Francis Terry McNamara

Cựu Tổng Lãnh Sự Hoa Kỳ tại Cần Thơ

Với sự cộng tác của Adrian Hill

Nhân viên ngoại giao Anh Quốc

VƯỢT THOÁT VỚI DANH DỰ

Các Giờ Cuối Cùng Của Tôi

Tại Việt Nam

***

Lời Người Dịch

       Dưới đây là các phần trích dịch từ quyển Escape With Honor, My Last Hours In Việt Nam về cuộc di tản của phía người Mỹ từ vùng Châu Thổ sông Cửu Long trong biến cố 30 Tháng Tư 1975, bao gồm:

       Hồi Mở Màn

       Chương 1: Một Sự Đánh Thức Thô Lỗ

       Hồi Kết Luận

       Phụ Lục: Báo Cáo Các Hoạt Động Từ 1 giờ sáng ngày 29 Tháng Tư, 1975 đến 17 giờ chiều ngày 1 Tháng Năm, 1975 của Trung Sĩ Boyette S. Hasty, thuộc Toán Biệt Phái Phòng Vệ An Ninh Thủy Quân Lục Chiên, Tòa Tổng Lãnh Sự Mỹ tạiCcần Thơ, Việt Nam.

       Tác giả quyển sách, Đại Sứ Francis Terry McNamara, nguyên là Tổng Lãnh Sự Mỹ tại Cần Thơ vào thời điểm đó.  Nơi những dòng chữ cuối cùng của trang kết luận, tác giả đã so sánh Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, Tư Lệnh Quân Đoàn IV khi đó với Kinh Lược Sứ Phan Thanh Giản một thế kỷ trước, bằng các lời lẽ đầy tôn kính như sau:

Sau khi giải giới các thuộc viên của ông ra khỏi sự cam kết nghiêm trọng muốn ở lại các vị trí của họ, ông Nam đã chọn con đường duy nhất mà cảm giác về danh dự của ông cho phép.  Ông tự bắn vào đầu tại bàn giấy ở tổng hành dinh của ông.  Tôi hy vọng ông sẽ được tưởng nhớ, như ông Phan Thanh Giản được tưởng nhớ, như một con người của danh dự.

*****

HỒI MỞ MÀN

Trong năm 1975, khi các biến cố được biên chép trong quyển sách này diễn ra, Việt Nam đã ở trong tình trạng chiến tranh khoảng ba mươi năm, chỉ với một thời khoảng ngưng đánh nhau tương đối ngắn duy nhất hồi cuối thập niên 1950.  Hiệp định Geneva 1954 đã chia cắt xứ sở và đưa đến sự ra đi của người Pháp bị thất trận.  Lo sợ một sự chiếm đoạt rộng lớn hơn của cộng sản khắp vùng Đông Nam Á, nước Mỹ đã đến để hậu thuẫn cho một chế độ dân tộc chủ nghiã mong manh tại nửa phần phía nam của Việt Nam.  Mối đe dọa cảm thấy này từc phe cộng sản được nhìn ra vào lúc đó trong khung cảnh Chiến Tranh Lạnh.  Trong thực tế, quyết định của Hoa Kỳ để can thiệp tại Việt Nam đã được lấy như một phần của một chính sách toàn cầu nhằm ngăn chặn chủ nghĩa cộng sản.

       Đáp ứng với một sự thách đố gia tăng của cộng sản tại miền nam, sự cam kết của Mỹ đối với Việt Nam đã bắt đầu được mở rộng một cách quyết liệt khi một chính quyền Kennedy năng động lên nắm quyền hành trong năm 1961 bằng một sự giao kết thiếu thận trọng “sẵn sàng trả bất cứ giá nào”.  Khi cuộc chiến tranh gia tăng cường độ trong đầu thập niên 1960 và các đồng minh Việt Nam của chúng ta rõ ràng không kham nổi sự thách đố, giá đó ngày càng trở nên nặng nề hơn.

       Các đơn vị diện địa Hoa Kỳ đầu tiên sắp tham chiến đã lội vào bờ biển ở Đà Nẵng hồi Tháng Ba 1965.  Nhiệm vụ khởi thủy của các Thủy Quân Lục Chiến đó là để bảo vệ phi trường chính, nằm ở ngoại ô thành phố.  Một khi điều cấm kỵ trước đó về sự bố trí các lực lượng diện địa Hoa Kỳ đã bị phá vỡ, sự đến nơi của các binh sĩ Hoa Kỳ và đồng minh bổ túc tiếp diễn một cách mau chóng cho đến khoảng 1969, đã có độ 543,000 quân nhân Mỹ hiện diện ở Việt Nam.

       Một cuộc chiến tranh tiêu hao xói mòn đã diễn tiến khi quân số của các lực lượng của Hoa Kỳ trong nước gia tăng.  Mục tiêu là làm suy yếu dần dần quyết tâm của địch và buộc nó phải chấp nhận một chế độ không cộng sản tại nửa phần phía nam của Việt Nam.

       Sự đáp ứng mạnh mẽ của Hà Nội là một cuộc tấn công toàn quốc được phóng ra trong năm 1968 giữa thời kỳ lễ Tết của Việt Nam.  Đối với cộng sản, kết cuộc trực tiếp đã là một thảm họa về quân sự.  Các sự tổn thất của cộng sản lên cao một cách kinh hoàng, với ít hay không thắng lợi nào đạt được trên chiến trường.  Tuy nhiên, sau rốt, cuộc tấn công đã tỏ ra thành công một cách sáng chói trên mặt trận quyết định hơn về công luận Mỹ.  Trong thực tế, biến cố sinh sôi này của cuộc chiến đã dẫn đến một cách không thể tránh khỏi sự triệt thoái chung cuộc của binh sĩ Hoa Kỳ trong năm 1973 và sự thất trận cuối cùng của một đồng minh Nam Việt Nam bị bỏ rơi hai năm sau đó.

       Đối diện với sự triệt thoái các binh sĩ của mình, Hoa Kỳ đã phải giải quyết câu hỏi làm sao các quyền lợi và hoạt động còn lại của Hoa Kỳ có thể duy trì tốt đẹp nhất bên ngoài thủ đô Sàigòn.  Hiệp định ngưng bắn đã ngăn cấm sự hiện diện tiếp tục các nhân viên quân sự Hoa Kỳ tại vùng nông thôn Việt Nam.  Sau rốt điều đã được quyết định là chấp nhận một đề xướng mà tôi đã đưa ra trước đó khá lâu khi tôi còn phụ trách tòa lãnh sự Hoa Kỳ tại Đà Nẵng.  Theo đề nghị này, các tòa tổng lãnh sự được thiết lập tại mỗi trong bốn vùng quân sự Hoa Kỳ tại Việt Nam để phục vụ như các cái dù dân sự che chở cho mọi hoạt động còn lại của Hoa Kỳ.  Ý đồ đã được thực hiện với sự ký kết Các Hiệp Định Paris trong năm 1973.

       Sự thiết lập bốn tòa lãnh sự khác thường này tọa lạc tại hải cảng Đà Nẵng, cho vùng đồi núi cực bắc; tại Nha Trang, cho vùng cao nguyên trung phần với các khu rừng rậm rạp; tại Biên Hòa, ngay phía đông Sàigòn; và tại Cần Thơ, giữa các cánh đồng lúa gạo phì nhiêu của Châu Thổ sông Mekong.  Bộ Ngoại Giao đã bổ nhiệm một viên chức Ngoại Vụ cao cấp đứng đầu mỗi nhiệm sở.

       Vào ngày 29 Tháng Tư, 1975, tôi đang phục vụ với tư cách tổng lãnh sự đứng đầu tại Cần Thơ.  Với một quân đội Bắc Việt ở cửa ngõ của Sàigòn và một cuộc di tản ồ ạt của Mỹ đã sẵn tiến hành từ thủ đô, tôi sắp chứng kiến sự sụp đổ của Nam Việt Nam.

***

Chương 1

Một Sự Đánh Thức Khiếm Nhã

Một loạt các tiếng nổ ầm ỹ đánh thức tôi dậy.  Khi vừa hoàn hồn, tôi nhận biết tiếng nổ trầm theo sau bởi sự rung chuyển chói tai sẽ là các hỏa tiễn rơi xuống nơi gần cận.  Các cơ bắp dạ dày tôi quặn thắt khi tôi chụp lấy chiếc đồng hồ đeo tay trong ánh sáng mờ xám.  Hai tiếng nổ nữa phát ra liên tiếp gần nhau; lần này các bức tường bị chấn động.  Giờ đây đã hoàn toàn tỉnh táo, tôi phóng ra khỏi chiếc giường.  Trong vài bước sải, tôi đã ở trên bao lơn bên ngoài cửa sở tầng thứ nhì của tôi.  Khi tôi phóng mắt đến chân trời, các mái nhà bằng ngói và gỗ của Cần Thơ che khuất tầm nhìn của tôi.

       Cách vài trăm mét về phía bờ sông, nơi một kinh đào chính gặp gỡ Sông Bas Sac (sông Hậu Giang), một chi lưu của sông Mekong, khói đen bụi bặm đã bắt đầu cuộn lên trên các mái nhà và các thân cây cao được trồng bởi một thế hệ trớc đây của các thực dân Pháp, tôi đoán chừng rằng các hỏa tiễn hẳn đã đánh vào chỗ gần ngôi chợ trung tâm.

       Mắt nhìn của tôi đi theo cụm khói trong khi tôi lắng chờ một tiếng uỵch trả lời của pháo binh bạn.  Không một tiếng trả lời.  Tôi lý luận, sẽ thật dễ dàng để không lực Việt Nam cho bay lên một vài chiếc trực thăng xạ thủ và để chỉ dẫn sự khai pháo trả đũa.  Các hỏa tiễn hẳn được bắn ra từ bên kia con sông, tại tỉnh Vĩnh Long.

       Một bộ máy vô tuyến truyền tin dựng trên sàn cạnh chiếc giường rối tung của tôi.  Tôi đã mang nó ra bên ngoài trên bao lơn để nhận tin tốt hơn, khi tôi cố gọi Boyette Hasty, viên trung sĩ tham mưu gầy gò, sắc bén, đeo kính chỉ huy toán biệt phái an ninh Thủy Quân Chiến sáu người của tòa tổng lãnh sự.  Hasty có lẽ đã đi ra ngoài trên một chiếc xe jeep để cố lượng định sự tổn hại.  Viên trung sĩ trẻ tuổi sẽ kiểm tra về các nhân viên của tòa tổng lãnh sự, các cơ sở chính thức và sau cùng thành phố.

       Mở máy truyền tin lên, tôi nghe thấy vài nhân viên của tôi đang cố nói cùng một lúc.  Các Thủy Quân Lục Chiến đã can thiệp để mang lại một số trất tự trên các sự xáo trộn điện tử.  Không ai xem ra bị thương.  Đã yên lòng, tôi để máy truyền tin chạy, lắng nghe tiếng kêu lách tách bị nhiễu âm của tiếng nói chuyện truyền tin bị khích động trong khi vội vã mặc quần áo.  Phán đoán từ các mẩu đối thoại, Trung Sĩ Hasty trong thực tế đang lái xe quanh thành phố.  Anh báo cáo không có sự tổn hại đến khu bờ sông được gọi là Khuôn Viên Delta, nơi cư trú của một số nhân viên của tôi và bao gồm một nhà hàng ăn, một quán rượu, một nhà chiếu phim, và một cửa hiệu thực phẩm.  Các cơ sở này được dành cho sự sử dụng của các nhân viên Mỹ và các khách thăm viếng chính thức đến Cần Thơ.  Khuôn Viên Delta thì quan trọng.  Hai trong các chiếc thuyền di tản của chúng tôi buộc neo ở đó.

       Tôi đột nhiên nhớ đến chiếc đồng hồ của mình.  Đeo nó lên, tôi nhận thấy mới chỉ sau 5:30 sáng.  Tôi quyết định mình phải ăn trước khi lái xe đên văn phòng cho điều sẽ phải trở nên một ngày dài.  Một cách buồn bã, tôi ngắm nhìn mái tóc xám và bộ mặt mỏi mệt của mình trên chiếc gương buồng tắm trong khi rửa mặt và cạo râu.  Tôi đã bốn mươi bẩy tuổi, quá già cho loại việc phi lý này.

       Tiếng bánh xe rít lên báo hiệu sự đến nơi của Trung Sĩ Hasty.  Tôi bỏ dao cạo râu xuống và trở lại bên ngoài để xem thêm nữa những gì anh ta khám phá được.  Một lần nữa tôi nghiêng mình trên chiếc bao lơn, quan sát lối đi rải sỏi chạy dọc theo biệt thự.  Hasty ngồi đàng sau tay lái chiếc xe jeep một mình, thẳng người, và tỉnh ttáo, giống như một con cáo gầy đeo kính.  Anh ta gọi lên, “Mọi việc thì số một, thưa ông McNamara.  Cư sở của ông không bị tổn hại”.

       “Ồ … cám ơn,” tôi trả lời.  Tôi còn có thể nói điều gì khác?

       “Tôi vừa kiểm tra Khuôn Viên Delta, và có gặp Hạ Sĩ Johnson, cũng không có tổn hại gì ở đó.  Chúng tôi nghĩ chỉ tổng cộng có bốn hỏa tiễn.  Có lẽ loại 122 ly”.

       “Thành phố thì sao?”tôi hỏi.

       “Tôi đang trên đường đi”.

       Hasty gài chiếc xe jeep vào số lùi và phóng lùi ra khỏi cổng.  Một lần nữa các bánh xe rít lên khi anh ngừng lại, quay đầu, và rồi đạp chân ga tăng tốc độ.  Tôi nghe thấy tiếng gầm khật khừ của động cơ xe jeep trong một giây khi Hasty ôm vòng góc đường trước khi trực chỉ về phía bắc đến bờ sông và ngôi chợ.  Vài phút sau đó, anh đã báo cáo trên máy truyền tin.

       “Thưa ông McNamara, hai hỏa tiễn rơi xuống hòn đảo đó tre6n sông Bas Sac ngay bên ngoài thành phố”.

       “Tiếp tục”, tôi nói, tay nhả nút ấn của máy truyền tin để cho Hasty có thể nói được.

       “Hai hỏa tiễn kia rơi xuống phố gần Khách Sạn Quốc Tế.  Không có người Mỹ nào bị thương.  Có các sự tổn thất không rõ số lượng về phía người Việt Nam, một vài KIA [Killed in Action: Bị giết chết khi đang công tác], nhưng chưa có con số.  Cảc hai vụ pháo kích đã được đặt dưới sự kiểm soát”.

       “Làm việc tốt.  Anh giờ đây sắp đi dâu, Hasty?”

       Máy truyền tin kêu lách cách.  Sau đó giọng bị nhiễu âm của Hasty vang lên, “Quay trở lại Ngôi Nhà Thủy Quân Lục Chiến nếu ông cho phép.  Tôi nghĩ mình cần đi tắm và kiếm ít đồ ăn.  Chúng tôi vẫn còn có nhiều đồ trang bị phải đóng gói cho trường hợp mà ông biết là gì rồi”.  Hasty đang ám chỉ đến sự việc gần như chắc chắn rằng trong vòng ít ngày nữa, chúng tôi sẽ nhận được lệnh để di tản.

       Tôi đã không phản đối các kế hoạch của anh ta.  Tắt máy truyền tin, tôi cạo râu cho xong và đi xuống tầng dưới để dùng bữa sáng mau lẹ.

       Phước, người tài xế và cận vệ Việt Nam đẹp trai, không nao núng của tôi, đang chờ bên ngoài, máy của chiếc xe nhỏ, mui kín, màu trắng chính thức đang để nổ.  Tôi lên tiếng chào buổi sáng gọn nhẹ với anh ta.  Anh Phước hiểu mà không cần các chỉ thị bằng miệng về nơi tôi muốn đi.  Anh lái chiếc xe dọc theo các con đường bụi bặm, bận rộn, vặn tay lái một cách chuyên nghiệp để né tránh những kẻ lái xe gắn máy Honda và các xe lôi ba bánh chật cứng, hiếm khi phải bấm còi, len lỏi dưới bóng của các xe vận tải khổng lồ, cho đến lúc chúng tôi băng qua chiếc cầu màu vàng bắc trên một kinh đào rộng lớn chia đôi thành phố.

       Trong ít phút tôi đã ngồi một cách nóng nảy tại cổng của tòa tổng lãnh sự, được bảo vệ phía trước bởi một bức tường đúc cao ba mét với dây kẽm gai giăng trên nóc tường.  Một hàng rào dây kẽm đan hình thoi bao quanh một bãi đậu xe ở phía nam của tòa nhà.  Một nguời bảo vệ Việt Nam buồn ngủ đã giật mình khi anh ta nhìn thấy viên tổng lãnh sự vào một thời giờ sớm sủa đến thế.  Cánh cổng được mở ra nhanh hơn phần lớn ngày thường.

       Năm tòa nhà màu trắng lấp đầy khuôn viên, được nối với nhau bởi một mạng chằng chịt các chiếc thang và lối đi hẹp bên ngoài.  Văn phòng của tổng lãnh sự nằm ở tầng thứ nhì trong một ngôi nhà cổ, một trong hai ngôi nhà đàng sau các căn nhà khác.  Tôi băng ngang phòng phía trước và chạy lên cầu thang, hai bậc một, không buồn trao cho anh Phước bất kỳ chỉ thị nào.  Anh Phước, kẻ nhận lãnh một huy chương Ngôi Sao Đồng của Mỹ do sự can đảm khi phục vụ với tư cách một thông dịch viên với một đơn vị Lục Quân Hoa Kỳ, mở tờ báo ra, không đưa mắt nhìn theo khi tôi vội vã đi làm việc.

       Ngay sau khi ngồi sau bàn giấy của mình, tôi bắt đầu đọc các báo cáo về tối hôm trước.  Cần Thơ đã né tránh một cách nhẹ nhàng; rằng hai hỏa tiễn đầu tiên hẳn bị bắn chưa đến tầm, bởi không có mục tiêu rõ rệt cho chúng trên hòn đảo.  Tại vùng nông thôn bao quanh giữa các cánh đồng dầy đặc vô tận, chỉ bị ngắt quãng bởi các khóm cây che giấu các ngôi làng nhỏ bé và bị cắt ngang bởi hàng nghìn lạch nước tí hon, đêm qua đã khá yên tĩnh.

       Vị phụ tá cao, gầy gò của tôi, Hank Cushing, và tôi đã phát triển các nguồn tin tuyệt hảo trong giới Việt Nam.  Tất cả những gì mà họ đưa ra sáng hôm nay đều chứng tỏ rằng guồng máy tuyên truyền của Việt Cộng đang bận rộn, loan truyền các tin đồn về một cuộc tấn công trên đất liền sắp xảy ra vào chính Thành Phố Cần Thơ.  Đọc xong một cách mau lẹ các báo cáo buổi sáng, tôi đã gia nhập cùng với Mac Pherson và Dave Whitten, hai viên chức của tôi, tại văn phòng bên ngoài của mình.  Walt Heilman, kẻ có đáng điệu hiền lành phụ trách việc bảo trì các kiến trúc và trang thiết bị, cũng ở trong số các người đang tụ tập quanh bàn giấy còn trống của thư ký.  Bởi có quá nhiều người đang hiện diện và tôi đã làm việc với họ, tôi đã biến nhóm nhỏ này thành một buổi họp nhân viên bất thần, yêu cầu Cushing gia nhập nếu anh ta muốn.

       Trong nhiều ngày, Hank đã sắp xếp các sự di chuyển và ra đi của các người Việt Nam khả dĩ di tản, hầu hết họ là các nhân viên địa phương của tòa tổng lãnh sự cùng gia đình của họ.  Họ đã ở vào trong tình trạng nguy hiểm bởi sự dính líu của họ với chúng tôi, và nhiều người đã sẵn được chuyển lên Sàigòn để tham dự vào cuộc tổng di tản từ phi trường Tân Sơn Nhứt.  Những người khác đã được tập hợp tại Cần Thơ chờ cuộc di tản sau rốt.

Trong khi vào mỗi buổi sáng trước đây trong ít tuần lễ sau cùng, gần như không có tin tức gì từ Sàigòn: phần lớn những gì chúng tôi hay biết tại Cần Thơ đến một cách không chính thức từ các phi công trực thăng của Air America, các nguồn tin tương đối đáng tin cậy.  (Air America là một hãng hàng không do cơ quan CIA làm chủ khi đó phục vụ cho mọi công việc của chính phủ Hoa Kỳ tại Việt Nam, công khai cũng như bí mật).  Chính sự thiếu sót các tin tức xác thực về phần còn lại của Nam Việt Nam – những phần còn lại của nó – làm tôi thất vọng nhất.  Trong khi trưởng trạm Larry Downs * (* Để có được sự thông qua của cơ quan CIA cho quyển sách này, tác giả đã đồng ý sử dụng các biệt hiệu cho nhân viên CIA.  Các văn bản đã được công bố khác đề cập đến “Larry Downs” là “Jim D.”) và các thuộc viên của anh ta ở tầng trên đã tìm cách có được một vài luồng tin tức từ các nguồn tin địa phương của họ, cũng như từ tổng hành dinh Sàigòn của họ, tôi vẫn thường ngờ vực về độ xác thực của nó.  Không may, tôi thường tìm thấy các sai lầm về sự kiện, cũng như một sự yếu kém về phân tích đang lo âu, trong các báo cáo của họ.  Trong bất kỳ trường hợp nào, như là kẻ báo cáo chính trị lâu năm của ngành Ngoại Giao, tôi nghĩ điều khôn ngoan nên bổ túc mạng lưới các người cho tin của chính mình để cung cấp các ý kiến thứ nhì thật cần thiết.

       Trong vài ngày, một loạt các nguồn tin đã cảnh báo tôi rằng địch quân đang chuẩn bị một cuộc tấn công nghiêm trọng nhằm cắt đứt Quốc Lộ số 4 và các kinh đào chạy giữa miền bắc của Châu Thổ với Sàigòn.  Mối đe dọa này sẽ được phóng ra từ vùng Mỏ Vẹt (Parrot’s Beak), một con dao găm của lãnh thổ Căm Bốt đâm sâu vào Nam Việt Nam.  Mục tiêu của cuộc tấn công sẽ là điểm phía bắc Mỹ Tho nơi mọi tuyến giao thông hội tụ đi ngang qua một hành lang chật hẹp nằm giữa biển và vùng Mỏ Vẹt.

       Nếu phe cộng sản cắt đứt Quốc Lộ 4 và các kinh đào, điều đó sẽ là một trở ngại nghiêm trọng, bởi đây là tuyến tiếp tế chính yêu cho thủ đô từ vựa lúa gạo của nó tại vùng Châu Thổ.  Nhưng các lực lượng của Nam Viêt Nam tại vùng Châu Thổ phần lớn vẫn còn nguyên vẹn.  Trong thực tế, họ đã sẵn phản ứng trước mối đe dọa mới này bằng việc chuyển Sư Đoàn 7 Bộ Binh Quân Lực Việt Nam Công Hòa (QLVNCH) lên phía bắc nằm dọc theo Quốc Lộ 4 để bảo vệ nó.

       Nhóm nhỏ của chúng tôi hầu như mới chỉ bắt đầu họp khi, không lâu sau 8:30 sáng, Trung Sĩ Hasty ló đầu nhìn từ khung cửa, hỏi là liệu tôi có bất kỳ mệnh lệnh đặc biệt nào cho anh ta hay không.  Tôi chỉ thị anh ta tiếp tục thu gom các đồ tiếp liệu và trang thiết bị di tản tại các địa điểm đã dự liệu của chúng tôi để xuống tàu.  Vào lúc Hasty vừa rời bước, anh ta đột nhiên ngừng lại.  Từ bên trong văn phòng của tôi vang ra tín hiệu của điện thoại Truyền Thông Hành Động Khẩn Cấp (Emergency Action Communication: EAC) được dùng cho các cú gọi trực tiếp từ vị đại sứ và các viên chức cao cấp khác của phái bộ tại Sàigòn.

       Tôi chạy xuyên qua văn phòng và nhấc ống nghe, được đặt trên một chiếc bàn nhỏ gần bàn giấy bằng gỗ anh đào.  Tôi chỉ nghe thấy sự tĩnh lặng thường lệ.  Tôi đặt điện thoại lại vào giá của nó.  Đã có sự im lặng ngự trị.

       Tôi quay lại văn phòng bên ngoài và ngồi lên một bàn giấy.  “Chúng ta đã nói đến đâu rồi?” tôi hỏi.  “”Các đồ tiếp liệu”,  Heilman thốt ra, trong giọng rất trầm của anh ta.

       Đột nhiên tín hiệu lại phát ra.  Một lần nữa, tôi chạy vội đến cửa bên cạnh, lại chẳng nghe được gì trên đường dây – điện thoại EAC không còn hoạt động hữu hiệu.

       Vào lúc này, Larry Downs bước vào từ trên lầu.  Anh ta loan báo, căn cứ không quân Tân Sơn Nhứt đã bị bắn hỏa tiễn và pháo kích sáng sớm hôm đó.  Hai Thủy Quân Lục Chiến bị chết.  Đã có một giây im lặng.

       Cushing cất tiếng lớn hỏi sự tổn hại vật chất bị gánh chịu lớn lao đến đâu.  Downs, kẻ vẫn tìm cách giữ vẻ cứng rắn bên ngoài bất kể ngày càng mệt mỏi như phần còn lại của chúng tôi, đã giải thích những gì anh ta hay biết từ các nguồn tin của Air America.

       Một số hỏa tiễn đã rớt xuống phi đạo của Air America.  Có khả năng rằng bốn chiếc trực thăng đã bị đánh cướp trước mũi súng của lính nhảy dù Nam Việt Nam.  Vào lúc đó thật khó để có được tin tức chính xác.  Downs sẽ cho tôi biết tức thời nếu anh ta nghe được thêm các chi tiết.  Rời chúng tôi, anh ta hối hả trở lên trên lầu.

       Tôi nhìn xuyên qua văn phòng bên ngoài trải dài, nhận thấy một mùi thoang thoảng của giấy tờ bị đốt từ phòng mật mã.  Một số sự khai hỏa pháo binh từ xa làm rung chuyển các cửa sổ.  Chính sự thiếu sót tin tức chính xác này thật làm thất vọng biết bao.  Cám ơn Thượng Đế về các phi công của Air America và các sự cập nhật thường lệ của họ! Không có họ, chúng tôi sẽ lâm vào cảnh nguy hiểm hơn nữa vì thiếu tin tức về phần còn lại của xứ sở.

       Quay đến Prosser, tôi yêu cầu anh ta liên lạc với bộ phận phụ trách Các Hoạt Động Trên Không và tìm kiếm bất kỳ tin tức bổ túc nào mà anh có thể có được từ các phi công về các tình trạng tại Tân Sơn Nhứt.  Prosser gật đầu.  

       “Trời ơi”, tôi lẩm bẩm một mình, “cứ như thể thủ đô ở một hành tinh xa xôi thay vì chỉ cách một trăm dặm về phía bắc theo Quốc Lộ 4”.

       Tín hiệu điện thoại EAC có thể bị hư hỏng bởi một lỗi lầm kỹ thuật.  Hay Sàigòn đang cố liên  lạc.  Không lo âu một cách quá đáng, nhưng chưa sẵn sàng để phải chịu một sự bỏ sót nghiêm trọng, tôi quyết định phái Hasty đến Văn Phòng Tùy Viên Quân Sự (VPTVQS: DAO).  VPTVQS cũng có một điện thoại EAC mà với nó Hasty có thể gọi Sàigòn.

       Hasty đã thoáng nghĩ , “Có thể máy truyền tin tình trạng khẩn cấp đang bị quá tải bởi các sự chuyển tin của CIA.  Chung ta có thể mở một trạm thay thế tại Khuôn Viên Delta.  Tôi sẽ có các Thủy Quân Lục Chiến theo dõi nó hai mươi bốn tiếng một ngày”.  Với ý nghĩ đó trong đầu, anh ta ra đi.

       Tôi liếc nhìn đồng hồ của tôi một lần nữa.  Đã quá mười lăm phút sau chín giờ.  Phiên họp nhân viên bất thần tiếp tục.  Bob Traister, đại diện cấp tỉnh của tòa tổng lãnh sự tại Vĩnh Long, đã gia nhập vào nhóm.  Giờ đây anh nêu ý kiến rằng các thông dịch viên QLVNCH tháp tùng anh ta từ Vĩnh Long hôm trước sẽ di chuyển một cách lặng lẽ đến Khuôn Viên Delta và sống trên sàn các chiếc tàu để bảo đảm rằng không ai sẽ ngăn trở họ.  Như một dấu hiệu tôn kính mà anh có thể có được nơi nhiều người Việt Nam, khi các bè bạn của Traister tại Vĩnh Long nghe tin anh sắp được rút đi, họ đã khẩn cầu tôi cho họ thời gian mở một bữa tiệc chia tay để vinh danh anh.  Tôi Thứ Bảy đó đã là một thời gian của sự hãnh diện buồn bã.  Traitster đã đến Cần Thơ ngày hôm sau lúc hai giờ trưa, kiệt sức từ một tối uống nhiều rượu và đẫm mồ hôi sau chuyến lái xe của anh xuyên qua bụi và hơi nóng dọc Quốc Lộ 4.

       Tôi đã sẵn đồng ý về sự di chuyển đến khuôn viên.  “Ý nghĩ tốt, Bob”.  Tôi nói thêm, “Họ có thể ăn uống tại Câu Lạc Bộ Delta”.  Sau cùng, tôi đã nhắn nhủ, “Cẩn thận về việc anh giải thích ra sao về sự hiện diện của họ với nhà bếp và các cô hầu bàn.  Chúng tôi không muốn có lời đồn quanh rằng chúng ta đang chuẩn bị để di tản”.

       Điều quan trọng là cần duy trì một thành tố bất ngờ trong cuộc di tản.  Trong khi phần lớn người Việt Nam hay biết rằng các người Mỹ nhiều phần sẽ ra đi khi tình hình trong nước tồi tệ hơn, một sự chuyển động đột ngột, quá sớm hay sự chuẩn bị công khai thiếu khôn ngoan có thể gây ra sự hoảng loạn trong dân chúng hay một phản ứng chua chát từ QLVNCH.

       Traister gật đầu, mặc dù anh không cần nhắc lại.  “Tôi có một phiên họp được tổ chức trên các chiếc tàu vào lúc 9 giờ”, anh nói.  “Họ không biết lý do tại sao.  Tôi muốn hỏi các người của tôi lần chót ai là kẻ muốn ở lại và ai là kẻ muốn ra đi”.

       Khuôn Viên Delta cách mười phút lái xe.  Traister đứng dậy để rời đi.  Anh đứng lại trong giây lát và lấy cặp mắt kính gọng dầy xuống, lau chúng bằng chiếc khăn tay của anh.

       “Khi xong việc, Bob, hãy quay về đây ngay”, tôi nói thêm khi anh quay gót ra đi.

       Heilman vẫn tiếp tục để chuẩn bị các chiếc tàu cho sự sử dụng khả hữu.  Anh có bảy mươi lăm nhân viên Việt Nam, nhiều người trong họ muốn ra đi.  Nhưng các khó khăn gia đình đã cắt giảm con số này xuống còn khoảng hai mươi lăm nhân viên và các thân nhân gần gũi nhất của họ.  Các nhân viên địa phương của Heilman có vẻ trầm tĩnh trước tình hình, cho dù họ muốn ra đi hay ở lại.  Tất cả đều đã làm việc một cách bình tĩnh và hiệu quả, hủy hoại các hồ sơ, sửa chữa các xe cộ, kiểm tra ba chiếc tàu – công tác thường lệ dù sao vẫn phải được thi hành một cách chu đáo.

       Prosser đã quay trở lại với tin tức rằng một phi công của Air America đã xác nhận xuyên qua bộ phận Các Hoạt Động Trên Không tại Sàigòn rằng sự tổn hại đáng kể đã được gây ra tại bãi đáp của Air America ở Tân Sơn Nhứt.  Cả các nhà chứa máy bay lẫn phi đạo đều bị đánh trúng, gây ra sự tổn thất toàn diện – hay sự thiệt hai vượt quá sự sửa chữa mau lẹ -- cho vài chiếc máy bay có cánh cố định và các trực thăng Huey cỡ nhỏ của công ty.  Kể từ khi có sự ra đi trong năm 1973 của quân đội Hoa Kỳ, các chiếc này đã là các máy bay duy nhất để lại cho phái bộ sử dụng trong nước.  Hơn nữa, sự tổn thất các chiếc Huey có thể làm tê liệt khả năng của Sàigòn để thực hiện kế hoạch di tản của nó.  Các chiếc máy bay nhỏ này được giao nhiệm vụ bốc người từ các mái nhà đã chỉ định và chở họ đến các bãi đáp, nơi họ sẽ được chuyển giao cho các phi cơ trực thăng quân sự lớn hơn và trọng tải nhiều hơn cho các chuyên bay ra hạm đội ở ngoài biển.

       George “Jake” Jacobson, phối hợp viên cuộc di tản tại tòa đại sứ ở Saigòn, vẫn còn tin tưởng rằng sự ra đi bằng máy bay trực thăng là phương pháp an toàn duy nhất cho tất cả các người Mỹ còn lại để rời khỏi Việt Nam.  Nhưng tôi cảm thấy một bổn phận, một nghĩa vụ tinh thần, để mang ra ngoài nhiều đến mức tối đa có thể được, các người Việt Nam trong suốt mười lăm năm đã phục vụ một cách trung thành chính phủ Hoa Kỳ.  Sự tổn hại bị gây ra bởi sự không kích [?] vào Tân Sơn Nhứt đã tăng cường cảm nhận của tôi rằng chúng ta nhiều phần sẽ không có đủ máy bay khả ứng cho sự di tản khỏi vùng Châu Thổ, đặc biệt nếu chúng tôi muốn mang theo các nhân viên Việt Nam của chúng tôi và gia đình của họ.  Tôi tin tưởng rằng thay vào đó chúng ta có thể ra đi một cách an toàn bằng đường thủy, xuôi giòng sông Bas Sac, phụ lưu của con sông Mekong ra biển khơi.

       Đó không phải là một ý kiến được chia sẻ bởi tất cả các nhân viên của tôi.  Larry Downs và các thuộc viên CIA không bao giờ tin như thế.  Họ ưa thích bay ra ngoài bằng phi cơ trực thăng.  Nhưng điều này có nghĩa rằng chỉ có các người Mỹ và có thể một ít nhân viên Phi Luật Tân của CIA sẽ vượt thoát.  Khi tình hình càng tệ hại hơn trong nước, viễn ảnh có một số lượng đông đảo các phi cơ trực thăng sẽ đến để di tản Cần Thơ ngày càng trở nên mờ nhạt hơn.  Trong thực tế, Jacobson đã cảnh cáo tôi khi tôi thăm viếng Sàigòn một tuần trước rằng “có ít xác xuất nhất để có bất kỳ phi cơ trực thăng Thủy Quân Lục Chiến nào bay xuống Cần Thơ vào lúc có một cuộc tổng di tản từ Sàigòn”.  Rõ ràng, chúng tôi phải tự lo liệu lấy.

       Đã có một tuần tranh luận với Downs, mặc dù không phải mỗi ngày.  Nhưng sự thiếu tin cậy đã có ở cả hai phía, lại ngày càng gia tăng, chứ không biến đi mất.  Ba ngày trước đây tôi đã, vừa vặn vào lúc chót, tìm cách đình chỉ một kế hoạch của CIA để di tản đột ngột các nhân viên của họ bằng phi cơ trực thăng.  Có thể giả định, họ sẽ để lại đàng sau các nhân viên Hoa Kỳ không thuộc CIA và các nhân viên Việt Nam được tập hợp tại Cần Thơ cho cuộc di tản sau rốt.  Chỉ có Trời mới biết những gì có thể xảy ra nếu quân đội Việt Nam khám phá được sự kiện.  Một khả tính rõ ràng là sự sụp đổ quá sớm khác của cơ cấu của QLVNCH và sự hoảng loạn lan tràn, như đã xảy ra trong các cuộc di tản một tháng trước đây tại Nha Trang và Đà Nẵng.  Sự thịnh nộ của QLVNCH có thể là một phản ứng khác nữa.

Trên bàn giấy của tôi, một quyển lịch nhỏ đứng thắng loan báo rằng hôm nay là ngày 29 Tháng Tư 1975.  Vào lúc này, tôi đã không còn để ý đến quyển lịch.  Tôi nhắm vào chiếc điện thoại màu đen trên bàn giấy.  Im lặng.  Đồng hồ đeo tay của tôi cho tôi biết gần đến 10 giờ.

       Tôi gọi Cushing, kẻ đang làm việc trong văn phòng riêng của anh bên cạnh, kiểm tra các báo cáo về hoạt động quân sự từ tối hôm trước.  “Anh có nghĩ tôi nên đi qua Văn Phòng DAO và gọi về Sàigòn hay không, anh Hank?  Tín hiệu EAC làm tôi lo âu”.

       “Đừng phát khởi một sự hoảng loan”, Cushing nói, ra hiệu với một điếu thuốc lá đang cháy giữa các ngón tay cáu chất nicotin.  Anh nhẹ bước vào văn phòng thư ký nơi chúng tôi đã hội họp.  “Nhưng tôi nghĩ đó sẽ là điều khôn ngoan”.

       Không ai khác nói gì.  “Được rồi”, tôi nói, hãy cho Hasty năm phút nữa để liênlạc từ Khuôn Viên Delta.  Sau đó tôi sẽ gọi Sàigòn.  Có lẽ điện thoại của tôi sẽ làm việc nếu tôi gọi ra ngoài”.

       “Không có sự hoảng loạn trong giới dân sự của chúng ta”, Cushing nhận xét.  Anh xem ra ít bị căng thẳng, mặc dù đôi mắt anh lộ vẻ mệt mỏi.  Cushing nói  thêm, “Tôi đồng ý.  Hãy chờ năm phút”.

       Vụ bắn hỏa tiễn sáng hôm đó vào thành phố chỉ kéo dài trong hai mươi phút, nhưng tôi đã có thể nhìn thấy nó làm rung động lâu hơn nhiều nhân viên của tôi.  Các thuộc viên CIA đã tin tưởng trong vài lúc rằng thành phố ở trong tình trạng nguy hiểm trước mắt của việc bị chiếm cứ.  Theo các nguồn tin của họ, sáu trung đoàn địch, hơn mười nghìn lính theo sự tính toán của họ, đã trong tư thế bung vào các đường phố của chính Thành Phố Cần Thơ.

       Cushing và tôi thì ngờ vực.  Các sự tiếp xúc của chúng tôi trong QLVNCH, cũng như các nguồn tin từ người Nam Việt Nam khác, đã có lý do để tối thiểu hóa sức mạnh của địch quân, nhưng chúng không có sự lưu ý nào đến các đội hình đông đảo của Quân Đội Bắc Việt (QĐBV) gần Cần Thơ.  Các nguồn tin nói rằng Việt Cộng đang bận rộn để tung ra các câu chuyện gây sợ hãi, cố gắng làm QLVNCH bị mất thăng bằng, cố gắng để kìm chân các binh sĩ Nam Việt Nam tại vùng Châu Thổ.  Chúng tôi phán đoán rằng phe cộng sản không thể hy vọng đột nhập vào Cần Thơ, ngay cả nếu giao tranh với các trung đoàn đầy đủ đội hình – không chống lại được các sự phòng thủ trên không và diện địa mạnh mẽ của thành phố được chỉ huy bởi Nguyễn Khoa Nam, kẻ mà nhiều người trong chúng tôi xem là vị tướng giỏi giang nhất của Nam Việt Nam.

       Đột nhiên, chuông điện thoại lại reng lên.  Mọi chiếc đầu đều hướng đến.  Prosser mau chóng chụp lấy ông nghe.  “Điện thoại của ông, Terry”, anh ta nói.  Đôi mắt của Cushing gắn chặt vào chiếc bàn giấy.  Tôi cảm thấy rõ sự quặn thắt trong ruột.  Giọng nói lo ngại của Hasty đến từ Khuôn Viên Delta.  “Thưa ngài McNamar, điện thoại EAC hoạt động được nơi đây.  Tôi vừa nói chuyện được với ông Jacobson tại Sàigòn.  Ông ấy muốn ông gọi lại cho ông ấy, một cách khẩn cấp”.

       Trước khi gác máy, tôi nói Hasty quay trở về tòa tổng lãnh sự.  Sau đó tôi đi suốt đến bàn giấy của mình.  Khi tôi quay số của tòa đại sứ, tôi nhớ tia mắt của tôi lạc ra ngoài cửa sổ.  Dàn trải từ hàng rào phía sau của tòa tổng lãnh sự là các mái nhà của Thành Phố Cần Thơ, nhiều mái nhà trong chúng bị tổn hại nặng nề bởi một cuộc hỏa hoạn gần đây, với những thân cây cao vút thanh nhã, cố gắng tách mình ra khỏi sự rối loạn không dự định của thị trấn.  Tôi giờ đây sắp rời xa nó mãi mãi chăng?  Không có vẻ là như thế.

       Giọng nói của Jacobson hoàn toàn rõ.  Ông nhu thể có mặt trong cùng căn phòng.  Lời nhắn nhủ của ông là một cơn chấn động, cho dù tôi đã chờ đợi nó trong vài ngày.

       “Terry, chúng ta được lệnh từ Hoa Thịnh Đốn để di tản.  Ông phải ra đi ngay lúc này”.  Đã có một sự ngưng nghỉ trong giọng nói của Jacobson.  Viên đại tá Thế Chiến II hồi hưu đã là một trong những người cuối cùng ra đi trong tòa đại sứ Sàigòn, một kẻ đã sống sót qua vài trào đại sứ.

       Tôi không thể ngăn được các lời kế tiếp của mình, “Không có chỉ thị khác hay sao, Jake?”, tôi dò hỏi một cách thận trọng.

       Một lần nữa, một sự ngưng nghỉ thoáng chốc.  Jacobson thở dài, sau đó nói, “Chúng tôi muốn ông rút ra ngoài bằng máy bay của Air America.  Chỉ chở các người Mỹ không thôi.  Khi các ông hoàn tất, hãy gửi các máy bay quay thẳng về Sàigòn.  Chúng tôi sắp cần đến chúng một cách khẩn thiết cho sự di tản của chính chúng tôi”.

       Tôi suy nghĩ vào khoảng hai giiây.  Tôi không muôn làm mất thời giờ của Jacobson, bởi tôi hoàn toàn nhận biết rằng ngày này đã là một bản giao hưởng của cuộc khủng hoảng.  Nhưng sự phá hủy một số các chiếc máy bay trực thăng quý báu của Air America đối với tôi đã là lập luận sau cùng cho việc xuôi dòng sông.

       “Ông biết tôi cảm thấy như thế nào về việc mang theo các người Việt Nam cùng với tôi”, tôi phản đối một cách dè chừng với Jacobson, sau đó chờ đợi một sự phúc đáp.

       Với tư cách phối hợp viên của đại sứ về toàn thể cuộc di tản, Jacobson chịu áp lực lớn lao, nhưng tôi đã phải trình bày trường hợp của mình với người này một lần cuối.  Tôi không thể chịu đuợc việc bỏ rơi các nhân viên người Việt Nam của tôi.  Sự việc đúng là thế.  Việt Nam đang sụp đổ.  Các người Mỹ được lệnh ra đi.  Tôi muốn cuộc ra đi của chúng tôi phải được làm với ít nhất một chút gì danh dự.  Sự an sinh của nhiều người tùy thuộc nơi tôi và vào sự phán đoán của tôi.

       “Jake”, tôi bắt đầu trình bày, “nếu ông đang dựa vào bốn chiếc trực thăng của chúng ta để trợ giúp vào sự di tản ở Sàigòn, ông sẽ không có chúng quay trở lại một cách mau chóng nếu chúng tôi sử dụng chúng để di tản chính chúng tôi”

       Lại có sự im lặng khác.  Tôi cảm thấy có hy vọng.  Sau đó, trước sự kinh hãi của tôi, đường dây bị mất.

       Cuộc đàm thoại chưa đủ để bảo đảm sự ủng hộ.  Jacobson, trong khi có cảm tình cá nhân với ước muốn của tôi để di tản người Việt Nam, luôn luôn xem kế hoạch đường sông là quá bất trắc.  Tôi muốn được an tâm.  Trong vài phút, tôi đã dùng mọi phương tiện khả ứng để liên lạc với Jacobson.  Đường dây bị cắt.  Chụp lấy bất kỳ khả năng nào, tôi đã cố gọi ông ta xuyên qua các mạng lưới truyền tin đến Phi Luật Tân và Thái Lan.  Các mạng lưới này cũng không làm việc được.  Như phương sách cuối cùng, với hy vọng tàn lụi, mồ hôi toát ra nhễ nhại, tôi nhắc điện thoại và một lần nữa quay số của ông tại Sàigòn.

       Jacobson đã trả lời.

       “Cám ơn Thượng Đế”, tôi nói, run rẩy với sự nhẹ nhõm.

       “Chúng ta không còn thì giờ, Terry”, Jacobson nhắc nhở tôi một cách gọn lỏn.

       “Tôi biết, Jake.  Nhưng có các khó khăn.  Bốn chiếc máy bay Air America ở đây trong vùng Châu Thổ vẫn còn đang bay đên đây.  Nếu chúng tôi sử dụng chúng để di tản chính chúng tôi ra hạm đội ở ngoài khơi, có thể có một sự trì hoãn kéo dài để cho chúng bay lại về Sàigòn.  Khi chúng ta mang các máy bay trở lại Cần Thơ, chúng tôi phải bơm lại nhiên liệu cho chúng bằng tay.  Nếu khi đó chúng bay ra tới hạm đội với các nhân viên, sẽ cần ít nhất bốn đến năm tiếng đồng hồ trước khi các chiếc máy bay đó sau cùng trở lại Sàigòn.”

       Sự im lặng đển từ đầu dây bên kia.  Tôi biết đây là khoảng khắc cho một bước tiến sau cùng.  Tôi đề nghị, gần như nài nỉ, “Chúng tôi có các chiếc thuyền sẵn sàng và đang chờ đợi.  Các chiếc máy bay có thể được điều động trực tiếp đến Sàigòn.  Chúng tôi tính toán một cách thẳng thắn rằng giải pháp đường sông sẽ là giải pháp tốt nhất của chúng tôi trong các tình huống”.

       Lại im lặng.  Đột nhiên, Jacobson nói, “Được rồi.  Hãy đi bằng đường sông.  Hãy phái các máy bay trực thăng đến Sàigòn tức thời.  Chúng tôi đang rất cần chúng.  Và này Terry – chúc may mắn”.

       Tôi cảm thấy một gánh nặng vĩ đại được nhấc khỏi đôi vai của mình.  Nhưng tôi có một yêu cầu nữa.  “Liệu ông có thể báo động cho hải quân hay không, Jake?  Chúng tôi sẽ phải đi ra đến cửa sông Bas Sac vào khoảng mờ tối”.

       “Dĩ nhiên”, Jacobson trả lời một cách nồng nhiệt và đường dây bị mất đi.

       Tôi cảm thấy trống không nhưng vô cùng nhẹ nhõm.  Tách ra khỏi nhóm tụ hội nhỏ các người Mỹ lo âu tại văn phòng bên ngoài, mọi điều khác xem ra bình thường trong tòa tổng lãnh sự.  Tôi nhìn Cushing và nhóm nhỏ nhân viên đang chờ đợi.  Thật khó để tin tưởng các cảm giác của riêng mình.  Sau hai mươi năm, chúng tôi đang sắp sửa bỏ chạy trước Quân Đội Bắc Việt..  Tôi hy vọng giọng nói của tôi sẽ không phản bội lại các cảm nghĩ chân thật của mình.

       “Xin mọi người lắng nghe”, tôi bắt đầu một cách mạnh mẽ.  “Các lệnh di tản đã được ban hành.  Chúng ta đi bằng đường thủy”.  Phần lớn khuôn mặt rực sáng, một ít trĩu xuống.  “Giờ khỏi hành sẽ là 12 giờ trưa.  Mọi chiếc tàu sẽ đi thẳng đến điểm hẹn ở giữa dòng sông.  Hank, anh hãy bắt đầu kiểm tra mọi văn phòng trong Tòa Tổng Lãnh Sự để bảo đảm rằng không người nào bị bỏ lại đàng sau và mọi hồ sơ mật phải bị hủy hoại”.

       “Tôi đi làm ngay”, Cushing nói.  Anh chạy ra ngoài để kiểm soát nhiều căn phòng trong quần thể vòng vo của các kiến trúc trong tòa tổng lãnh sự.  Giờ đây chỉ còn chưa đầy một tiếng đồng hồ cho đến cuộc khởi hành của chúng tôi./-

***

HỒI KẾT CUỘC

Đối với tôi, Thiếu Tướng Nguyễn Khoa Nam, Tư Lệnh Quân Đoàn IV, là vị anh hùng trong câu chuyện buồn thảm này.  Khi hồi kết cuộc xảy đến, mặc dù muốn tiếp tục cuộc chiến đấu một mình, ông đã tuân theo lệnh của vị tổng thống mới để hạ vũ khí xuống.  Ông Nam là một quân nhân chấp nhận kỷ luật mà binh nghiệp ông đòi hỏi.

       Chắc chắn, ông Nam đã phải đấu tranh với quyết định của mình.  Các ý nghĩ của vị tướng sau hết có thể hướng đến ông Phan Thanh Giản, một nhân vật anh hùng trong lịch sử Việt Nam đã đối diện với một nghịch cảnh tương tự một trăm năm trước đây.   Vị quan chức vĩ đại này, cũng thế, đã chỉ huy các sự phòng thủ vùng Châu Thổ sông Mekong, khi người Pháp, tìm cách mở rộng sự kiểm soát của họ trên các vùng đất trồng lúa gạo giàu có, lấn xuống theo hướng tây nam từ Sàigòn.  Để tránh đổ máu hơn nữa cho một mục đích mà ông Phan Thanh Giản lượng định là vô vọng, ông đã ra lệnh các binh sĩ của ông đầu hàng.  Nhưng ông Phan Thanh Giản đã vượt thoát nỗi ô nhục của sự đầu hàng của chính mình.  Ông đã tự kết liễu đời mình.

       Ông Nam đã đi đến một kết luận tương tự.  Ông không thể chạy trốn và bỏ mặc các binh sĩ của ông như các kẻ khác đã làm.  Ông không nghĩ theo cách đó.  Mặt khác, ông không bao giờ có thể chịu đựng được sự mất mặt chắc chắn theo sau sự đầu hàng trước địch thủ cộng sản suốt đời của ông.

       Sau khi giải giới các thuộc viên của ông khỏi sự cam kết nghiêm trọng muốn ở lại các vị trí của họ, ông Nam đã chọn con đường duy nhất mà cảm giác về danh dự của ông cho phép.  Ông tự bắn vào đầu tại bàn giấy ở tổng hành dinh của ông.  Tôi hy vọng ông sẽ được tưởng nhớ, như ông Phan Thanh Giản được tưởng nhớ, như một con người của danh dự./-

___

PHỤ LỤC *

(Phụ Lục này được sao lại theo nguyên bản, ngoại trừ các sự sửa chữa về lỗi chính tả đôi khi)

TOÁN BIỆT PHÁI PHÒNG VỆ AN NINH THỦY QUÂN LỤC CHIẾN

Tòa Tổng Lãnh Sự Mỹ, Cần Thơ, Việt Nam

(Trên Chiến Hạm U.S.S. Blue Ridge ngoài biển)

BSH: bsh

3000

1 Tháng Năm 1975

Kính gửi: Ông Tổng Lãnh Sự

Người gửi: Hà Sĩ Quan Phụ Trách

Trích Yếu: Về Cuộc Di Tản của Tòa Tổng Lãnh Sự, Cần Thơ, Việt Nam.

Tham chiếu:            (a) Các Lệnh Bằng Miệng của ông Tổng Lãnh Sự

Đính kèm:   (1) Sự trình bày của Trung Sĩ Tham Mưu Boyette S. Hasty

Số Quân: 253 82 51 49 / 3421 USMC

1. Chiếu theo phần tham chiếu (a), Đính Kèm (1) được đệ trình theo đây liên quan đến các hoạt động và các sự nhận xét của tôi trong thời gian từ 0001 giờ ngày 29 Tháng Tư 1979 đến 1700 giờ ngày 1 Tháng Năm 1975.

(Đã ký tên)  Boyette S. Hasty

Trung Sĩ Tham Mưu

Binh Chủng Thủy Quân Lục Chiến Hoa Kỳ

Bản sao đồng kính gửi: Tướng Chỉ Huy, Lữ Đoàn Đổ Bộ Thủy Quân Lục Chiến thứ 9

                               Sĩ Quan Chỉ Huy, Tiểu Đoàn Phòng Vệ An Ninh Thủy Quân Lục Chiến

                               (Bộ Ngoại Giao)

                               Sĩ Quan Chỉ Huy, Đại Đội “C”, Tiểu Đoàn Phòng Vệ An Ninh Thủy Quân Lục

                               Chiến.

Sự Giải Trình Của Trung Sĩ Tham Mưu Boyette S. Hasty

Số quân: 253 82 51 49 / 3421 USMC

       “Khoảng 0515 giờ sáng ngày 29 Tháng Tư 1975 tôi bị đánh thức bởi tiếng nổ cách xa vài khu phố.  Xuyên qua các sự truyền thông bằng máy vô tuyến truyền tin từ nhiều trạm khác nhau trên mạng lưới truyền tin khẩn cấp, tôi khám phá ra rằng các lực lượng VC/NVA (Việt Cộng/Quân Bắc Việt) đã bắn bốn hỏa tiễn loại 122 ly từ tỉnh Vĩnh Long băng qua sông vào Thanh Phố cần Thơ.  Tôi lập tức mặc quân phục và lái xe đến Khuôn Viên Delta nơi Hạ Sĩ JOHNSON được cắt cử một vị trí canh gác khẩn cấp tại các bến tàu hầu kiểm tra sự an toàn của anh ấy.  Tôi thấy anh ta bình an.  Sau đó tôi lái xe đến cư sở của ông Tổng Lãnh Sự để kiểm tra sự tổn hại và thấy vô sự.  Tôi đã lái xe qua một khu phố về phía Bắc đến bờ sông gần ngôi chợ, thấy đông đảo dân chúng và các xe cứu thương.  Hai (2) hỏa tiễn 122 ly đã rớt xuống một cù lao trên sông, và hai (2) hỏa tiễn 122 ly gần khách sạn Quốc Tế, gây ra một sự thiệt mạng cho một số người không rõ.  Tôi lái xe trở về Nhà Thủy Quân Lục Chiến, tắm rửa, và rồi kiểm tra vị trí canh gác tại Tòa Tổng Lãnh Sự.  Sau khi nhận thấy mọi việc vẫn còn nguyên trật tự, tôi đã đi đến Khuôn Viên Delta để ăn điểm tâm.  Độ 7:45 giờ sáng tôi quay lại Tòa Tổng lãnh Sự.  Tôi đã hay biết rằng chúng tôi sẽ di tản trong ít ngày tới đây, vì thế tôi đã phái vài Thủy Quân Lục Chiến của tôi chạy nhiều nơi để tìm kiếm hay dự trữ trang thiết bị mà chúng tôi sẽ cần đến.  Độ 8:45 giờ sáng tôi lên Văn Phòng Tổng Lãnh Sự để xem có các chỉ thị đặc biệt gì hay không.  Vào lúc tôi có mặt, chúng ta đã khám phá ra rằng điện thoại EAC bị hư.  Trong lúc đang họp, vị Trưởng Trạm CIA [PES (CIA)] có xuống và thông báo cho chúng tôi rằng căn cứ không quân Tân Soơn Nhứt đã bị bắn hỏa tiễn và pháo binh vào rạng sáng và hai (2) Thủy Quân Lục Chiến đã bị hạ sát.  Trong phiên họp nhân viên này, điều được quyết định là ông TRAISTER sẽ dẫn các Thông Dịch Viên – Trung Sĩ QLVNCH đến Khuôn Viên Delta để sống trên các chiếc thuyền.  Bởi vì đường dây truyền tin khẩn cấp với Sàigòn và các trạm khác bị tràn ngập bởi các máy chuyển tin TCU [của CIA], tôi nói rằng Các Thủy Quân Lục Chiến sẽ mở một trạm thay thế khác tại Khuôn Viên Delta và theo dõi nó trên căn bản 24 tiếng mỗi ngày, cho đến khi chúng tôi ra đi.  Vào khoảng 0905 giờ tôi đã dẫn Trung Sĩ PATE đến khuôn viên để phụ trách đầu tiên việc canh chừng truyền hầu theo dõi các sự truyền tin và điện thoại EAC.  Điện thoại tại địa điểm đó cũng bị hư hỏng.  Tôi đã nhấc ống nghe để xem liệu tôi có thể nghe tiếng bất kỳ ai hay không vào đúng lúc ông JACOBSON, Phụ Tá Đặc Biệt của Đại Sứ, ở trên đường dây.  Sau khi tôi xưng danh, ông yêu cầu nói chuyện với ông Tổng Lãnh Sự.  Tôi có thông báo với ông rằng ông Tổng Lãnh Sự đang ở tại một khu vực khác nhưng tôi sẽ tìm kiêm ông ấy và nói ông ấy gọi lên Sàigòn, là việc tôi đã làm.  Tôi quay trở về Tòa Tổng Lãnh Sự khoảng 1030 giờ.  Vào lúc tôi bước ra xe người phụ tá Hạ Sĩ Quan Phụ Trách (NCOIC) của tôi, Trung Sĩ MOORE, đã chạy đến tôi và nói rằng ông Đại Sứ đã gọi và bảo chúng tôi phải di tản tức thời.  Tôi đã nói với anh ta hãy thông báo cho các Thủy Quân Lục Chiến khác trong Toán Biệt Phái để chuyển bị ra đi.  Sau đó tôi tức thời lên Văn Phòng Tổng Lãnh Sự để có sự xác nhận.  Ông có nói chủ yếu cùng như thế, và rằng chúng tôi sẽ ra đi bằng máy bay trực thăng.  Tôi đi xuống gặp lính Phòng Vệ Thủy Quân Lục Chiến tại Trạm Gác Số Một ở hành lang phòng khách, Hạ Sĩ KILLENS, và thông báo với anh ta về tình hình.  Tôi đã yêu cầu anh ấy thông báo cho Trung Sĩ PATE ở Khuôn Viên Delta hãy đình chỉ việc theo dõi máy truyền tin và về trình diện tại Tòa Tổng Lãnh Sự.  Sau đó tôi gặp Trung Sĩ MOORE và nói với anh ấy ra lệnh cho các Thủy Quân Lục Chiến chỉ mang theo các vũ khi của họ và một túi nhỏ.  Tôi ra lệnh anh ta hãy truyền lệnh cho các Thủy Quân Lục Chiến để lại đàng sau các áo ngắn chống đạn và mũ sắt bởi sẽ có yếu tố trọng tải khó khăn gặp phải trên các máy bay trực thăng.  Sau đó tôi quay trở về văn phòng ông Tổng lãnh Sự, nơi tôi khám phá ra rằng Sàigòn đã ra lệnh cho bốn (4) chiếc phi cơ trực thăng Air America của chúng tôi trở lại Sàigòn để giúp họ di tản.  Giờ đây chúng tôi sẽ phải ra đi bằng hai (2) chiếc LCM [tàu đổ bộ, chú của người dịch] mà ông Tổng Lãnh Sự đã thụ đắc được từ Công Ty Xà Lan và Kéo Tàu Alaska (Alaska Barge and Tug Company) hai tuần trước, và xà lan chở gạo mà chúng tôi đã mua và sửa chữa.  Tôi sau đó đã đi xuống hầm Truyền Tin (C&R vault) và tháo gỡ các cục pha lê tần số ra khỏi máy truyền tin.  Tôi đã đút các cục pha lê này vào túi của mình và đi vào Văn Phòng Thủy Quân Lục Chiến để thu góp các sổ thông hành, phiếu tác xạ, và các hồ sơ cá nhân các lính của mình.  Tôi đặt chúng vào các túi không thấm nước đặc biệt mà tôi đã làm cho mục đích này vài tuần trước.  Trong khi tôi đang làm việc này, Walt MILFORD, nhân viên truyền thông máy TCU, chạy vào văn phòng tôi và yêu cầu tôi giúp anh ta phá hủy dụng cụ Đánh Mật Mã Tối Mật (Top Secret Crypto).  Sự việc hóa ra tất cả các nhân viên Trạm Tình Báo CIA (PES-CIA) đều đã bỏ chạy, để lại anh ta phá hủy mọi thứ một mình.  Tôi chạy cùng với anh ta đến khu vực Truyền Tin và hầm TCU nơi chúng tôi bắt đầu lôi các lò đốt cháy và giựt các nắp bằng các kìm cắt then cài.  Sau khi mở được chúng ra, chúng tôi nhận thấy chúng thuộc một loại chúng tôi chưa hề nhìn thấy trước đây, nhưng chúng tôi quyết định rằng chúng tôi bắt buộc phải thử và sử dụng chúng.  Trong khi ông MILFORD tháo gỡ các bộ phận máy đánh mật mã, tôi chất đầy vào lò đốt thông thường các hồ sơ mật và châm lửa đốt.   Vào lúc này, ông CUSHING, Phó Tổng Lãnh Sự, bước xuống phòng và đề nghị giúp sức.  Chúng tôi đã chất vào các lò đốt đầy các tài liệu  và các ông MILFORD và CUSHING bắt đầu buộc chặt các chiếc nắp vào các lò đốt.  Vào lúc này, ông Tổng Lãnh Sự gọi tôi trên máy truyền tin và nói tôi hãy ra bến tàu càng sớm càng tốt [ASAP, viết tắt trong nguyên bản của thành ngữ as soon as possible, chú của người dịch].  Tôi đã phái Trung Sĩ KIRCHNER đi cùng ông SCIACCHITANO, Phó Lãnh Sự.  Sau đó tôi gọi ông Tổng Lãnh Sự trên máy truyền tin và xin phép ở lại đàng sau để yểm trợ cho ông MILFORD và ông CUSHING bởi đám đông đã bắt đầu trở nên thù nghịch phần nào.   Ông đã chấp thuận, và sau đó tôi đã ra lệnh cho Trung Sĩ MOORE dẫn các binh sĩ Thủy Quân Lục Chiến còn lại ra bến tàu và khởi sự chất các vũ khí và máy truyền tin lên tàu mà tôi đã tích trữ ở đó trước đây.  Tôi đã quay trở lại hầm TCU nơi ông MILFORD nói với tôi rằng các lò đốt đã không bắt lửa đúng cách.  Tôi về văn phòng của mình và kiếm mười (10) quả lựu đạn đốt cháy và quay trở lại hầm với chúng.  Vào lúc này, các lò đốt sau cùng đã bắt lửa và bùng cháy thành các ngọn lửa.  Chúng tôi vứt bỏ các quả lựu đạn và tìm lối ra cửa trước đến chiếc xe của ô ng CUSHING, và đã bảo tài xế của ông đưa chúng tôi đến Câu Lạc Bộ Delta.  Khi chúng tôi đến nơi, các Thủy Quân Lục Chiến cũng vừa làm xong việc chất đồ lên các chiếc tàu.  Không lâu sau đó mọi người Mỹ đều được điểm danh và chúng tôi leo lên chiếc LCM.  Bản thân tôi, ông CUSHING, và ông Tổng Lãnh Sự ở trên chiếc tàu sau cùng trên đường đi.  Chiếc xà lan chở gạo nhổ neo và di chuyển vào dòng sông.  Trên chiếc LCM chúng tôi gặp khó khăn để khởi hành bởi thủy triều rút xuống và chúng tôi bị mắc cạn trên mặt bùn.  Vào lúc đó, chúng tôi nhìn thấy ba (3) nhân viên người Phi Luật Tân của Trạm Tình Báo CIA (PES-CIA) cùng gia đình họ chạy xuống bến tàu.  Trung Sĩ MOORE và bản thân tôi nhảy lên bờ và bắt đầu thảy họ lên trên tàu. Các người Việt Nam địa phương bắt đầu đổ vào xuyên qua các cánh cổng của khuôn viên, vì thế ông Tổng Lãnh Sự ra lệnh chúng tôi lên tàu và chúng tôi đã khởi hành.  Ít phút sau đó chúng tôi đã ngừng lại để buộc xà làn chở gạo vào chỗ kéo tàu và chờ chiếc LCM từ bến tàu của hãng Shell bắt kip chúng tôi.  Chiếc tàu này chất đầy các người tỵ nạn Việt Nam, và khi nó đến bên cạnh, chúng tôi lại bắt đầu khởi hành.  Thủy thủ đoàn chiếc LCM của chúng tôi đã bỏ trốn vài ngày trước đây, vì thế ông Tổng Lãnh Sự, một cựu Sĩ Quan Hải Quân, đã cầm tay lái và dẫn chúng tôi đi.  Vào khoảng 12:45 giờ hai (2) chiếc tàu “Mike” có vũ trang của Hải Quân Việt Nam đã chặn chiếc LCM của chúng tôi bằng việc khai hỏa ngang qua mũi tàu.  Chúng tôi ngừng lại, nhưng họ từ chối đến gần chúng tôi.  Không lâu sau đó, bốn (4) chiếc tàu “Mike” khác đên nơi và gia nhập cùng với các tàu kia.  Một trong những chíec tàu đến bên cạnh chiếc LCM với một sĩ quan nói tiếng Anh trên tàu.  Anh ta giải thích rằng anh được lệnh từ Phó Đề Đốc THANG [Đặng Cao THĂNG?], xuyên qua Tư Lệnh Quân Đoàn IV, để chặn chúng tôi lại cho đến khi ông ta đến, trong khoảng nửa tiếng đồng hồ.  Chúng tôi yêu cầu và nhận được phép để chuyển người của chúng tôi từ xà lan chở gạo sang các chiếc LCM gíup chúng tôi củng cố lực lượng của mình.  Chúng tôi cũng khám phá vào lúc này rằng người của Trạm Tình báo (PES-CIAS) đã giữ lại sự kiểm soát ít nhất một chiếc phi cơ trực thăng bởi chúng tôi nhìn thấy chúng bay trên đầu.  Chúng tôi đã tiếp xúc qua máy truyền tin với họ và nói cho họ về tình hình, và [yêu cầu] họ hãy cố gắng tiếp xúc với Hải Quân Hoa Kỳ để liên lạc với phía Việt Nam để xem liệu họ có thể giúp chúng tôi được thả tự do hay không.  Họ ra tín hiệu “roger: nhận rõ lời nhắn” với chúng tôi và bay vào không gian, không bao giờ được nhìn thấy lại bởi chúng tôi cho đến giờ phút viết bản tường trình này.  Vào khoảng 1410 giờ, Phó Đề Đốc THANG đến bên cạnh tàu.  Ông thông báo chúng tôi rằng Tướng NAM, Tư Lệnh Quân Đoàn IV, đã ra lệnh chặn chúng tôi lại và tìm kiếm các binh sĩ QLVNCH và các nam thanh niên ở độ tuổi trưng binh.  Chúng tôi có vài người trên tàu, nhưng họ là các nhân viên của Hoa Kỳ sẽ bị nguy hiểm đến tính mạng nếu Quân Bắc Việt tiếp quản, và chúng tôi không muốn mất họ.  May mắn, ông Tổng Lãnh Sự đã tiên đoán một vấn đề như thế này và đã sắp xếp trước đây để đưa vợ và các con của viên Phó Đề Đốc đến nơi an toàn.  Đổi lại, viên Phó Đề Đốc đã tin lời chúng tôi rằng không có ai như thế trên tàu, và cho phép chúng tôi ra đi.  Chúng tôi xuôi dòng sông và vào khoảng 1450 bắt đầu nhận được sự khai hỏa hỏa tiễn B-40 từ VC/QBV trên bờ phía Nam của dòng sông.  Trước đó tôi đã yêu cầu và nhận được phép cho các Thủy Quân Lục Chiến của tôi khai hỏa tức thời nếu bị bắn mà không cần phải chờ được phép bắn.  Khi chúng tôi bắt đầu nhận được sự khai hỏa các Thủy Quân Lục Chiến và một số người bên dân sự đã tức thời bắn các súng M-16, M-79 và các loại vũ khí khác, trấn áp hỏa lực của địch.  Tổng Lãnh Sự McNamara vẫn đứng sau tay lái và gia tăng vòng máy quay cho đến khi chúng tôi đạt tới tốc độ tối đa.  Chúng tôi không có tổn thất và chúng tôi không rõ có gây ra sự tổn thất nào hay nkhông.  Theo sự hiểu biết của tôi, đây là hoạt động chiến đấu sau cùng của Thủy Quân Lục Chiến trong Chiến Tranh Việt Nam.  (Ghi chú: Trước đó trong tháng, Đại Tá SILVA, Phụ Tá Tùy Viên Quân Đội từ Cơ Quan DAO ở Sàigòn, và các nhân viên khác đã đến Cần Thơ để lấy danh sách tần số truyền tin khả dụng của chúng tôi và trợ giúp thực hiện các sự sắp xếp cho sự di tản của chúng tôi nếu cần thiết.  Ho đã hứa sự yểm trợ không quân và một Hộ Tống Khu Trục Hạm Hải Quân để đón chúng tôi ở cửa con sông Bas Sac nếu chúng tôi di tản bằng đường biển).  Vào khoảng 15000 giờ một chiếc phản lực được xác định phỏng chừng là một chiếc Phantom F-4 đã bay trên đầu và quanh chúng tôi một lần.,  Chúng tôi đã cố tiếp xúc bằng máy truyền tin nhưng không bắt được nó, và chiếc máy bay đã sớm bay đi.  Đây là hoạt động trên không thân hữu duy nhất mà chúng tôi đã nhìn thấy trong toàn thể hành trình.  Ít lâu sau đó chúng tôi đã bị tràn ngập  bởi một cơn mưa to bất thần trong gần một tiếng đồng hồ.  Trận mưa này đã che khuất chúng tôi khỏi tầm nhìn của VC/QBV dọc hai bờ của con sông.  Cơn mưa cực kỳ lạnh, và điều tôi nhớ lại rõ ràng nhất là nằm giữa khoảng không gian mở rộng, đàng sau khẩu súng M-60, người run lẩy bẩy.  Ít phút sau đó, ông SCIACCHITANO, Viên Chức Lãnh Sự của chúng tôi, đến nơi và chùm lên tôi một chiếc áo khoác dã chiến, giúp tôi rất nhiều.  Chúng tôi tiếp tục xuôi dòng sông nhanh nhất đến mức khả dĩ, với các Thủy Quân Lục Chiến vẫn trong tình trạng báo động đề phòng các cuộc tấn công khác nữa.  Vài lần chúng tôi đã đi đến các vị trí chiến đấu khi chúng tôi bị sáp gần lại bởi thuyền Việt Nam nhỏ đáng nghi ngờ.  Tuy thế một khi họ nhìn thấy sự phô trương các vũ khí của chúng tôi, họ đã lãng xa và để mặc chúng tôi.  Chúng tôi đã ra đến cửa sông Bas Sac vào lhoảng 1830 giờ, và tiếp tục đi ra hải phận quốc tế.  Chúng tôi đã không thể phát hiện chiếc Hộ Tống Khu Trục hạm được giả định sẽ có mặt ở đó để bốc chúng tôi.  Tôi bất đầu gọi trên mọi tần số của mọi máy truyền tin mà chúng tôi đã có được.  (Tôi tiếp tục gọi trong tám tiếng kế đó, nhưng không hề nhận được một câu trả lời. ) Khi màn đêm buông xuống chúng tôi tiếp tục đi ra biển.  Chúng tôi không có la bàn, do đó mọi sự hải hành đều bởi sự đoán chừng.  Ở các khoảng cách thay đổi chúng tôi đã bắn các hỏa châu lên, và tôi đã lập lại các tín hiệu “Mayday: lâm nguy, xin cứu giúp” [cách phát âm của thành ngữ bằng tiếng Pháp, m’aidez: cứu tôi với!, được dùng làm tin hiệu báo nguy trong truyền tin quốc tế bởi các tàu đi biển và các máy bay, chú của người dịch] một cách liên tục, yêu cầu bất kỳ con tàu Hoa Kỳ theo dõi nào hãy bắn hai hỏa châu để giúp chúng tôi định vị chúng.  Chúng tôi vẫn không thể bắt được tin bất kỳ ai.  Vào khoảng 2400 giờ chúng tôi đang sắp sửa quay đầu và hướng về lại bờ biển cho qua đêm, chúng tôi chấm định được điểm trông giống như các ngọn đèn của một chiếc tàu ở xa.  Chúng tôi tức thời đổi hướng và tiến đến nó.  Vài lần chúng tôi đã bắn các hỏa châu, nhưng vẫn không nhận được sự trả lời.  Vào khoảng 0110 giờ sáng ngày 30 Tháng Tư, chúng tôi sau cùng đã tiến đủ sát để xác định con tàu là chiếc thương thuyền “Pioneer Contender” của Hàng Hải Hoa Kỳ.  Biển động cực kỳ và chúng tôi trải qua một vài khó khăn để di chuyển đến bên hông tàu hầu đưa người lên.  Sau khi chúng tôi tới bên mạn chiếc tàu “Pioneer Contender”, các Lính Phòng Vệ An Ninh Thủy Quân Lục Chiến (MSG) tòa Tổng Lãnh Sự đã bắt được các sợi dây được ném ra bởi chiếc tàu và sau vài lần thử, chúng tôi đã có thể bảo đảm an toàn cho chiếc LCM của chúng tôi bên hông thương thuyền.  Các Thủy Quân Lục Chiến từ các Toán Biệt Phái (Truyền Tin) thuộc Tổng Hành Dinh của Lữ Đoàn Thủy Quân Lục Chiến thứ 9 (dưới sự chỉ huy của Đại tá Garcia, Phụ Tá S-3) đã đi xuống trong một túi lưới bốc hàng và trợ giúp các Thủy Quân Lục Chiến của Tòa Tổng Lãnh Sự chất các người tỵ nạn và kéo họ lên tàu.  Các Thủy Quân Lục Chiến đã làm việc một cách mau lẹ và chính xác, và đến khoảng 0200 giờ việc bốc người đã hoàn tất.  Trong khi đang bốc người lên, chúng tôi nhận được tin rằng các chiếc LCM thì cần thiết để giúp chở các người tỵ nạn từ Vũng Tàu, và chúng tôi được yêu cầu hãy để lại một thủy thủ đoàn tình nguyện để giúp dân le6n tàu.  Ông Tổng Lãnh Sự, mặc dù đã cầm tay lái trong 14 tiếng đồng hồ, đã tình nguyện ở lại, cũng như các ông HEILMAN, ông CUSHING, và bản thân tôi.  Tuy nhiên một ít lâu sau đó, một ông PARKER nào đó và vài người Phi Luật Tân ở trên tàu đã đi xuống để đảm trách.  Vào 0200 giờ chúng tôi leo lên cần kéo hàng, những người cuối cùng trên boong tàu.  Vào lúc này, chúng tôi khám phá rằng chiếc “Pioneer Contender” đã không chờ đón chúng tôi, không hay biết tí gì về chúng tôi, và rằng hoàn toàn do may mắn mà chúng tôi đã tìm thấy họ.  Một vài Thủy Quân Lục Chiến trên sàn tàu có nhìn thấy hỏa châu của chúng tôi và đã báo cáo chúng cho thủy thủ đoàn, nhưng họ là tảng lờ chúng.  Các Thủy Quân Lục Chiến được chỉ định cho chiếc tàu đang sống trong các điều kiện tồi tệ, chỉ với hai (2) khẩu phần loại C-rations mỗi ngày cho một người, và đang nằm ngủ trên sàn tàu trống không, không có mền hay chăn.  Mặc dù họ không có gì mấy để cung cấp, họ đã chia sẻ nó với chúng tôi trong tư cách Thủy Quân Lục Chiến truyền thống.  Chúng tôi đã ngủ với họ trên sàn tàu tôi hôm đó và sáng hôm sau chúng tôi đã đi với họ để trợ giúp việc làm thủ tục cho các người tỵ nạn.  Không lâu sau đó, tôi đã tháp tùng ông Tổng Lãnh Sự lên chiếc cầu nơi chúng tôi thử đi tìm Bộ Chỉ Huy Hải Vận Quân Đội bằng máy truyền tin, khi các thủy thủ đoàn tình nguyện của các chiếc LCM được vớt lên.  Kết quả là sự hỗn loạn hoàn toàn về phía Binh Chủng Thủy Quân Lục Chiến và Hải Quân về việc phải làm gì với chúng tôi.  Sau cùng họ nói với chúng tôi hãy chờ đợi và chúng tôi đã không nghe thấy gì từ họ lần nào nữa.  Vào lúc này một trong các chiếc LCM của chúng tôi đã bốc một vài người tỵ nạn từ một chiếc thuyền đánh cá và yêu cầu được phép đến sát mạn tàu và được bốc lên.  Theo các chỉ thị của Thuyền Trưởng Con Tàu, tôi đã kiểm soát hoạt động chuyển người từ chiếc cầu bằng máy truyền tin.  Sau khi việc bốc người đã hoàn tất tôi đã ra lệnh chiếc LCM lùi lại và đừng để bất kỳ người Việt Nam nào lên tàu của họ, bởi chiếc thương thuyền đã từ chối không nhận thêm bất kỳ ai nữa.  Vào lúc này các Thủy Quân Lục Chiến trên tàu đã bắn vào dòng nước để giữ các chiếc thuyền địa phương tách xa.  Vào khoảng 1130 giờ chiếc tàu kéo “Chitosa Maru” đến sát mạn tàu với các chỉ thị để di chuyển tất cả các người di tản trên tàu.  Các Thủy Quân Lục Chiến của tôi được tách ra khỏi các Thủy Quân Lục Chiến của chiếc thương thuyền và tái chỉ định về dưới quyền ông Tổng Lãnh Sự.  Tôi đã là người cuối cùng rời đi, sau khi khám phá ra rằng mẹ vợ cùng ba đứa em vợ nhỏ nằm trong số người trên tàu “Pioneer Contender”.  Chúng tôi bị buộc phải để lại đàng sau tất cả các nhân viên Việt Nam của chúng tôi [trên chiếc “Pioneer Contender”].  Chúng tôi ở trên chiếc tàu kéo trong vài tiếng đồng hồ khi nó xả hơi chạy đến một điểm hẹn với chiếc LST 117, chiếc “Booheung Pioneer”.  Chúng tôi đã lên chiếc LST vào khoảng 1800 giờ.  Buổi tối hôm đó chúng tôi một lần nữa ngủ trên sàn tàu.  Buổi sáng hôm sau (1 Tháng Năm) chúng tôi bắt đầu các sự chuẩn bị cho các hoạt động di chuyển sang một chiếc tàu của Hải Quân Hoa Kỳ.  Không lâu sau đó một vài sự rắc rối nội bộ xảy ra giữa các người Việt Nam trên tàu.  Tôi đã tình nguyện ở lại trên tàu cùng với các Thủy Quân Lục Chiến của tôi để cung cấp an ninh trên tàu, nhưng ông Tổng Lãnh Sự đã giải thích rằng không có người Mỹ nào sẽ ở lại trên tàu, và thủy thủ đoàn Đại Hàn đã được trang bị và có lẽ có khả năng đảm trách bất kỳ rắc rối nào.  Vào khoảng 1130 chúng tôi bắt đầu di chuyển các người Mỹ lên chiếc Soái Hạm “U.S.S. Blue Ridge”bằng các phi cơ trực thăng Huey của chiếc HMM 165 thuộc Thủy Quân Lục Chiến.  Trong cuộc di chuyển, tôi và các Thủy Quân Lục Chiến của tôi ở lại trên sàn tàu và tiến về phía đuôi tàu hình quạt để bảo vệ an ninh cho hoạt động và để ngăn chặn các người Việt Nam xông tới các phi cơ trực thăng.  Khoảng 1530 giờ là lúc chiếc trực thăng sau cùng chở ông Tổng lãnh Sự, ông CUSHING, và bản thân tôi đáp xuống sàn chiếc “Blue Ridge”.  Ngay khi lên tàu chúng tôi bị lục soát, các vũ khí của chúng tôi bị tịch thâu, và chúng tôi bị lùa xuống một khu dành cho sĩ quan để làm thủ tục.  Bên dưới đó tôi đã gặp vị Sĩ Quan Chỉ Huy của chúng tôi, Thiếu Tá KEAN, và đã báo cáo với ông ấy rằng các Toán Biệt Phái Phòng Vệ An Ninh Thủy Quân Lục Chiến, tại Tòa Tổng Lãnh Sự Mỹ ở Cần Thơ, Việt Nam đều đã hiện diện hay được kiểm tra, và rằng chúng tôi đã di tản với tất cả các vũ khí chịu trách nhiệm còn nguytên vẹn, cộng với bốn (4) khẩu M-16 phụ trội và một (1) khẩu súng phóng lựu đạn M-79 phụ trội.  Ít phút sau đó khi chúng tôi đang làm thủ tục thông quá, một Đại Tá Thủy Quân Lục Chiến đã tiến đến Trung Sĩ MOORE và bản thân tôi và hỏi có phải chúng tôi là Thủy Quân Lục Chiến hay không.  Chúng tôi nói với ông rằng chúng tôi đúng là thế, và ông đã đáp lại rằng chúng tôi không cần làm thủ tục xuyên quá.  Ông đã dẫn chúng tôi đến một căn phòng khác, nơi chúng tôi đã gặp vị Tướng Tư Lệnh Lữ Đoàn Đổ Bộ Thủy Quân Lục Chiến thứ 9, Chuẩn Tướng CAREY.  Ông đã yêu cầu chúng tôi ngồi xuống và hỏi chúng tôi vài câu hỏi liên quan đến cuộc di tản của chúng tôi.  Điều tôi nhớ nhất là ông Tướng đã mời chúng tôi một ly trà đá, thức uống lạnh đầu tiên mà chúng tôi có được trong ba ngày.  Sau việc này chúng tôi lại nói chuyện với Thiếu Tá KEAN, và sau đó được dẫn xuống văn phòng MAB G-4 của Lữ Đoàn thứ 9 để làm các sự sắp xếp biệt trú.

       Sự trình bày trên đây là sự thật và chính xác theo sự hiểu biết nhất của tôi.

Boyette S. Hasty

***

-----

Nguồn: Francis Terry McNamara, with Adrian Hill, Escape With Honer, My Last Hours In Vietnam, Brassey’s: Washington & London, 1997, Prologue, các trang 1-2; Chapter 1: A Rude Awakening, các trang 5-15;  Epilogue: Trang 211; Appendix: Evacuation of Consulate General, Cần Thơ, Vie6t. Nam, Report by Boyette S. Hasty, Noncommissioned Officer in Charge, các trang 213-218; các hình ảnh, các trang 109-118.

Ngô Bắc dịch và phụ chú

29.04.2013    

http://www.gio-o.com/NgoBac.html

© gio-o.com 2013