LÝ ỐC BR

Tô Thùy Yên, Ta Về

Ta về khai giải bùa thiêng yểm

Thức dậy đi nào gỗ đá ơi

Tô Thùy Yên có hai bài thơ dài làm theo lối trường thi cổ phong bảy chữ. Trường Sa Hành và Ta Về. Hai bài nỗi tiếng ngang nhau. Đều làm theo thể điệu Hành, nhịp đi. Trường Sa Hành là sự thay đổi của không gian. Còn Ta Về là tâm cảnh đổi thay của thời gian.

Trường Sa Hành là bức tranh toàn cảnh của không gian biển đảo, từ sóng, nước , gió, nắng, cây cối, rong rêu, mặt trời chiều đến bãi lân tinh và bầu trời sao đêm. Tâm trạng nếu có thì do cái tâm tức cảnh sinh tình.

Sóng thiên cổ khóc biển tang chế

Hữu hạn nào không tủi nhỏ nhoi

Tiếc ta chẳng được bao nhiêu lệ

Nên tưởng trùng dương khóc trắng trời

Mặt trời chiều rã rưng rưng biển

Vầng khói chim đen thảng thốt quần

Kinh động đất trời như cháy đảo

Ta nghe chừng phỏng khắp châu thân

Đứng trước sự kỳ vỹ hay hùng tráng của đất trời và thiên nhiên, con người ai cũng động tâm cảm xúc. Rừng núi biển đảo mưa gió bão bùng đều đem lại mối cảm hoài cho con người không ít.

Bài Ta Về, ngựơc lại, cảnh không lạ lùng tại không gian nữa. Cảnh của thời gian. Thời gian làm cảnh đời thay đổi. Sự thay đổi sẽ tăng gấp bội nếu nó còn là tâm cảnh. Ta Về được Tô Thùy Yên làm ra sau thời gian ở tù TTCT 10 năm. Ở tù căn bản đã là bị cắt đứt với xã hội loài người bên ngoài. Nhưng ngay bên ngoài lúc đó cũng bị thay hình đổi dạng từ chính trị, kinh tế đến văn hóa giáo dục đều đột biến. 10 năm chưa phải là thời gian quá dài, nhưng trong cảnh như vậy thì có thể nói rất dài. Dài dịu vợi.

Người ra tù sau 10 năm trong hoàn cảnh như vậy khi làm thơ chỉ còn là sự giải bày tâm sự. Tỏ tường hoài bảo. Cảnh trước mắt họ không còn là hứng khởi của thi ca. Chính nguồn thi ca trong họ đang dựng dậy sự loan tuyền một chứng tích.

Vĩnh biệt ta mười-năm chết dấp

Chốn rừng thiêng im tiếng nghìn thu

Mười năm mặt sạm soi khe nước

Ta hóa thân thành vượn cổ sơ

Một đời được mấy điều mong ước

Núi lở sông bồi đã mấy khi

Lịch sử ngơi đi nhiều tiếng động

Mười năm cổ lục đã ai ghi

Ta về như lá rơi về cội

Bếp lửa nhân quần ấm tối nay

Chút rượu hồng đây xin rưới xuống

Giải oan cho cuộc biển dâu này

Ta về như bóng ma hờn tủi

Lục lại thời gian kiếm chính mình

Ta nhặt mà thương từng phế liệu

Như từng hài cốt sắp vô danh

Mới mười năm trở về mà khủng khiếp thật. Người hóa ra vượn. Lịch sử chẳng ai đoái hoài. Người chết thì oan khuất. Kỷ niệm tàn tạ như phế liệu như hài cốt vô danh

Có người cho rằng Tô Thùy Yên có cái tâm rộng lượng. Buông thả. Không hận thù v.v. Tôi cũng không nghĩ là TTY hận thù. Theo cái nghĩa của Hate Crimes - Tội Thù Hận, chỉ có khi nó có gây ra sự tổn thất và tổn thương cho nạn nhân. Đánh đập, hành hạ thân thể và tinh thần, tịch thu, phá hoại tài sản người khác là hành vi thuộc về tội thù hận.

Hỏi rằng Tô Thùy Yên có buông thả xí xóa cho qua hay không. Tôi nghĩ là không. Tuy không thù hận nhưng ông không chấp nhận giàn ... đều. Không ai ghi lại cổ lục thì ông ghi.

Theo tôi, Tô Thùy Yên chỉ là nhà thơ. Và thơ của ông mang đặc tính loan truyền của chứng nhân .

Lý Ốc BR

http://www.gio-o.com/LyOcBR.html