photo:Bảo B�nh � Blog Những D�ng Thương Nhớ
Nguyễn Thị Hải H�
ĐỊA PHƯƠNG CH� (3)
tản mạn
Những điều th� vị chung quanh chuyện ăn thịt ch�.
Người ch�u �u, c� nhiều đồng cỏ n�n chuy�n về nu�i b�, cừu, v� d�. Ch� khỏe, chạy nhanh, kh�n ngoan, c� thể gi�p chủ rất nhiều trong việc l�a đ�n th� về trại hay săn t�m những con th� đi lạc. Do nhiều năm tiếp x�c với chủ nh�n n�n t�nh cảm th�n thiện giữa th� v� người ph�t triển. Tuy nhi�n, ra luật bảo vệ s�c vật n�i chung, ch� n�i ri�ng, chưa chắc đ� nh�n từ v� người ăn thịt ch� kh�ng hẳn l� người d� man.
Từ năm 1986, người Đức cấm b�n hay ăn thịt ch�. Tuy nhi�n, v�o những năm c� chiến tranh hay thiếu thốn, thịt ch� được b�n c�ng khai. Từ năm 1898 cho đến năm 1925, The New York Times đăng nhiều tin d�n Đức b�n v� ăn thịt ch�[1]. Những b�i b�o n�y, l�m t�i tự hỏi, liệu đ�y c� phải l� một h�nh thức người Mỹ kỳ thị người Đức v� họ l� phe đối nghịch với Hoa Kỳ. Năm 1933 cho đến năm 1938, đảng Nazi cho ban h�nh bộ luật bảo vệ th� vật soạn thảo rất qui m�. Bộ luật n�y bao gồm luật s�t sanh theo ph�p Kosher, luật cấm săn bắn, luật chuy�n chở th� vật từ nơi n�y đến nơi kh�c bằng xe hay t�u hỏa. Arnol Arluke v� Boria Sax cho rằng Nazi soạn bộ luật n�y với �m mưu sẽ xem lo�i người như s�c vật chứ kh�ng xem s�c vật như con người.[2]
Ở Hoa Kỳ, chữ dog được d�ng để chỉ sausage (thịt dồi, x�c x�ch). V�o năm 1845 người ta ph�t hiện trong thịt dồi c� pha lẫn thịt ch� từ đ� ph�t xuất chữ hot dog. Việc bắt trộm ch� kh�ng chỉ xảy ra ở Việt Nam m� c�n ở nhiều quốc gia kh�c, Nhật Bản v� Hoa Kỳ chẳng hạn. Những năm người ta d�ng phương ph�p vivisection mổ động vật c� xương sống l�c đang sống để quan s�t hoạt động nội tạng của động vật vẫn c�n đang tiếp nhận t�n hiệu của n�o bộ, ch� thường bị bắt trộm đem b�n cho c�c ph�ng th� nghiệm. Năm 1891, ở tiểu bang Indiana, m�n thuốc d�ng để trị bệnh lao phổi l� thịt ch�.
Người ta c� đủ thứ niềm tin để l� luận ăn thịt ch� l� cần thiết. Người Ba Lan d�ng mỡ ch� để trị bệnh. Người Trung quốc tin l� trong thịt ch� c� vị thuốc. M�a Đ�ng ăn thịt ch� l�m cho người ấm. Ngược lại, người H�n quốc tin l� ăn thịt ch� c� thể điều tiết nhiệt độ trong người, hoặc giải nhiệt. Họ ăn thịt ch� nhiều nhất v�o ba ng�y n�ng nhất trong năm.
Đa số người Nam H�n kh�ng ăn thịt ch�, nhưng c� một số �t người c� quan niệm chọn m�n ăn l� quyền tự do c� nh�n. Năm 1984 họ cấm b�n thịt ch� nhưng kh�ng kiểm so�t nghi�m ngặt ngoại trừ l�c tổ chức Thế Vận Hội ở Seoul. Th�ng 3/2008 một nh�m người vận động đ�i được quyền c�ng khai b�n thịt ch�, mở nh� h�ng thịt ch� nhưng kh�ng được chấp thuận. Loại ch� người Nam H�n nu�i để ăn thịt l� loại ch� đặc biệt thuộc giống Nureongi hay Hwangu, kh�ng phải pet.
Người miền Bắc Việt Nam ăn thịt ch� nhiều hơn người miền Nam. Người ta tin l� ăn thịt ch� sẽ được cường dương v� giải xui nhất l� v�o dịp cuối năm v� cuối th�ng �m lịch. Một con ch� độ 20 kg c� thể b�n được 100 Mỹ kim, tương đương với một th�ng lương trung b�nh của c�ng nh�n v� thế ch� ở VN thường hay bị trộm. Kh�ng c� t�i liệu để kiểm chứng cụ thể, người ta n�i rằng giới C�ng gi�o thường hay ăn thịt ch� nhất l� v�o dịp Gi�ng sinh. T�i, người viết b�i n�y, nghĩ rằng rất c� thể đ�y l� sự biến thể của nghi thức tế lễ từ thời xa xưa của người Celtic sống ở Anh đến Việt Nam theo c�c nh� truyền gi�o. Người ta thường tế lễ bằng d� v� cừu, nhưng sang đến Việt Nam th� d� v� cừu biến th�nh nai đồng qu�.
Do ảnh hưởng của Phật gi�o, Thiền gi�o, v� Thần đạo, người Nhật kh�ng ăn thịt ch�. Tuy nhi�n, thịt ch� rất phổ biến ở Nhật-bản m�i cho đến năm 675 sau C�ng Nguy�n khi ho�ng đế Temmu ra lệnh cấm ăn thịt ch� từ th�ng 4 cho đến th�ng 9. Vị Ho�ng đế n�y ra trận thường xuy�n, khi đi đ�nh giặc �ng thường mang theo con ch�. �ng cho rằng ăn thịt ch� sẽ mang sự xui xẻo đến cho �ng. Năm 2008 nhập cảng 5 tấn thịt ch� từ Trung quốc trong khi chỉ mua v�o 4, 714 tấn thịt b�.
Bạn đọc th�ch xem phim, thế n�o cũng biết phim Hachiko. Phim dựa v�o c�u chuyện c� thật v� đẹp như huyền thoại. Chủ của Hachiko l� gi�o sư dạy ở đại học Tokyo. Hằng ng�y Hachiko theo chủ ra nh� ga Shibuya đưa �ng đi l�m v� buổi chiều ra nh� ga đ�n �ng về. �ng đột ngột qua đời trong l�c giảng b�i (v� thế kh�ng về bằng t�u hỏa). Hachiko đợi chủ ở nh� ga hằng ng�y cho đến khi qua đời, nhất định kh�ng rời nh� ga n�y d� vợ con của �ng gi�o sư t�m c�ch đưa ch� về v� dời chỗ ở. Phim n�y về sau được quay lại bởi đạo diễn Lasstrom v� diễn vi�n l� Richard Gere. Người ta ngưỡng mộ Hachiko đến độ đ�c tượng đồng con ch� n�y. Phim l�m t�i tưởng tượng tất cả mọi người đ�n �ng Nhật đều đẹp trai v� y�u ch� như Gere v� thế hơi ngỡ ng�ng khi thấy người Nhật nhập cảng thịt ch� nhiều hơn thịt b�. Sau khi người Nhật đầu h�ng v�o năm 1945, to�n nước Nhật chỉ c�n lại 16 con ch� giống Akita. Đ�y l� loại ch� săn, m�m ngắn, tai vểnh, l�ng d�y, sống ở miền bắc của Nhật, nơi gọi l� xứ tuyết, rất kh�n ngoan v� trung th�nh. V�o những năm chiến tranh, thực phẩm khan hiếm, ch�nh quyền v� qu�n đội Nhật k�u gọi to�n d�n b�n ch�, nộp ch�, để phục vụ trong chiến tranh. Để thuyết phục người d�n, tượng ch� Hachiko bị hạ xuống v� đem dấu đi. Bộ da ch� được d�ng l�m lớp l�t b�n trong �o kho�c của qu�n phục. Ai c� ch� m� kh�ng chia sẻ thịt với l�ng giềng bị xem l� �ch kỷ. Trong thời gian n�y ch� thường bị ăn trộm hay bắt c�c.[3]
Tin một người ăn trộm một con ch� hai lần để đem b�n cho người ta giết lấy thịt khiến d�n cư mạng b�n t�n v� chia th�nh hai ph�i, một b�n đ�i giết t�n trộm, b�n kia k�u l�n d� g� cũng kh�ng thể lấy mạng người để trả th� cho ch�. Ch� c� qu� hơn mạng người hay kh�ng? Ch� kh�ng biết n�i n�n m�nh kh�ng biết c�u trả lời của n�. Giữa lo�i người, d� bạn đứng ở ph�a n�o, nếu l� một người c� l�ng nh�n, trả lời c�u hỏi n�y thế n�o cũng c� ch�t �y n�y x�t xa. Dĩ nhi�n, t�i kh�ng đồng t�nh với chuyện giết người đ�i mạng nhưng trộm ch� l� một h�nh động sai lầm cần phải được x�t xử bằng ph�p luật. Sự giận dữ của đ�m đ�ng đ�i xử tử người trộm ch� c� thể l� một c�ch biểu lộ l� người d�n kh�ng c�n tin tưởng v�o ph�p luật của ch�nh quyền đương nhiệm. Mức độ trừng phạt phải xứng đ�ng với tội phạm ph�t nhưng như thế n�o th� xứng đ�ng? Gi� một con ch� bằng một th�ng lương, phạt tiền gấp đ�i cộng th�m ph� tổn t�a �n. Mấy thằng trộm ấy l�m g� c� tiền m� phạt. Nh� t� ở đ�u c� nhiều đủ để chứa v� nu�i cơm mấy t�n trộm ch� chứ. Ngay cả ở Hoa Kỳ, tội h�nh hạ s�c vật cũng kh� được xử l� theo đ�ng luật ph�p v� kh�ng đủ tiền v� nh�n lực. Xử chuyện người c�n kh�ng xuể ai hơi sức đ�u m� quan t�m đến chuyện ch�.
T�m lại, kh�ng chỉ nước ngh�o mới ăn thịt ch�. H�n quốc v� Nhật bản l� hai nước gi�u mạnh về kỹ nghệ, v� Nhật c� truyền thống văn h�a lễ độ bậc nhất thế giới cũng ti�u thụ thịt ch�. Người Mỹ kh�ng ăn thịt ch� nhưng kh�ng c� quyền �p đặt l�n c�c quốc gia kh�c quyền tự do ăn uống. Người Việt ăn thịt ch� kh�ng v� người H�n, người Nhật, hay người Trung ăn v� cũng kh�ng ăn thịt ch� bởi v� bắt chước người T�y phương. C�i � tưởng nu�i ch� như nu�i cừu d� heo b� lấy thịt, thịt ch� ở Việt Nam sẽ l� một trong những m�n ngon nhất thế giới l� một � tưởng hay, c� thể l� một h�nh thức kinh doanh đắc lợi. Lo�i người quan niệm th� vật sinh ra l� để phục vụ con người. Người ta giết gấu lấy l�ng lấy mật lấy b�n tay, giết voi giết t� gi�c lấy ng�, giết trăn v� c� sấu lấy da lấy thịt. Th� vật l� một kỹ nghệ lớn, chẳng những nu�i sống m� c� khi c�n đưa lo�i người đến chỗ gi�u c� v� đầy quyền lực. Ngay cả khi y�u th� vật người ta cũng v� t�nh h�nh hạ th� vật như nhốt chim trong lồng, thiến ch� thiến m�o để đoạn sản, thậm ch� c� người c�n thu� b�c sĩ th� y r�t m�ng m�o để khỏi c�o ph� nệm ghế nệm giường, giết ch� hoang để tr�nh trường hợp ch� bị bệnh đi�n v� cắn người.
Sau khi ng�m cứu loạt b�i về thịt ch� n�y t�i cũng hiểu r� t�i hơn. Nếu thật sự y�u th� vật th� người ta n�n ăn chay. T�i kh�ng ăn chay v� vẫn c�n th�ch ăn thịt. T�i chưa hề ăn thịt ch� n�n kh�ng biết thịt ch� ngon như thế n�o. C� được thử m�n ch�n lợn giả cầy nhưng kh�ng thấy hấp dẫn lắm. Kh�ng thể n�o biết được trước khi l�m chung t�i lại kh�ng g�o th�t đ�i ăn một miếng thịt ch� giống như một nh�n vật ni c� suốt đời ăn chay lại đ�i nước mắm trước khi qua đời. Với t�i, một ch�ng trai �m con ch� nhỏ tr�n tay, hay c�i người r�t nước v�o c�i đĩa cầm tr�n tay cho ch� uống, thấy đ�ng mến hơn l� nh�n thấy những người mặt đỏ lựng h� h�o h� h�t �dz�, dz� trước đĩa thịt ch� v� mắm t�m. Nếu t�i đi ngang một cửa h�ng thịt ch�, gia vị thơm lừng, v� t�i đang đ�i meo th� c� thể t�i sẽ cầm l�ng kh�ng đậu. Bạn đọc đến đ�y sẽ cười bảo rằng t�i l� người ba phải, nhiều trang chữ chẳng đưa đến một kết luận n�o, hay đứng hẳn về ph�a n�o. Thế viết b�i n�y để l�m g�? Để thỏa m�n t�nh t� m�, để biết v� sao người ta ăn hay kh�ng ăn thịt ch�. Biết để l�m g�. Chẳng l�m g� cả. Biết th�i, bộ chẳng đủ hay sao?
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/Dog_meat
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Animal_rights
[3] Sherrill, Martha, �Dog Man� � An Uncommon Life on a Farwaway Mountain, New York, The Penguin Press.
Nguyễn Thị Hải H�
http://www.gio-o.com/NguyenHaiHa.html
� gio-o.com 2015