Nguyễn-hòa-Trước

sự bày-biện cuối cùng

truyện vừa

(3 kỳ)

kỳ 2

Thành phố co người trong giấc ngủ nửa khuya. Cảnh vật thì vẫn thế, nhưng Thanh thấy có vẻ khác. Đèn phố như mờ ảo hơn; và chẳng hiểu tại sao mù từ các trũng bỗng dưng kéo lên? Tháng 4 làm gì có hiện tượng này! Hay mình hoa mắt? Từ sân cờ nhìn nhích sang trái, bay lên, trong màn xám lung linh của cọng rét quấn gió, Thanh trông thấy khá rõ mỏm thu lôi đung đưa của căn nhà đứng chơ vơ trên đầu dốc. Chị Quế đang ngủ giấc của ‘người đàn bà không có tuổi’ (tụng ngữ của anh, riêng cho chị). Đấy cũng là nơi, trong phần đời sinh viên, cũng như thỉnh thoảng sau này, khi đã vào lính, đã chứa chấp anh. Căn nhà như một bến ngừng yên bình. Và người thiếu phụ ngụ trong, chị Quế, là hình ảnh của bếp lò rực ấm giữa những đêm giá dài dặc. Kỷ niệm chuỗi ngày sống bên chị thật êm đềm (nếu sự tình chỉ dừng lại nơi đây). Sự thể lại không thế. Lý trí của anh chấp nhận Quế như một người chị; nhưng con tim anh thì lại đòi hơn nhiều. Tuổi trẻ thật xốc nổi. Nó ham hố mọi thứ. Cành thiếu niên dễ dàng lắc lay theo bất kỳ ngọn gió nào; càng mất hướng hơn khi gặp phải cơn gió gây mê. Chị Quế không là ngọn gió. Chị là cơn giông đổ ập lòng thuyền anh ngay phút đầu buồm chưa kịp giong lên. Suốt thời gian sau đó, và cho mãi bây giờ, dầu đang có Vân, trong anh, cơn choáng bão vẫn còn đồng vọng. Con đường anh đi hình như đang bị chi phối vì một ngoại lực mới. Cảm xúc mang theo từ đường ranh cũ vẫn chưa mờ bao nhiêu. Lắm khi Thanh chẳng hiểu được mình. Có thể nào đồng thời yêu cả hai người? Anh có phản bội Vân không khi thương tưởng hoài về chị ấy? Trên môi người yêu, nhẫn tâm sao là!, anh vẫn ‘đánh mùi’ được màu son tím đen chị rất mê, đánh mùi được mùi son nơi mép môi chếch bất toàn của chị hình như nhòa nhoẹt một chút vì nước bọt ?, và làm cho nụ hôn gửi, nhận với Vân dường như pha hương theo một độ khác, nồng hơn, ngọt hơn, cắn dính hơn? Chị Quế ơi! Nửa đêm về sáng này em còn đứng đây, còn trông thấy căn nhà đó, còn mường tượng thấy đôi mắt huyền bí của chị đang in bóng lên vì sao hôm (sẽ) dõi lối em đi. Đã sửa soạn; em sẽ phải ‘bỏ’ Đà-lạt, bỏ Vân, bỏ cả khu xao sóng cười nói năm nào. Ôi, những tháng ngày hồn em tiếp xúc cả với biển và núi! Tháp thép gió kia sẽ chuyển đến chị lời từ tạ này. Nhớ chị, Đà-lạt gọi mùa xuân non cho thêm một đợt sương ân huệ. Em vộc vào tay và uống đến mòn những vân chỉ.

Hai giờ đầu tiên của một ngày mới. Rời trại. Yên tĩnh. Chẳng khác chi một cuộc chuyển dịch trong mơ. 3 chiếc gắn máy của nhóm Thanh lăn bánh theo đoàn. Ấp dân mà bọn anh quen gọi là ấp Mân Côi, lấy theo tên một tiểu viện của các Soeurs nuôi dạy các bé mồ côi bên trái rào phòng thủ, đưa về tiếng lao xao. Thoang thoáng ánh đèn chẳng ai chờ vào lúc nửa khuya. Gương mặt một chú bé mắt mũi còn ngái ngủ thò nhìn qua song cửa. Chiến tranh không cho phép cả trẻ thơ được thờ ơ với nó.

Đoàn quân dân lầm lũi xuống dốc trường BĐ. Chưa khởi được hai trăm thước, Thanh đã nhận ra đoàn người xe đông hơn: dân chúng hai bên phố, nhìn thấy đơn vị rút lui, cũng tháp tùng lặng lẽ. Già trẻ lớn bé. Có lẽ họ cũng chưa từng ngủ và chờ sẵn giờ phút này. Tai họa chưa đến, nhưng có lẽ vì nó là thứ tai họa chỉ cần đến với đời người một lần là đủ xóa sạch mọi thứ nên ấn tượng về nó đã kinh lay đến tiềm thức hay linh cảm của họ. Những gì mang theo được đã lỉnh kỉnh trên vai, bấu chùm trên quang gánh. Không một lời. Ngay cả bọn trẻ cũng chững chạc trầm ngâm khác thường. Nỗi khiếp hãi vô hình khiến chúng trong phút chốc vụt trưởng thành; nét người lớn dán trên khuôn mặt trẻ nít như một chiếc mặt nạ bất xứng và thật bất nhẫn. Nhìn chúng, Thanh muốn khóc. Rồi đây, liệu tuổi thơ còn trở lại với chúng không? Thiên Đường đẹp đẽ phải chăng từ đêm nay chỉ còn tồn tại trong ký ức các bậc cha mẹ và hết sức xa lạ hoặc chỉ là một mơ ước thần thoại trong bộ não thiếu nhi?

Rét khói. Xin chào tháp đá truyền hình! Chào ‘mối tình lớn’ của tôi. Chào mối tình học trò của anh. Những con đường trăm vạn lần qua, đã bao nhiêu vết mòn trên thân mình cong đỡ sức nặng của ta, của chị Quế, của Vân? Quán Lục Huyền Cầm, với hai giọng hát ‘rễ và ngọn’ (không nhớ đứa bạn nào đã đặt nên mỹ danh này); 6 dây thùng làm nây nẩy bông trẻ, các bóng điện mờ; những dây kim khí giao phối làm nổi gai; tách cà-phê lòng nước đen đắng sâu hơn cả đêm; và mấy dĩa bánh phục linh khéo bọc giấy kiếng đủ màu, xinh, thơm, mềm, và quyến cổ không đâu bằng: chiêu bằng ly trà ướp sen mà vẫn nghẹn.. Lạnh từ lòng hồ lây sang cả dãy anh đào và một vài gốc thủy liễu. Sương nơi đây dầy hơn cả. Chỉ thấy băng do khí váng từ hồ và mù bọt trên không trộn vào. Không nhìn thấy nước. Nước bị bao vây, nghẹt thở cố nhoài người tránh xa nỗi chết muôn hình đến từ vạn hướng. Đèn đường tối quá. Đoàn di tản đi, đèn xe không mở. Tiếng động cơ sặc trong khói, như miệng đứa trẻ bị bàn tay bà mẹ bịt chặt. Căng thẳng. Như một toán dạ du trôi trong cõi vô thức. Một rừng người nín và câm. Một cuộn phim thầm, chiếu thật chậm. Rét mây. Sắp bước qua ngày khác: nhịp gà eo óc từ rẫy nương xa, rền, rịn trong óc.

Dốc gợn, mờ mờ. Nhựa đường chừng mềm vừa đủ để ngăn mọi âm vang tố cáo sự trốn lánh của đoàn người. Nhánh bên phải chợn vợn dăm chiếc vi la vôi trắng nổi nhờ nhờ lên nền thông thẫm nâu; ngõ vờn uốn đưa xuống con đèo mở đầu quốc lộ 20 quen thuộc. ‘Ngôi biệt thự ma,” căn nhà u uất đầu tiên, khi lên hết đoạn đèo P. là đến, với mặt tiền tam giác của nó, chính ra là ở dưới kia, sao lúc này anh trông rõ thế? Màu xanh của thông nơi này bỗng chuyển trắng. Và chập chờn theo nó suốt một dãy đồi là màu trắng kỳ quặc của dãy nhà đêm. Xa mãi dưới, số phận của truông cuối đèo trông vào núi Voi đã được quyết định: không còn là của ta!

Tất cả đang là thùng sơn trắng.

Toán rẽ trái. Đại lộ Trần Hưng Đạo, con đường rộng, dài, và vắng nhất thị xã được vẽ gọn bằng hai vòng tay thông lợp mái. Con đường lanh lảnh giọng ténor mỏng như thân hình queo quắt của Hậu, bài Summertime, tự nó chuyển sang lời Việt, bùi ngùi ký ức những năm đầu đại học. Bây giờ nó đã yên chí ngủ say, đã hết thèm “chợp đầy một giấc, đủ sức đánh liền 10 trận” trong những cuộc hành quân. Đã bình tâm rồi, không còn sợ những cơn mộng thanh niên bị đánh cắp.

Thông nơi này không trắng nữa, nhưng màu của chúng thật khó gọi tên. Nó là cái màu của chìm ngợp, cố, mà vẫn chưa ngoi lên được tầng khí thở. Tốc độ đoàn người xe không hơn bao nhiêu tốc độ đi chân. Vừa tiến, vừa quan sát. Cái chết có thể là bất cứ một phần nào của bóng tối cắt ra. Nó cầm lưỡi hái trong tay. Nó nhe răng trắng nhởn. Trắng thế mà mắt người cũng khó nhận. Bởi nó không là màu trần gian. Nó mang màu địa ngục. 2 giờ. Thời khắc lý tưởng cho việc mở cửa và gửi tử hiệu.

Thinh không bỗng dội lách tách từng hồi. Nghe thêm thì là tràng líu chíu của đạn nhỏ. Rồi cuộn lên tiếng ầm của pháo lớn.

“Tụi mày nhìn kìa. Cháy!” Đang lái chiếc Lambretta dẫn đầu, Chánh dừng lại, chỉ tay về trái, giọng khích động.

Lửa rực bên khu đồi vẫn kéo sang trăm ngàn tầm mắt. Từng dãy nhà ngang lồ lộ múa nhảy lênh khênh trong màu đỏ đú đởn. Màu sắc nghe được: đợt nhỏ rào rào, rồi nứt hũm thành hố chấn thương. Tàn phá. Mọi con tim ngừng đập để nghe câu hỏi buốt trong đầu, “Họ đã vào thị xã rồi ư? Lý nào nhanh thế được?” Hàng triệu triệu đô la giấy đã tóe thành đô la lửa!

Đỗ giải tỏa thắc mắc (nó vẫn là đứa nắm vững tình hình hơn cả):

“Lính mình trước khi rút đi, tiêu hủy để khỏi rơi vào tay địch.”

Tiếng thở phào. Ít ra cũng phải thế chứ. Lẽ đâu mà...?

“Sao mày rành thế? Căn cứ vào đâu?” chẳng biết Phát hay đứa nào lên tiếng.

“Thì bọn này cứ tin vậy đi. Mình hủy trước không hay hơn sao?”

Cả nhóm yên lặng dầu lòng chẳng cam. Chẳng hiểu có ‘gốc’ gì không mà lắm lần trong khi mọi người ngơ ngác hoang mang thì Đỗ tỉnh bơ ‘chìa’ ra những tin rất lạ. Sau đó, tuy không hẳn mọi thứ đều được chứng minh là đúng, song đa số khả dĩ kia vẫn khiến hắn được mọi người... nể mặt. Đứa nào cũng tìm cách ‘dụ’ hắn mở nút. Hắn kín như bưng. Đành chịu. Đành ấm ức, để khi nào ‘bí,’ lại lân la tìm cách hỏi tin nơi hắn!

“Tiêu thổ” mà đếch có “kháng chiến.” Nho sắp văng tục. “Lịch sử lập lại nửa vời!” Nó vớt vát lại phần khó thể moi ra từ Đỗ.

Thời gian xê dịch đắn đo đong bằng bước dẫm dò của những con người trốn lánh tai ương. Dân thị xã ra đi với một số vật dụng thật ít ỏi. Họ bỏ cả nhà cửa, ruộng vườn, tự nuôi bằng một chút niềm tin vào sự gần gũi của những chiếc quân xa, những bộ quân phục, hướng về vùng đất mà đối với đa số quá ư xa lạ, khó mưu sinh. Chẳng cần phải tuyên truyền, chỉ cái tin giặc sẽ vào chiếm thị xã đã đủ dứt những con người kiên cường nhất ra khỏi mảnh đất sinh tồn và búng họ vào cuộc phiêu lưu sinh tử. Đi là chết. Mà ở có thể còn khó tìm được cái chết hơn. Tim Thanh thắt lại. Anh phải bắt tâm trí mình tập trung quá mức vào việc lái xe mới giữ được cho đôi mắt sự khô ráo tinh tỏ cần thiết. Rét từ trong ra. Rét từ ngoài vào. Hai bàn tay sượng cóng.

Mặt trời lên cùng với sức nóng thật dễ chịu? Vòm thông hai bên con đường chỉ vừa một chiếc xe qua đang giăng cổng lửa. Thoáng chốc, Thanh nghĩ đó là vòng cung trang hoàng đám cưới. Lửa uốn éo từ dưới bãi cỏ, lưỡi mỏng, nhướn cong lên vắt sang bên kia đường gặp lại ở đó cũng vòng lửa đối xứng tạo hình 2 tàu dừa òa oặt giao ngọn nhau. Thanh la:

“Xe từng chiếc một, lao qua thật nhanh. Đầu cúi thấp. Lấy poncho bao kín can xăng!”

Hơi nóng rừng rực mơn man 2 bên má. Mồ hôi Thanh bắt đầu rịn ra. Phần vì nóng, phần vì hồi hộp. Mọi xe dừng lại. Cả trăm cặp mắt bị hút vào đốm đỏ. Ấm rực, ma quái. Thần hỏa đang tìm cái để thiêu. Đám thông hai bên lề bị đẩy tạt xa, nhưng vẫn không hòa được với màu đêm.

3 mũi tên từ 3 chiếc gắn máy vụt đi. Tiếng máy và hình người đâm vào tâm lửa. Chúng nhanh quá. Nhanh hơn hỏa thần: lửa rã rời tay, thả lỏng. Nhóm của Thanh qua an toàn, thở phào, dừng chờ phía bên kia. Đám đông còn lại, với xe to và người cồng kềnh ngừng bước phía bên này. Mọi trái tim thắc thỏm. Đêm cứ dầy. Lạnh cứ dầy. Lưỡi lửa mỏng, nhưng không ai dám đùa với nó.

Hai cây thông cháy hết phần ngọn giao nhau rồi gục xuống. Phần thân tiếp tục cháy. Nhưng đã hé lối đi. Và may mắn nữa là mặt nhựa chưa kịp chảy nhão.

Mươi phút sau, cả nhóm gặp đội Cảnh Sát Dã Chiến chen chật trên vài chiếc quân xa, súng ống gườm chéo 4 phía. Một người đội nón lưỡi trai ngồi cạnh tài xế mỉm cười đưa tay vẫy bọn Thanh. Anh đoán đó là vị chỉ huy dầu không người nào đeo cấp hiệu.

Dăm phút nữa, từng loạt M16 nổ ròn phía trước. Đỗ bảo họ mở đường cho bọn mình. “Nó nói là phải đúng”, cả bọn đều nghĩ. Cảm ơn các bạn Dã Chiến.

Họ bắt đầu tách khỏi đoàn dân quân đã không còn nhìn thấy phía sau.

Đêm sâu. Lạnh dầy. Đất trời bao la quá! 6 người trên 3 chiếc gắn máy quả là lực lượng nhỏ nhoi!

Đơn Dương. Thị trấn bé bỏng và lặng lẽ hơn cả Đà-lạt mở những thành cây đen trước mắt. Màu cây đã khá thân thiện. Lộ trình đã thấy yên ổn. Dầu không còn nhìn thấy toán CSDC, nhóm của Thanh vẫn quyết định tiến về phía trước. Đoạn còn lại hy vọng đỡ mất thời giờ và nhiên liệu hơn, bởi chặng Sông Pha trở xuống hầu hết đổ dốc.

Phần thứ hai của cuộc tản cư. Rừng núi im ngủ, không hề biết đến cuộc rút lui âm thầm của hằng bao con người. Hơn hai tiếng. Cuộc sống đã sang trang. Mắt khép, mở: đầu óc còn u u của tiếng đời cũ. Xe qua bao cây số; người phía sau, kẻ len lén bên đường. “Mình ‘già’ hẳn rồi. Như ông lão đang chơi lại kiếp thanh niên”, Thanh lắc đầu, bảo các bạn xuống xe, ngồi nghỉ vệ đường. Bờ cây và phần còn lại của đêm dung dưỡng, khỏa lấp mọi tiếng xì xào. Bóng tối mà họ hưởng, theo ngày lên, vẫn còn nặng lắm.

Khúc nhập vào con lộ chạy từ bên phải. Những ngõ ngách người chẳng biết hiện ra từ bao giờ! Y như đoàn quân kiến, trồi lên từ những khe nứt nẻ. Họ tiến rất chậm, không lời, không âm. Không lãnh đạo, song rất trật tự, như thể thứ mệnh lệnh truyền từ hư không nào kia đang xuyên đến vùng vô thức của từng người và hướng lối cho họ. Người, và người! Đoàn người của ảo giác? Không hẳn. Sự sững sờ ban đầu đã lắng. Thực tế trong bóng mờ của hơn ba giờ sáng dần tự phô bày: họ đến từ những làng xóm mọc ven bến xe, cặp hai bên con lộ dẫn vào Châu Sơn Thánh Mẫu - một tu viện khắc kỷ nổi tiếng mà cách đây không lâu, để sắp xếp lại đầu óc và tình cảm của mình, Thanh có nhờ người quen viết giấy giới thiệu xin vào ‘tĩnh mặc’ hai đêm, trên chiếc giường ghép bằng gỗ tạp kích thước gò đúng thân hình gầy gò của anh -, hoặc trên các chuyến vận tải thả xuống từ hướng ngược lại. Xuất xứ sau thoạt đầu nghe như mâu thuẫn, nhưng lại là sự thật. Thanh ngạc nhiên vô cùng khi nhìn thấy hàng trăm người nét mặt căng thẳng lũ lượt chen nhau bước xuống những chiếc xe hàng đã mang họ từ Sông Pha đến, rồi lẳng lặng nhập vào dòng động chảy ngang, tiến ngược về hướng họ vừa rời khỏi! Anh không tìm ra câu đáp; và lượng người càng lúc càng tăng. Phần lớn là dân. Thiểu số còn lại ước chừng hơn 50 là lính địa phương với đầy đủ quân phục và vũ khí. Nom họ hốc hác quá. 2 chiếc GMC không đủ cho cả đội nên một số phải đi chân. Ai cũng đăm chiêu lo lắng. Có lẽ đã tính toán sẵn từ trước, số lính này tản mỏng vào hai sườn ngoài của khối dân chúng, nhưng vẫn giữ khoảng cách tương đối (có lẽ để dễ tiếp ứng cho nhau) rồi cùng sóng bước với nhóm dân thường. Cả rừng chân đặt xuống nhấc lên như theo cùng nhịp đếm. Họ không bước. Họ bồng bềnh trên mây. Mối khiếp sợ đồng tính chất tạo nên phản ứng tương ứng. Người này là bóng của người kia. Ngay cả tốc độ của khối dân sự vốn không đồng nhất về trang bị vật chất (kẻ thì lệnh khệnh áo giày chăn chiếu vợ con vướng vít, kẻ thì đơn chiếc vỏn vẹn túi đeo lưng) cũng hầu như bằng nhau. Xe cộ ưu tiên cho người già, trẻ con, và vật dụng. Chúng có bánh, và bình thường thì bánh xe vẫn lăn nhanh hơn chân người. Nhưng lúc này, ‘những bàn chân cơ giới’ kia đang bị lún vào chảo người dầy kín, đang vẫn phải tiến bằng tốc độ của những đôi chân chung quanh. Đó là lý do thực tế. Còn lý do tinh thần, Thanh nghĩ, quan trọng hơn: ít người có ý vượt lên trên. Người ta muốn túm tụm gần gũi. Cạnh kề nhau, dễ tìm thấy can đảm, an tâm. Tai họa, nếu xảy ra, thì san sẻ cho từng ấy người, phần gánh chịu của mỗi cá nhân sẽ nhỏ, nhẹ bớt rất nhiều và khả dĩ chịu đựng được. Trước hoạn nạn, thứ hoạn nạn mà hầu hết chưa ai đã trải qua, thứ hoạn nạn đồng nghĩa với tuyệt tận, đối cực với nhân tính, con người càng thấy cần nương tựa vào nhau. Sự nương tựa bây giờ là sự có mặt của kẻ khác, là tiếng bước, hơi thở của kẻ khác. Không cần lời nói. Chiếc gối thầm êm ả biết mấy! Nó đủ dài để ai nấy đều tựa được đầu lên. Chưa bao giờ Thanh nhìn thấy một đoàn người hãi hùng như thế, bình tâm như thế, và kỷ luật như thế. Xe nào bị trục trặc là bị vất bỏ lại ngay. Người ta thu vén những gì có thể từ những chiếc xe đó, rồi thản nhiên nối gót những người trước.

Thước đường đèo đầu tiên. Thanh biết là nhờ vào vị thế bắt đầu đi xuống của con lộ. Lòng đường như trũng hơn để dốc núi một bên nhô hẳn cao như khúc xương vai của một người ốm yếu. Bên phải là màu xanh tối tít tắp của thung lũng. Núi lùa anh nghiêng. Thung lũng hút anh xuống. Cơ thể mất nhiều trọng lượng. Chân phải thường xuyên nhắp bàn đạp thắng để xe khỏi lao đi. Dòng người, nhờ vào độ dốc, có thể bước nhẹ nhàng, đỡ phí sức hơn, nhưng cũng vì thế đâm ra khó điều chỉnh thăng bằng cho cơ thể, nhất là khi mà hầu hết đều phải gánh vác một cái gì trên vai. Sự va chạm nhau chỉ làm cho bước tiến rối lệch và thể lực tiêu mòn.

Con đèo chuồi thật mướt. Thanh muốn tắt máy xe nhằm tiết kiệm nhiên liệu, nhưng thỉnh thoảng, sau khúc dốc xuôi lại là đoạn móc ngược. Anh sẽ lại phải đạp cần khởi động. Có nghĩa là xe phải ngưng vài giây. Điều này chẳng dễ gì nếu không muốn nói là khá nguy hiểm khi chung quanh anh là một bể người đang trượt xuống theo quán tính mà khoảng cách giữa người này với người kia chỉ là một hoặc hai bước chân. Một người dừng lại là cả khối sẽ ùn tới đè ngã.

Rồi chỉ vài chớp mắt sau, đến một rẽ nào đó, rừng núi đêm, dưới cái gõ khẽ của chiếc gậy thần, bỗng rùng mình biến thành một lòng chảo sáng. Cánh tay rực rỡ giăng bởi ngàn ngàn điểm cố định nở ra từ một mặt trời quay tròn. Vô vàn bóng điện cao thế vắt vẻo thật đều trên cây Giáng Sinh là miệng chảo xanh rì phía dưới quẫy đuôi vòng theo con lộ. Trườn dọc theo thân lòng chảo là hàng cây số tiếp nối những ống khổng lồ màu trắng được kết dính vào nhau bằng những đai ốc vĩ đại.

Đập thủy điện Đa Nhim: đủ, và thừa cung ứng năng lượng cho các vùng lân cận, và phía Nam, trong đó Sàigòn thừa hưởng nhiều nhất. Đêm bỏ áo nơi đoạn đường này. Ánh điện sáng; và sáng hơn khi dội vào màu trắng của các ống. Thanh nhìn rõ từng khuôn mặt cũng đang bừng lên trước cảnh sắc kỳ diệu mà thiên nhiên đang nhờ bàn tay kỹ thuật bày biện cho một phần. Đèo Ngoạn Mục. Cái tên đã nói hết. Con đèo vẽ theo chiều xoắn ốc. Đoạn vừa bước qua tuần tự lật lưng lên cho đoạn tiếp duỗi xuống. Chiếc thân sinh động bất tận đính những hạt châu trắng như chiếc thân rồng cổ tích. Đoàn người vẫn tiến. Nỗi khiếp sợ đã loãng nhiều. Tội ác thường nấp theo bóng tối. Ánh sáng đã đem về niềm tin. Nhịp chân đã chắc chắn và mạnh bạo hơn. Trong khốn quẫn, vẫn tìm thấy sự đền bù. Đường dài như ngắn lại.

Đoạn đèo vượt qua tương đối nhanh chóng và thoải mái.

Đã trở về mặt thẳng bình thường. Không gian, nhờ nhận chút ánh điện từ sau nên đã bớt đen. Trời bây giờ có màu xám xi măng. Da trời đã thấy bằng mắt, gần, rụt rè, như chạm được, và có hơi nóng. Qua một ngã rẽ, Thanh thảng thốt lơi tay:

“Trăng!”

Tiếng kêu của nguồn hạnh phúc trồi lên từ trong nỗi lao đao. Trăng. Phải, vầng trăng chỉ còn chưa được nửa, đùng đục như màu của đá treo hờ trên nền cùng màu phía đồi xa. Mây từ núi hất vào mang theo màu của núi. Trăng lạnh theo màu mây. Cả bầu trời cùng một màu, nhưng vẫn tựa và nổi bên nhau. Trăng từ trên hẻm núi nhìn lên. Như sát da tóc. Như trổ từ những sợi não nhoằn thắc thỏm. Như về từ nguồn thơ ấu mà hai bàn tay mỏng quá có lần đánh rơi. Nỗi hân hoan ôm siết lấy Thanh, cọ chuyền vào anh khoái cảm thể lý gờn gợn. Và tinh khiết cực cùng. Mảnh thịt da trần truồng phôi phai chỉ còn một miếng. Một miếng nào kia đã mòn. Nửa tồn tại cố góp gom hết tinh túy, lợi dụng thời khắc hiếm hoi mà tiết trời cho phép, bày biện với chính nó- lạnh tanh, với rừng ngủ mệt, và rét rã rời. Thoáng chốc, Thanh quên hết. Những giờ phút sống bằng nửa tim vừa qua bị màu đồng nhất của núi, của mây, của trăng phết mỏng lên một màn, mất dấu. Cái màu hiu hắt đó cắn chặt nanh của nó vào mạch máu anh. Anh trân người, hóa đá; và cảm giác cực cùng tinh nhạy: ngay cả đôi mắt cũng đứng tròng theo chiều chiếu thẳng vào chiếc vỏ trứng bị bàn tay run rẩy của thời gian bóc vỡ, trơ ra các mũi mấp mô tựa răng cưa hiu hắt, trên kia. Trăng gần lắm, cách quãng với anh bằng từng tầng mây nhẹ nối tay. Một hơi thở mạnh của anh sẽ làm nửa kia vỡ nốt.

Sông Pha. Mảnh trăng hạ tuần yếu ớt nhìn anh qua vòng mỏng của mây để chào đón, và tạm biệt. “Chúng mình chỉ còn có thế. Vân ơi!” anh thì thào.

“Mình dừng lại đây nghỉ chút.” Thanh quay lại với các bạn vẫn sát cạnh được nhau trong suốt thời gian qua:

3 chiếc xe chống xéo ven vệ đường. Giam lời nói trong lòng như giữ lại mớ năng lượng cần thiết, 6 người cùng nằm lăn ra trên mặt sỏi. Trăng dịu dàng nhìn xuống. Tất cả đều mong manh, đang đi tìm sự vững vàng. Chu kỳ của trời đất là điều biết trước được. Số phận con người, lộ trình trước mắt, tuy thê lương đã nhạt màu nhiều, song còn là ẩn số.

Rét chảy khói. Thanh khoan khoái nghe các đốt xương cơ thể được lớp da và mấy lớp áo đẩy lui sự xâm nhập của thời tiết bên ngoài đang tìm về vị trí đúng của chúng. Trăng lạnh hạ tuần, lạ lùng thay, lại nhen trong anh lò lửa ấm nhất. Trong bất định, cái bất toàn là cái giá trị. Giả sử như mảnh trăng kia tròn trịa, chưa chắc anh đã nghẹn thở, rã rời, hạnh phúc đến dường này. Ôi! Ảnh hưởng từ chị Quế, trong không gian vật vã này, càng được anh cảm nhận thấm thía hơn.

Từ lúc rời trường đến lúc này, hơn 2 tiếng đồng hồ đã trôi qua. Đà-lạt hoàn toàn lắng vào nơi nào đó trong mênh mông, như lớp tro sau một đám cháy. Than hồng vẫn còn, và chờ đến mãi phút này, nằm đây, đầu óc cân bằng ít nhiều, đã đốt lại hình ảnh Vân. Thế là chúng mình xa nhau rồi, bé hỡi? Xa, hay mất nhau? Làm sao anh biết được? Anh còn chưa thoát. Chỉ mới đoạn đầu của cuộc hành trình. Nhưng hơn chục cây số vừa đi qua là gai góc hơn cả, không những vì là mấy tiếng đồng hồ thứ nhất tiếp xúc với hiểm nguy rình rập, mà còn là vì đó là mấy tiếng đồng hồ thứ nhất anh vắng bé; vắng mà chưa biết có là mãi mãi? Những ngày trước, anh mới chỉ chuẩn bị cho 2 đứa phút chia tay. Vẫn biết em không thiếu nghị lực, anh vẫn muốn hốt đi dưới em tất cả sỏi nhọn cho đòn ngã xuống đỡ xóc đau. Bây giờ anh đang ngã, đang cố gượng đứng, và bé ơi, mỏm trăng gãy vụn kia đã đưa tay đỡ anh lên từ sau. Còn em? Đêm xa nhau lần đầu trong đời, giấc ngủ có đến như bình thường? Gia đình em có là một trong muôn ngàn đơn vị đang gánh gồng lắc lẻo làm thành một chiếc đuôi thật dài mà chiếc đầu và tâm tư của nó đang hướng về Sàigòn? Bao con mắt, tấm lòng Đà-lạt xót xa nhìn ngoái ngôi nhà mình, mảnh vườn mình, phố xá mình dần trượt hút sau lưng? Và những người ở lại? Họ đánh đu, thử thách với tai họa đến chừng mực nào? Chờ tai họa đến, quả là điều khủng khiếp vô song! Giữa những con người lùi lũi không cả cúi nhìn bước chân của mình kia và những con người chọn ở lại, ai mới gánh chịu bất hạnh hơn ai? Bất hạnh trong những trường hợp bình thường còn có thể đong đếm; đến mức nào đó thì nó bão hòa và trở nên đồng tính chất, đồng cường độ. Nỗi kinh hoàng mà những con người vô tội kia đang gánh chịu không thể cân lường. Nó tàn ác quá sức. Nó làm vỡ toang trong người dân niềm tin yêu về cái vỏ bọc 2 chữ ‘đồng bào’. Mất mát đáng kể sao! Còn gọi được là con người thì không thể gây nên thảm trạng như vậy.

Đỗ dắt cả nhóm ghé thăm người em họ đang làm việc tại nhà máy thủy điện. Vợ chồng Trí, tên người kỹ sư, đãi vội bữa cơm với những món nấu sẵn giữ trong tủ lạnh. Trí cho biết gia đình anh (2 vợ chồng và cậu con trai 3 tuổi) chưa thể di tản theo nhóm được. Hầu hết nhân viên trong trạm đều bỏ đi. Anh là người duy nhất còn tại vị. Là người duy nhất thạo việc. Bảo vệ nguồn điện là công tác khẩn thiết hơn lúc nào. Anh cười trấn an khi nhìn thấy nét băn khoăn của các thực khách tình cờ vào nửa sáng:

“Mình là dân chuyên môn mà. Đành rằng chúng ta, ai ai cũng, không ít thì nhiều, góp phần vào độ thăng trầm của đất nước. Nhưng, so với các anh, trong hạn vận này, phần rủi ro của bọn mình chẳng đáng ngại lắm đâu. Bà nhà mình cũng đồng ý ở lại. Bà ấy cũng xuất thân từ Kỹ Thuật Phú Thọ đấy, sau mình 3 năm.”

Rồi anh cười xòa, bắt, và giữ thật lâu bàn tay từng người:

“Nói vậy thôi chứ trước sau gì tụi này cũng “biến.” Cư xá còn kẹt lại không bao nhiêu. Chỉ cần Ban Điều Hành tìm được cho một hay hai chuyến buýt là đủ chuyển cả đi. Thôi, chúc các anh lên đường bình an. Hẹn gặp lại tại Sàigòn!”

Tâm trí Thanh chưa hẳn dứt khoát. Nó vùng vằng ít nhiều vì cuộc gặp gỡ ngắn ngủi với Trí. Quyết định của vợ chồng họ không còn thuần là một chọn lựa. Nó cần được tôn lên mức can trường. Thanh không nghĩ Trí quá vô tư để lờ mắt trước hiểm nguy, hoặc tin tưởng gì nơi chiếc áo giáp ‘chuyên viên kỹ thuật’ có thể bảo vệ cho anh và gia đình. Nếu Trí bỏ nhiệm sở, cũng như bao nhiêu người trước đó, không ai đủ tư cách quy gán tội lỗi cho anh. Điều gì đã giữ họ ở lại? Lương tâm? Lý tưởng? Ý thức bổn phận? Câu trả lời đã nằm trong câu hỏi. Đã có bao con người như Trí, như vợ Trí (mà sứ mạng riêng biệt của 2 con người đây hòa hợp với niềm tin và nguồn vui được duy trì, đón nhận ánh sáng cho hàng chục thành phố, hàng triệu con người. Trong bóng đen tai họa, nguồn sáng có giá trị trấn an bao nhiêu!) đã nhận ngồi lại bình tĩnh đối đầu với gian nguy để giảm sức đè nén của gian nguy lên người khác?

Nguồn suy tư của Thanh bị cắt đứt vì tiếng la to của Chánh từ sau:

“Thanh, chậm lại!”

Bàn chân tự động nhấn mạnh càng thắng. Thanh quay đầu:

“Mày thấy có gì khả nghi?”

Chánh chỉ về phía trước:

“Một số người đang lố nhố vào ra mấy căn nhà kia.”

Vài tiếng súng nổ, hỗn, và ngắn, chấm dứt câu nói. Phía trước, khoảng chục bóng người tan ra, rồi tụ lại. Vài bộ ka ki vọt sang bên này phố. Nắng chưa lên. Hơi sương la đà mặt nhựa. Bỏ qua hai bên phố, cảnh trước đó là cảnh trong sa mạc lúc tinh mơ.

Hào:

“Quãng đường này nằm giữa Sông Pha Phan Rang. Tuy có nhà dân, song bình thường cũng rất vắng xe.” Chỉ tay về trước, tiếp, “Cướp! Họ ào vào cả cánh phố bên phải. Khá đông. Chắc bọn lưu manh mặc áo giả lính làm bậy.”

“Chạy tiếp. Đứa nào lái xe cứ lái. 3 đứa ngồi sau theo dõi thật sát và sẵn sàng.” Đỗ cứng rắn.

Dãy phố, hai bên, có khoảng hơn hai chục nhà. Tất cả đều đóng. Chắc chắn các gia chủ đã bỏ đi. Đến gần, Thanh nhìn rõ một tên đầu tóc dài thượt mặc áo rằn ri bạc phếch kê sát nòng chiếc M16 vào xích khóa cửa sắt, bóp cò. Tiếng nổ đanh gọn bắn xẹt lửa âm ra đám ruộng khô. Các rằn ri khác hét lên cổ võ. Cả nhóm, người đội nón, người đầu trần. Ngoài tên đang tìm cách mở cửa, chỉ một tên khác là mang súng dài, nòng quay loạn ra bốn chung quanh, báng chống vào bụng. Thị uy, và hung hãn. Cướp! Không ngờ gì nữa. Bọn Thanh tiến tới thận trọng. Hơi sương từ mặt nhựa dầy hơn.

Cả toán ‘lính’ nhìn 3 chiếc xe vượt qua, 3 tay súng chĩa hướng về họ, không phản ứng.

Thêm một tiếng nổ. Rồi, nó, cùng hồi la ó nhạt dần, phía sau.

Phan Rang. Vùng khô hạn nhất nhì trong nước. Một vài năm sau này, Phan Rang được dùng làm thí điểm trồng nho. Thanh đã có dịp ghé tận trại, nếm qua. Những quả be bé chỉ nhỉnh hơn vòng tròn ngón tay út, màu xanh , nhìn không mượt mà, mà vị lại khá chua. Đất, và khí trời có lẽ không hợp với chúng.

Trời sáng dần. Đã ửng chút hồng nơi hướng mà lát nữa đây mặt trời sẽ mọc. Không khí buổi mai còn khá mát. Rất hiếm tiếng chim. Ruộng trơ từng đống đất vón cục, khô. Đất cằn cỗi thế này làm sao sản xuất được những quả nho ngọt căng được? Trống trải. Hông hốc thế nào. Nhìn buồn nao. Chiến tranh sắp ló mặt nơi này. Nghèo khổ mà vẫn chưa yên với cái nghèo khổ của mình. Phan Rang, và bao nhiêu Phan Rang như thế trải dài suốt thân thể quê hương? Gió lên theo nhịp xe. Con lộ hun hút; và bọn anh là những bóng duy nhất chuyển động. Yên vắng lạ lùng, nhưng là một sự yên tĩnh có thể yêu được, tin được. Trực giác trấn an bọn anh như vậy. Hầu như chẳng có gì đe dọa trên những cây số sắp qua. Anh nghĩ, tai họa, nếu đến, sẽ không đến từ khoảng vi veo tếch toác trước mắt mà một làn khói bốc lên cũng sẽ được ghi nhận. Nếu tình cờ có đến, thì sẽ đến từ hai bên của cánh đồng. Viên đạn tình cờ, từ một không gian nào xa xôi lạc về, bắt gặp, và mừng rỡ chui vào anh tìm chỗ trú, nếu có xảy ra, thì ắt hẳn là niềm vui của nó sẽ không kịp được anh cảm nhận trước khi cánh cửa thịt da của anh (đang) mở rộng để đón về từ trên chót mũi cơn gió âm ấm mang chút sinh khí đầu tiên của ngày.

Một phần quê hương, không biết có còn được an ổn với cuộc sống nghèo khó của mình!

(còn tiếp)

Nguyễn-hòa-Trước

http://www.gio-o.com/NguyenHoaTruoc.html