lê thị huệ

hp trong tầm với

tản mạn

(chú ý: mọi đường truyền (link), trích, dịch, về bài viết này
đều phải có sự đồng ý của tác giả)

Tháng bảy mưa ngâu chồng vắng nhà. Hai mẹ con ở Bắc California bay qua Las Vegas chơi.

Tôi đưa Tôm Hùm đi.  Không thể thích Las Vegas nổi. Năm xưa thời 1990 thì bướm quẳng đầy đường Strip chụp một đống con gái cởi truồng hở không còn chỗ để hở  . Bây giờ là năm 2017 thành phố không còn cho phát quảng cáo giấy nữa, thì xe trương truyền đơn: “girlsdirecttoyou.com” chạy long nhong trên Las Vegas Boulevard khi chiều xuống. Thành phố này không thể nào là nơi tôi muốn ghé mắt đến. Nhưng Tôm Hùm lại mê đèn chớp xanh xanh đỏ đỏ ở thành phố điếm đàng Las Vegas rực rỡ nhất tinh cầu này. Vì thương con nên phải đi.  

Con trai tôi bị chứng ấu tím (autism) . Năm nay con 28 tuổi. Chả biết gì sất. Chỉ biết một thế giới rất hạn chế trong tầm của con.

Tôm Hùm được em trai chở mẹ và anh trai ra phi trường Oakland.  Nềm hãnh diện nhất đời tôi có lẽ là dạy con trai lái xe. Thành quả vĩ đại của một bà mẹ mà tôi nghĩ rất ít bà mẹ đạt được ngay cả trên nước Mỹ số một thế giới này. Học lái xe thì không khó . Nhưng người dạy lái xe rất hiếm khi là một mẹ hiền ốm o. Hiếm vô cùng. Vậy mà tôi đã dạy cho con trai học lái xe và đậu bằng lái trong một mùa hè. Con trai thứ 2 vốn thông minh. Lúc con còn bé, hai tuổi, tôi đã quan sát, thấy con tự nâng một ly nước nhỏ tràn đầy từ sàn nhà lên bệ bếp mà không rơi một giọt nào ra ngoài . Tôi biết vậy là khả năng xử dụng tay chân (dexterity) của con khá cao. Năm 14 tuổi con đã đánh máy vô địch 140 chữ trong một phút.  Nên tôi tự tin nghĩ tôi chỉ cần ngồi cạnh hướng dẫn rất nhẹ nhàng là con trai có thể học lái xe nhanh.

Hôm nay con chở mẹ và anh ra phi trường. Hạnh phúc cho tôi hơn khi thấy con quan tâm đưa mẹ và anh trai đi chơi . Mai mốt tôi chết. Nhiều khi con bận rộn nghề nghiệp, nhiều khi con gặp phải vợ khó chiu. Con cho anh nó vô nhà chung. Tôi cũng không có mặt để chứng kiến những mặt nổi mặt chìm của thế thái nhân tình. Nên giờ thấy con làm được một nghĩa cử tử tế nho nhỏ cho hai mẹ con tôi, tôi vui.

Tôi vừa mới gửi Tôm Hùm đi chẩn đoán trình độ ngôn ngữ tại đại học y khoa UC San Francisco. Khả năng ngôn ngữ của con tương đương 3 tuổi đù tuổi đời đã gần 30.

Mẹ nào cũng là mẹ. Mẹ nào cũng tình thương bao la xóa át những khổ đau muộn phiền. Trình ngôn ngữ của con chỉ 3 tuổi mà tôi thấy hạnh phúc khi con bắt đầu vỡ óc, học được những từ mới.

Tôi lật đật lo đi học thêm các lớp Speech Therapy Âm Ngữ Trị Liệu ở các đại học trong vùng để giúp con phát triển ngôn ngữ. Làm mẹ một đứa con ấu tím, chỉ có tôi là người chuyên môn giúp được con phát triển các nhu cầu của con hữu hiệu nhất.  Thời gian qua tôi gửi Tôm Hùm đi các lớp Speech Therapy chuyên môn mà các nhà chuyên môn này lập đi lập lại bài vở kinh điển cho các bé ấu tím tuổi tiểu học. Tôm Hùm là một chàng ấu tím thông minh. Chàng học các bài quen cũ lập đi lập lại hoài từ thầy này qua cô khác, chàng chán, chàng ngóe lên không chịu cọng tác.

Chỉ có tôi mới biết con có nhu cầu riêng con. Ấu tím là chứng bịnh mà không có cá nhân nào giống cá nhân nào. Mỗi đứa cần một chương trình học tập chăm sóc đặc biệt riêng.  Chỉ có tôi mới dạy cho con được song ngữ, tiếng Mỹ và tiếng Việt. Chỉ có tôi mới hiểu được con có cố gắng nói nhưng chữ còn lí nhí lừa nhựa tí híu, kẹt trong cuống họng chứ chưa ra đến nửa lưỡi. Tôi phải kéo giúp con, đẩy cố gắng ấy ra khỏi cuống họng để thành phát âm. Giúp con hiểu ở đời con muốn gì thì con phải nói.  Tập cho con nhận ra thế nào là nhu cầu giao tế xã hội. Thế nào là có một người đối diện đang lắng nghe con.

Bây giờ con mới biết dùng từ “chưa”  và “rồi”. Ví dụ tôi hỏi con con đánh răng chưa. Con chỉ mới biết trả lời “Đánh răng rồi” chừng vài ba tháng nay. Nuôi con bị chứng ấu tím là phải kiên nhẫn. Con trai tôi bị hiếm khuyết khả năng ngôn ngữ rất nặng. Tôi phải kiên nhẫn dạy con ngày nay qua tháng nọ. Con học được từ mới, hai vợ chồng ríu rít khoe nhau, con cười mà cha mẹ cũng cười vang trên xe.

Tôi lợi dụng thời gian ở khách sạn Harrah’s dạy con chùi đít cho sạch. Giống như dạy con nít lên ba bỏ tả. Vì ở nhà chúng tôi đặt trong phòng tắm con một bồn cầu Nhật Bản có máy nước rửa sạch. Nhưng khi đi ra ngoài, con vụng về và không biết khái niệm “sạch”. Ở cầu tiêu khách sạn Harrah’s, tôi đứng dạy con đưa giấy lau ra nhìn thế này là “chưa sạch”, thế này là “sạch rồi”.

Đêm ở khách sạn nằm nghe con ngáy ầm ầm như sấm mà sung sướng. Vì biết con đã qua cơn dị ứng mùa. Sống ở Cali rất khổ vì chứng dị ứng. Bác sĩ nhắc rán cho Tôm Hùm đừng bị suyễn. Vì mẹ phổi yếu. Di truyền bên nhà bà ngoại. Tôm Hùm có dấu hiệu di truyền chứng phổi yếu của mẹ. Nên nếu bị dị ứng nhiều và lâu ngày sẽ thành suyễn. Tôi không thể kiểm soát được mọi chuyện sẽ xảy ra cho con trong tương lai khi tôi không còn có mặt trên đời, nhưng giờ phút này mẹ nằm cạnh con trai, con ngủ khỏe, ngáy vang ngáy to, lòng mẹ lâng lâng vì có được một tuần lễ con khỏe mạnh không đau ốm và được nằm cạnh mẹ xoa lưng cho say vào giấc ngủ.

Tôi tự an ủi mình. Con bị ấu tím ở với mình cực thật nhưng con vẫn ở yên trong vòng tay cha mẹ. Nếu con sanh ra đẹp trai đẹp gái bình thường mà lớn lên lao vào xì ke, vào băng đảng tù tội, chẳng may bị tai nạn chết ngắc. Thì các cha mẹ cũng khổ. Mà có khi còn cảm thấy oan nghiệt hơn. Vì sanh con lành lặn khỏe mạnh mà con lớn lên hỏng đời.

Chứng ấu tím, tôi gọi ấu tím – đọc phiên phiến từ chữ autism của tiếng Anh - ấu là trẻ nhỏ, tím là màu tím của hoa pensée. Những người bị chứng ấu tím là những đứa bé không lớn lên theo chu kỳ ngôn ngữ và giao tế xã hội. Những kẻ sống trong mầu tím tương tư cuộc đời từ ngày chào đời cho đến ngày lìa trần.  Đến bây giờ, người ta vẫn chưa khám phá ra nguyên do và cách chữa trị hoàn hảo cho bệnh ấu tím.

Trong kinh nghiệm làm mẹ một người bị ấu tím. Tôi nghĩ nguyên do cả hai: vừa di truyền vừa môi trường. Với riêng Tôm Hùm con tôi, tôi nghi di truyền đóng vai trò 70 %.  Bởi tôi cũng mang một phần chứng ấu tím trong người. Từ nhỏ tôi đã không thích chơi với ai. Không tham gia các sinh hoạt xã hội.  Tôi có khuynh hướng chơi một mình. Đi một mình. Làm một mình. Giống như tôi đang làm trang Gió O một mình. Chồng tôi, ông Ngô Bắc,  tuy là một người giỏi giao tế, rất ngược  với tôi nhiều thứ, nhưng sống cạnh ông lâu năm, tôi biết ông cũng có nhiều din ấu tím ngớ ngẩn trong người lắm. Nghĩa là Tôm Hùm thừa hưởng din ấu tím cực khủng của bố và mẹ. Chứ không chạy đi đâu.

Nói theo ông bà ông vãi là con nhà tông không giống lông cũng giống cánh.

Mức độ khác biệt (deviation, variation) của chứng ấu tím quá rộng; nên tôi cũng nghĩ vai trò môi trường nuôi dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong việc làm cho chứng ấu tím có thể bị nhẹ hay nặng hơn; có thể tương đối được khắc phục nhiều ít tuỳ theo được dạy chữa khắc phục sớm, nhiều, và đúng phương pháp. Chứng ấu tím không mới. Người Việt ngày xưa gọi nôm na chứng này là “Khờ”. Người khờ là người hiếm khuyết khả năng ngôn ngữ nên sai sót trong lời ăn tiếng nói; dẫn đưa đến việc rất vụng về, không thích, hay không biết giao tế xã hội. Dù người khờ nhẹ có thể sở đắc một khả năng sinh sống cao, có thể có một bộ óc bình thường hoặc thông minh phi thường khi học và khi ứng xử các sinh hoạt không cần đến khả năng giao tế. Người khờ nặng thì như một người khùng nặng, mất khả năng sinh hoạt căn bản nhất của một người bình thường.

Tại sao ngày nay trẻ con bị chứng ấu tím nhiều hơn. Có thể vì trong thức ăn thức uống công nghiệp, trong thuốc thích ngừa, trong thuốc tê làm giảm cơn đau khi người đàn bà sanh đẻ. Có thể vì ngày nay trẻ con ít được bú sữa mẹ. Sữa mẹ là thức ăn hoàn hảo tuyệt vời bí mật nhất cho con trẻ nhiều nguồn dinh dưỡng, làm cho óc đứa bé vẫn tiếp tục phát triển nhiều nhất sau khi đã rời bào thai mẹ. Có thể vì được bú sữa mẹ 3, 4 năm đầu đời, nên trẻ con ngày xưa bị chứng ấu tím nhẹ và ít hơn ngày nay chăng?

Tôm Hùm được sữa mẹ gần 1 năm. Có lẽ nhờ chút sữa mẹ ấy mà Tôm Hùm hiểu chút ngôn ngữ như đứa trẻ lên 3 dù năm nay con đã gần 30 tuổi. Nếu không có giọt sữa mẹ nào biết đâu con nằm ngáp suốt đời, mà không hiểu một chữ nào của tiếng người hết. Làm mẹ một đứa con tật nguyền bảo tôi là bấu vào hi vọng nào được là bấu. Dù hi vọng ấy là hi vọng hão huyền và vô vọng. Làm mẹ một đứa con tàn phế là yêu và bảo vệ mãnh liệt mỗi tế bào lành mạnh, trân quý sự khỏe mạnh của thân xác, của linh hồn, của đời sống. Dù mình không có và không được. Làm mẹ một đứa con tật nguyền là luôn hùng hục săn lùng lòng tử tế của tha nhân gia đình xã hội bố thí cho bọn người tàn tật kém may mắn. Dù tôi có ao ước ôm con tự vẫn chung với nhau ngày mình xa rời trái đất để con khỏi phải sống cậy nhờ lòng tử tế của ai cả.

Tôi đánh vần chữ hp viết nhỏ. Không viết to. Không viết hoa. hp viết tắt từ chữ hạnh phúc.

đêm mưa làm thơ tặng con trai nhỏ
(bài thơ viết năm con còn ấu thơ, 1992)

bước chầm chậm nhé con yêu.
Băng ngang qua đời sống thật dễ
bước trọn vẹn với đời thật khó
con có những ngón tay không cong
những ánh mắt nhìn không nồng
những âm hao con không trầm bỗng
làm sao con ôm choàng hết được giọt lệ của nhân gian
long lanh đó vì sao hôm
lại gần đó hàm răng cá sấu
chờ đợi điểu con nhảy múa
không có vòng tay ôm của mẹ

hiểu chầm chậm nhé con yêu
cớ chi cuộc đời cứ mãi không ưu sầu như mưa rơi
trên cành lá ngoài vòm trời bao la
mà bên trong lòng mẹ con hát
tính tang tình tình tang không lời
dỗ cơn ưu phiền của mẹ
dưng không dậy lên một rừng thơ khuya
câu hát khùng trí nhớ
ẩm mốc một cuộc tình đã mất
“mưa nhớ thương ai bạc trắng mái đầu”

hiểu chầm chậm nhé con yêu
mẹ không phải là một nữ thánh
đừng choàng cho mẹ một vòng hoa
đừng phỉnh dụ mẹ với những lời hư ảo
hãy đưa bàn tay con đây cho mẹ nắm
chúng ta ủ ê nhau sức nóng
bước phăng phăng qua cuộc đời không chờ

lê thị huệ

7/2017

http://www.gio-o.com/LeThiHue.html

© gio-o.com 2017