LÝ ỐC BR

Hồ Biểu Chánh 

nhà văn duy nhất viết truyện tình thiên thu

 kiểu cách Việt Nam

tản mạn

Hồ Biểu Chánh (1884–1958) là nhà văn tiên phong VN.  Người miền Nam,  viết văn dĩ nhiên theo tiếng nói Nam Kỳ Lục Tỉnh. Từ 1912 cho đến 1957, ông  sáng tác tất cả 64 quyển tiểu thuyết. Đó là một con số khá lớn cho một đời viết văn. Tiểu thuyết của HBC được nhiều người xem là loại tiểu thuyết luân lý xã hội. Ông là một công chức cao cấp, nhà Nho, người theo Tây học. Có lẽ ông cũng là người tiên phong đã phóng tác nhiều tiểu thuyết nổi danh của Pháp như  Sans Famille, En Famile, Le Comte de Monte Cristo, Les Misérables sang Việt Ngữ.  Phóng tác không phải là phiên dịch, phóng tác chỉ mượn cốt truyện và đặt lại tất cả theo tên và địa danh VN, tâm lý cung cách hành xử theo kiểu Việt Nam.

Có một khía cạnh khác nơi nhà văn Hồ Biểu Chánh. Đó là: Hồ Biểu Chánh  nhà văn gần như duy nhất viết tiểu thuyết tình thiên thu kiểu cách Việt.  Tình thiên thu là khối tình luyến ái giữa hai người nam nữ hay giữa vợ với chồng. Họ sống yêu nhau, chết mang theo. Những người yêu nhau thiên thu dường như họ không thể sống thiếu nhau. Một người mất đi, thì người còn lại như chết cả cuộc đời. Tromg văn chương Việt Nam cổ điển có thể tìm gặp thỉnh thoảng trong thơ, hay cổ tích. Truyện Đá Vọng Phu, Thiếu Phụ Nam Xương, Trương Chi Mỵ Nương.

Nợ tình chưa trả cho ai

Khối tình mang xuống tuyền đài chưa tan

(Truyện Kiều)

Vân Tiên anh hỡi có hay

Thiếp nguyền một tấm lòng ngay với chàng

Than rồi lấy tượng vai mang

Nhắm dòng nước chảy vội vàng nhảy ngay

(Lục Vân Tiên)

Thuý Kiều và Nguyệt Nga đều mang trong tâm khảm khối tình thiên thu với người yêu. Nhưng cả Truyện Kiều và Lục Vân Tiên đều không phải là các thiên trường thi chỉ có tình yêu đôi lứa là đề tài chính. Phải đợi đến đầu thế kỷ 20, nhà văn Bồ Biểu Chánh mới viết tiểu thuyết đầy đủ về câu chuyện tình thiên thu bằng chữ quốc ngữ. Hồ Biểu Chánh còn là nhà báo cho nên hầu hết tiểu thuyết của ông đều được gợi hứng dựa vào một sự kiện hay dữ kiện nào đó . Hoặc là lịch sử, hoặc là phóng tác truyện ngoại quốc, hoặc đọc được một tin tức hàng ngày trên báo chí.

Những quyển tiểu thuyết sau đây có thể xem thuộc loại tiểu thuyết tình thiên thu đặc sắc theo tâm lý, tập quán và sinh hoạt rất Việt Nam: Ái Tình Miếu, Hai Khối Tình,Tình Mộng,  Nợ Đời, Nợ Tình, Sống Thác Với Tình.

Thầy giáo thở dài và đáp rằng :

-   Việc buồn của qua không thể nói ra được, nhứt là khó nói cho em hiểu.

-   Tại sao vậy? Anh không tin bụng em hay sao?

-    Không phải qua không tin em. Sợ nói ra cho em nghe rồi em không tin chớ. Mà thôi, nói làm chi; nói ra thì phải loạn tâm loạn trí, chớ không ích gì. Qua tu đã lâu rồi ... thôi … chuyện cũ không nên nhắc lại.

-    Anh nói dục-dặc, em nghe em tức quá, nên bắt hỏi hoài. Anh tu thì tu, chớ tu rồi không tỏ cái việc buồn ra được?

-    Em tính về ở chơi chừng bao lâu ?

-    Em đi 19 năm nay em đã thèm rồi. Em tính về đây kiếm chỗ cất một cái nhà nhỏ mà ở đặng xa lánh thói đời là thứ làm cho em chán ngán, không biết có được hay không?

-    Sao lại không được. Chung quanh đây còn bộn đất trống. Em muốn cất chỗ nào thì em chỉ chỗ rồi qua nói với chủ đất cho em cất. Mà sao em nói nghe như hơi em chán đời, em muốn tu vậy?

Cô Hai lặng thinh một hồi lâu, rồi cô thở dài mà nói rằng : "Đời đáng chán lắm. Em không hiểu tu có ý nghĩa gì. Nếu tu mà trốn nợ đời được thì em tu phức cho rồi".

 Cô nín một hồi nữa rồi cô ngó thầy giáo mà hỏi rằng : "Em nghe thằng Phu nói từ hồi nhỏ tới bây giờ anh không chịu cưới vợ, phải vậy hay không anh Hai ? Tại sao mà anh không chịu cưới vợ ?"

Bây giờ tới lúc thầy giáo không trả lời. Thầy ngồi cúi mặt xuống đất mà suy nghĩ. Cách một hồi lâu thầy mới đáp rằng:

-  Qua có chuyện buồn nên không muốn lập gia-thất làm gì.

-  Nếu anh có chuyện buồn thì lại cần phải cưới vợ đặng có người hủ-hỉ mà giải-khuây cho anh chớ.

-  Giải khuây sao cho được.

Thầy giáo vụt đứng dậy mà chấp tay sau đít thủng thẳng đi ra lộ, dường như thầy không nghe câu của cô Hai hỏi thầy vậy. Cô hai lấy làm lạ nên ngồi ngó theo, cách một lát, thầy trở vô, cô bèn nói rằng : "Em coi bộ anh buồn quá. Anh có chuyện gì uất trong lòng xin anh nói cho em hiểu một chút. Em đây là em của anh ở trong nhà, chớ phải người xa lạ gì hay sao mà anh dấu".

Thầy giáo ngồi ngó cô Hai trân-trân.

Yến trăng tỏ rạng, ngọn gió lai-rai, mặt mày cô sáng rở như hoa nở sớm mai, quần áo cô phất-phơ, lại bay mùi thơm bát ngát. Tứ bề im-lìm lặng-lẽ, chỉ nghe tiếng dế than thở trong đám cỏ mà thôi.

Thầy nhắm cảnh nhắm người, rồi sanh mối cảm xúc trong lòng, không thể dằn nữa được, nên thầy thở ra một cái rất dài mà nói rằng : "Qua buồn, qua không thèm cưới vợ, qua tu niệm trường chai đó là tại em, chớ không phải việc gì khác đâu. Em biết hay chưa"

(trích, Nợ Đời)

Chàng lên ván ngồi một bên nàng, một tay ôm ngang mình, một tay lúc lắc mặt nàng mà kêu: "Thu Thủy ! Thu Thủy ! Dậy em. Qua về đây. Dậy mừng qua chớ ".

Thu Thủy ư một tiếng, mở moắt ngó Xuân Sơn trân trân. Xuân Sơn đưa hai tay ra lắc mặt nàng mà kêu nữa. Thu Thủy nhích miệng cười, mặt mày hớn hở và nói nhỏ xíu: "Cám ơn" rồi trực thị tắt hơi.

Thiên Hương với Lê hoảng hốt, leo lên ván lắc kêu Thu Thủy, vừa kêu vừa khóc. Ông Hai bước lại đặt tay gần lỗ mũi Thu Thủy rồi lắc đầu nói: "Nó nuối mà đợi Xuân Sơn về cho nó thấy mặt rồi chết ! Còn gì đâu mà kêu !”

Xuân Sơn nghe nói chết thì khóc ré lên, xóc ôm ngang mình Thu Thủy để nằm trên hai bắp vế chàng mà kêu nữa, kêu hoài. Nhưng Thu Thủy cứ mở mắt trao tráo mà ngó Xuân Sơn. Ba cô khóc rùm nghe rất thảm thiết.

Ông Hai Cường lại cửa ngồi ngó ra vườn, đau đớn quá, không nói gì được hết. Sáu Thiện lại ngồi một bên ông. Anh ta cũng buồn hiu.

Xuân Sơn than khóc với ba cô một hồi rồi cúi mặt xuống đỡ mặt Thu Thủy lên mà hun. Cặp mắt Thu Thủy lần lần nhắm khít lại, chết thiệt rồi nhưng mặt nàng tươi rói như nằm ngủ.

...

Sáng bữa sau, ông Xã đem dân vô đào huyệt. Đến trưa quan Quận vô thăm rồi ở dự cuộc tống táng.

Chừng động quan, Xuân Sơn cản trở níu xô đạo tỳ không cho khiêng quan tài ra. Chàng làm tưng bừng, hai mẹ với ông ngoại nói hết sức không được. Quan Quận phải can thiệp chàng mới kiêng mà để cho khiêng. Nhưng chàng đeo theo quan tài, không chịu rời.

Chừng hạ rộng, Xuân Sơn gây một trận nữa. Chàng nhào xuống huyệt nằm ôm quan tài, không cho lấp đất. Quan Quận phải can thiệp nữa, ông với ông Hai nắm mỗi người một cánh tay mà kéo chàng lên mà chàng còn cự nự, biểu lấp đất chôn luôn chàng đặng chàng theo Thu Thủy.

Lấp đất, đấp núm xong rồi, Xuân Sơn gác cánh tay trên núm mã mà ngồi đó. Hai mẹ biểu hết sức mà chàng không chịu vô nhà. Quan Quận lắc đầu khuyên ông Hai với Sáu Thiện phải thay phiên mà coi chừng, đừng cho chàng đi đâu hết. Ông hứa sẽ viết thơ cho Khải Quang rồi từ giả theo làng với dân mà về.

Bây giờ cả nhà tựu ra mã mà an ủi, biểu Xuân Sơn vô nghỉ. Chàng cương quyết nằm đó mà chết theo Thu Thủy bởi tại vì chàng bỏ Thu Thủy mà vô Sài Gòn nên Thu Thủy mới chết. Chàng có lỗi với Thu Thủy nhiều. Chàng phải chết theo mà xin Thu Thủy tha lỗi và dìu dắt nàng chớ không phép bỏ nàng bơ vơ. Càng lại nói Thu Thủy đã có dặn trước, dặn đừng có đi đâu mà bỏ nàng vì nàng nhớ, nàng buồn, nàng phải chết chớ sống không được. Đã có dặn mà chàng không kể, nên nàng chết. Rõ ràng lỗi tại chàng.

(trích, Sống Thác Với Tình)

Thời Việt Nam Cọng Hòa, có nhà văn Nguyễn Mạnh Côn viết truyện ngắn "Vượt Sao" nói về mối tình thiên thu thật hay. Truyện khoa học giả tưởng, một phi hành gia Mỹ gốc Việt  bay vào không gian, do lỗi kỹ thuật, chàng không thể quay trở về lại trái đất . Chàng bay vào cõi vô cùng. Vĩnh viễn. Người yêu của chàng, một nữ phi hành gia Mỹ gốc Việt khác, đã lợi dụng chức vụ rất cao trong NASA, có quyền vào những nơi trọng cấm. Cô lên một phi thuyền và tự hạ lệnh khai hoả để bay vào cõi vô cùng tìm người yêu. Bây giờ hai người có thể trò chuyện với nhau qua vô tuyến . Họ vui mừng và bằng lòng như vậy. Dưới trần gian, ban đêm trời trong đẹp, người ta còn nhìn thấy có 2 vệt sáng vệ tinh bay gần nhau.

Tuy nhiên, chỉ có Hồ Biểu Chánh là người viết tiểu thuyết xã hội về những khối tình thiên thu Việt Nam, mà trong đời sống thực tế mọi người sẽ ít nhiều có lần chứng kiến như thế. Dường như hầu hết những tác phẩm tiểu thuyết của HBC đều có thể dựng thành phim được dễ dàng. Vì tình tiết phong phú, văn đối thoại khúc chiết mạch lạc, tâm lý nhân vật diễn tả khá hay.  Những quyển về mối tình thiên thu nếu chịu đầu tư vốn, theo tôi, sẽ là những bộ phim xuất sắc không  kém phim ảnh thế giới.

Nguồn: http://www.hobieuchanh.com/pages/tieuthuyet.html

Lý Ốc BR

http://www.gio-o.com/LyOcBR.html

© gio-o.com 2015