Kỳ 41, Kỳ 42, Kỳ 43, Kỳ 44, Kỳ 45, Kỳ 46, Kỳ 47, Kỳ 48, Kỳ 49, Kỳ 50, Kỳ 51, Kỳ 52, Kỳ 53, Kỳ 54, Kỳ 55,

Phá thể tiểu thuyết (tiếp theo)

Đối lập với tiểu thuyết thực nghiệm, một dạng thức phá thể tiểu thuyết là loại tiểu thuyết quy ước, cổ điển, chẳng hạn như truyện ngắn “hiện sinh” sau đây:

Tường (tiếp theo)

Cửa mở, và hai tên lính canh đi vào. Theo sau họ là một người tóc vàng hoe bận đồng phục của Bỉ. Hắn chào chúng tôi:

“Tôi là y sĩ, hắn nói. Tôi được lệnh giúp đỡ các anh trong hoàn cảnh khốn khó này”.

Hắn có một giọng nói dễ chịu và nhã nhặn. Tôi hỏi hắn:

“Anh đến làm gì ở đây?

“Tôi sẵn sàng tuỳ ý các anh. Tôi sẽ làm theo khả năng của tôi cho phép để những giờ còn lại này bớt khó chịu cho các anh”.

“Tại sao anh lại đến chỗ chúng tôi. Còn nhiều người khác, bệnh viện thì đầy ra đấy.”

“Người ta phái tôi tới đây, hắn trả lời với giọng mơ hồ.

“À, thế này nhé, các anh muốn hút thuốc không? hắn mau mắn nói thêm. Tôi có thuốc là và cả xì gà nữa”.

Hắn đưa thuốc lá và xì gà cho chúng tôi, nhưng chúng tôi từ chối. Tôi nhìn vào mắt hắn và hắn có vẻ bối rối. Tôi bảo hắn:

“Anh không phải đến đây vì long bác ái. Vả lại, tôi biết anh. Tôi đã trông thấy anh cùng bọn phát xít ở sân trại lính, ngày chúng bắt tôi.”

Tôi tính nói tiếp, song đột nhiên tôi cảm thấy một điều gì lạ trong tôi: sự hiện diện của viên y sĩ này không làm tôi để ý nữa. Thông thường khi tôi chơi kẻ nào, tôi không tha hắn. Vậy mà tôi không định nói nữa; tôi nhún vai và quay mắt đi. Một lúc sau, tôi ngẩng đầu: hắ`n nhìn tôi với một vẻ tò mò. Mấy người lính ngồi trên đống rạ. Pedro, tên cao gày gò, ngồi không, tên kia thỉnh thoảng lại lắc cái đầu để tránh ngủ gật.

“ Anh muốn thắp sáng không? Thình lình Pedro hỏi viên y sĩ. Tên kia gật đầu ừ: tôi nghĩ hắn xem ra chỉ thong minh của người đần độn, nhưng chắc chắn không hung dữ. Nhìn đôi mắt hắn to, xanh và lạt lẽo, trông hắn chẳng có cái tôi gì ngoài việc thiếu tưởng tượng. Pedro đia ra và quay về với một cái đèn dầu để xuống trên một góc ghế. Ánh sang lờ mờ, nhưng còn tốt hơn là không có gì: cả tối qua chúng để bọn tôi ở trong bong tối. Tôi ngắm nhìn một lúc lâu vòng ánh sang cây đèn toả chiếu lên trần. Tôi như ngây ngất. Tồi đột nhiên tôi tỉnh, vòng ánh sang biến đi và tôi cảm thấy bị đà bẹp dưới ngàn cân.  Không phải ý nghĩ về cái chết, cũng không phải sợ hãi: không tên. Hai gò má tôi nóng rực và tôi cảm thấy nhức đầu.

Tôi cục cựa và nhìn hai người đồng hành. Tom đang gục đầu trong hai bàn tay và tôi chỉ thấy gáy hắn mập và trắng. Thằng nhỏ Juan còn khổ sở hơ thế nữa, miệng nó mở hốc và hai cánh mũi run rẩy. Viên y sĩ lại gần nó và để bàn tay lên vai nó như để an ủi: song đôi mắt hắn lạt lẽo. Rồi tôi thấy bàn tay tên Bỉ đưa xuống lén lút dọc cánh tay Juan đến tận cổ tay. Juan cứ để mặc với vẻ thờ ơ. Tên Bỉ dung ba ngón tay nắm cổ tay Juan, với một vẻ lơ đãng, đồng thờ hắn lùi lại một chút và xoay lưng về phía tôi. Nhưng tôi nghiêng ra đằng sau và trông thấy hắn rút ra cái đồng hổ và xem đồng hồ một lát trong khi không buông cổ tay thằng nhỏ. Một lúc sau, hắn buông bàn tay bất động ấy ra và đi lại dựa lưng vào tường, rồi như sực nhớ ra điều gì rất quan trọng phải ghi chép ngay, hắn lấy sổ tay trong túi ra và hí hoáy ghi chép. “Thằng khốn kiếpm tôi giận dữ nghĩ, nếu y đến bắt mạch tôim tôi sẽ dộng quả đấm vào mõm hắn”.

Hắn không tới, song tôi có cảm tưởng hắn nhìn tôi. Tôi ngẩng đầu lên và nhìn lại hắn. Hắn nói với tôi một giọng vô tình:

“Anh không thấy ở đây lạnh cóng ư?”

Hắn có vẻ lạnh, xám ngoét.

“Tôi không lạnh”, tôi trả lời hắn.

Hắn không ngừng nhìn tôi, một con mắt nghiêm khốc. Đột nhiên tôi hiểu và đưa bàn tay lên mặt: tôi ướt đẫm mồ hôi. Trong cái hang này, vào giữa mùa đông, vào giữa lúc gió thổi mạnh, nà tôi đổ mồ hôi. Tôi đưa những ngón tay lên tóc thấm đẫm mồ hôi; đồng thời tôi nhận ra áo sơ mi ướt và dính vào da: tôi tuôn đổ mồ hôi cả giờ nay mà tôi không cảm thấy gì. Nhưng việc đó không tránh khỏi đôi mắt lợn ỷ của tên Bỉ; hắn đã thấy những giọt mồ hôi chảy trên má tôi và hắn nghĩ: đó là biểu hiện của một tình trạng kinh hoàng hầu như bệnh hoạn, trong khi ha781n cảm thấy bình thường và tự hào vì cảm thấy lạnh. Tôi muốn đứng lên đi tới đập vào mặt hắn, nhưng vừa mới thoáng nghĩ cử chỉ ấy thì nỗi thẹn và giận tiêu tan; tôi lại dửng dưng ngồi bịch xuống ghế..

Tôi bằng long với việc dung khăn mù xoa lau cổ bởi vì, bây giờ tôi cảm thấy mồ hội chảy nhễ nhại xuống gáy thật khó chịu. Vả lại tôi cũng bỏ cái ý nghĩ lau vì vô ích: khăn mù xoa đã hàu như rách  mà tôi cứ chùi mãi. Tôi cũng cảm thấy đổ mồ hôi ở mông và quần ẩm ướt dính xuống ghế.

Thằng nhỏ Juan bất thình lình hỏi.

“Ông là y sĩ hả?

“Phải, tên Bỉ trả lời.

“THế có đau…lâu không?

“Ồ! Khi nào…? Nhưng không sao, tên Bỉ nói với giọng như một người cha, hết mau lắm.”

Hắn có vẻ trấn an một người bệnh có trả tiền.

“ Nhưng tôi…người ta nói với tôi…thường phải bắn tới hai loạt.

“Đôi khi, tên Bỉ gật đầu đáp. Có thể là loạt đầu tiên chưa động tới chỗ hiểm.

“Như vậy lại phải lắp đạn lại và nhắm một lần nữa?

Hắn suy nghĩ và khan giọng them.

“Phải mất thì giờ!

Hắn có vẻ kinh hãi vì đau, hắn chỉ nghĩ đến điều đó: tuổi của hắn mà.  Nhưng tôi không nghĩ nhiều về điều đó nữa và không phải sợ đau mà làm tôi đổ mồ hôi.

Tôi đứng lên và đi đến chỗ đống tro than.Tom nhẩy nhổm lên và nhìn tôi một cách thù hận: tôi chọc giận hắn vì đôi giầy tôi đi kêu kẽo kẹt. Tôi tự hỏi không biết tôi có khuôn mặt cũng kinh hãi như hắn không: tôi thấy hắn cũng đổ mồ hôi. Bầu trời thật tuyệt, không chút ánh sang nào lọt xuống góc tối này và tôi chỉ việc ngẩng đầu nhận ra chòm Đại hùng tinh. Nhưng không còn như trước đây nữa: đêm hôm trước, ở ngục tối tu viện, tôi có thể nhìn thấy cả khoảng trời bao la và mỗi giờ qua nhắc nhớ tôi một kỷ niệm khác nhau. Buổi sáng khi trời còn là một màu xanh sáng nhẹ, tôi nghĩ đến những bãi biển ở bắc Đại tây dương; vào trưa tôi nhìn bàu trời và nhớ đến một quán rượu ở Séville, ở đó tôi uống rượu Y pha nho chát đắng và ăn cá đối với trái cảm lãm; chiều tôi ngồi trong bóng dâm và nghĩ đến bóng rợp xải dài đến nửa bãi trong khi nửa vùng kia lóng lánh dưới ánh nắng: thật khó mà nhìn thấy tất cả mặt đất phản chiếu trong bàu trời như vậy. Nhưng giờ đây tôi có thể nhìn thấy trên không như ý tôi muốn, bàu trời không còn nhắc nhở điều gỉ với tôi nữa, Tôi thích như thế hơn. Tôi đi lại ngồi xuống cạnh Tom. Một khoảnh khắc trôi qua.

Tom lại nói, giọng trầm xuống. Hắn luôn luôn phải nói, không như thế hắn chẳng nhớ được gì trong ý nghĩ của hắn. Tôi nghĩ hắn đang nói với tôi song hắn không nhìn tôi. Chắc chắn hắn sợ nhìn thấy tôi như lúc này, xanh xám và đổ mồ hôi: chúng tôi giống như nhau và càng thảm hại hơn như những tấm gương soi nhau. Hắn nhìn tên Bỉ, kẻ sống.

“Anh có hiểu không, hắn hỏi Còn tôi, không hiểu gì hết.”

Tôi cũng nói với giọng thì thầm. Tôi nhìn tên Bỉ.

“Cái gì, có cái gì xảy ra?’

“Có cái gì xảy đến với chúng ta mà tôi không thể hiểu.”

Một mùi lạ toát ra quanh Tom. Dường như đối với tôi nhậy cảm với mùi hơn bình thường. Tôi cười nhẹ:

“Lát nữa anh sẽ biết.

“ Không rõ lắm, hắn nói với vẻ bướng bỉnh. Tôi muốn có can đảm,.song ít ra tôi phải biết đã…Này nghe nhé, người ta sẽ dẫn chúng ta ra sân. Tụi nó sẽ xếp hàng trước chúng ta. Bao nhiêu đứa?

“Tôi không rõ. Năm hay sáu, Không có hơn đâu.

“Tốt! Có tám đứa. Họ la lên với chúng: “Nhắm bắn” và tôi thấy tám cây sung chĩa về phía tôi. Tôi nghĩ tôi muốn trở lại tường, đẩy bức tường với hết sức lực của lưng và bức tường chống lại, như trong cơn ác mộng. Tôi có thể tưởng tượng điều đó. À! nếu anh biết như tôi có thể tưởng tượng.

“Tốt thôi! Tôi bảo hắn, tôi cũng tưởng tượng như thế.

“Điều đó giế`t chết tôi. Anh biết là chúng nhắm mắt và miệng để  làm xấuy mặt mày, hắn nói tiếp một cách hung dữ. Tôi đã cảm thấy những vết thương; từ một giờ nay tôi cảm thấy đau trong đầu và cổ. Không phải đau thực; tệ hơn nữa: đó là nhũng cơn đau tôi cảm thấy sáng mai. Nhưng rồi sau đó?”

(còn nữa)

Đặng Phùng Quân

http://www.gio-o.com/DangPhungQuan.html

© gio-o.com 2012