ANN PATCHETT
RUN
Chạy
Ann Patchett sinh tại California năm 1963 nhưng lớn lên ở Tennesse và theo học trường đại học nổi tiếng ngành văn Sarah Lawrence College ở New York và lớp sáng tác Iowa Writer’s Workshop. Vào nghề viết báo ở tạp chí Seventeen trong suốt chín năm nhưng không may mắn v́ những bài cô viết thường không được chọn đăng nên cô bỏ báo này và quay sang viết tiểu thuyết v́ ngay từ hồi c̣n là sinh viên truyện ngắn của Ann Patchett đă được tạp chí văn chương thế giá The Paris Review mua bản quyền. Quyển tiểu thuyết đầu tay The Patron Saint of Liars in năm 1992 và được đưa lên màn bạc năm 1998. Nhưng người đọc cũng như giới phê b́nh nh́n nhận tài năng của Ann Patchett sau khi cuốn Bel Canto được xuất bản năm 2001 và được trao giải National Book Critics Award và giải PEN/Faulkner Award. Ann Patchett hiện cộng tác với những tạp chí như The Atlantic Monthly, Harper’s, Vogue, Gourmet, New York Times Magazine, và Washington Post. Cuốn tiểu thuyết mới nhất RUN/Chạy xuất bản vào cuối năm 2007 được hầu hết các nhà điểm sách khen ngợi. Sách của Ann Patchett được dịch ra trên 30 ngoại ngữ và được độc giả khắp thế giới t́m đọc. Văn chương của Ann Patchett tuy không sâu sắc nhưng đem lại cho người đọc sự ấm áp nồng nàn. Kỹ thuật viết tiểu thuyết của cô không mở đường khai lối nhưng rất tài t́nh nhuần nhuyễn. Nhân vật của Ann Patchett là những số phận vượt qua những khó khăn của hoàn cảnh sống bằng cái “thiện” từ trong bản chất nên rất đáng yêu và ở lại trong tâm trí người đọc. Lối dựng truyện của cô giống một đạo diễn điện ảnh, từng cảnh từng màn được sắp xếp rành mạch ăn khớp và tạo sự hấp dẫn bằng một chuyển động tự nhiên.
Run/Chạy là quyển tiểu thuyết viết về gia đ́nh, chủng tộc, tôn giáo, và chính trị là những chủ đề rơ nét trong đời sống hôm nay ở Mỹ. Nút mở và thắt của truyện tuy chỉ xảy ra trong ṿng 24 giờ nhưng Ann Patchett khéo dùng kỹ thuật ép thời gian qua gịng tự sự đưa đẩy người đọc từ hiện tại về những ngả quá khứ xa xăm huyền thoại. Chương mở đầu giới thiệu gia đ́nh ông cựu thị trưởng Bernard Doyle ở Boston với người vợ tên Bernadette mới mất v́ chứng ung thư. Doyle và Bernadette chỉ có một người con trai tên Sullivan nên nhận thêm hai đứa trẻ da đen tên Tip và Teddy làm con nuôi. Bernadette được thừa hưởng từ mẹ một báu vật gia đ́nh là một bức tượng Mẹ Đồng Trinh nhỏ nhưng tuyệt đẹp và theo truyền thống gia đ́nh báu vật này chỉ được truyền tay từ người mẹ cho người con gái nào trong gia đ́nh có h́nh giáng giống Đức Mẹ nhất. Từ thời xa xưa thuyết gia đ́nh Bernadette có một bà cố tuy có nhan sắc tuyệt vời nhưng lại rất sung đạo, từ thời c̣n là thiếu nữ không hề để mắt đến nam giới. Ông cố của Bernadette rất yêu người thiếu nữ tuyệt với này nhưng bị cự tuyệt nên đă bỏ quê hương xứ sở ra đi. Theo lời truyền tụng th́ ông đă đi tới tận Roma bên Ư và gặp được một nhà điêu khắc đại tài chuyên khắc tượng Đức Mẹ. Không có tiền thuê nhà điêu khắc này làm tượng người thiếu nữ ḿnh yêu say đắm, ông lân la ngồi tả sắc đẹp của nàng cho nhà điêu khắc này nghe. Cảm động về mối t́nh và sự ngưỡng mộ sắc đẹp người thiếu nữ ông chưa hề gặp mặt, nhà nghệ sĩ đă tạc một pho tượng tuyệt đẹp và tặng không cho người thanh niên si t́nh với một điều kiện anh ta phải đem bức tượng này trở về quê nhà tận tay trao cho người thiếu nữ nọ. Và khi đem bức tượng đến trao tặng anh ta đă được người thiếu nữ anh si t́nh bấy lâu cảm động nên bằng ḷng làm vợ anh. Nhưng cũng c̣n một truyền thuyết khác th́ là chính anh ta là kẻ đă ăn trộm bức tượng ở một nhà thờ cổ kính anh ghé ngang trên đường hồi hương để làm quà tặng người ḿnh từ lâu si t́nh tuyệt vọng. Nay khi Bernadette chết đi chị em của bà t́m đến nhà đ̣i Doyle chồng bà phải trao bức tượng cho họ theo truyền thống nhưng ông đă từ chối. Họ đến cầu viện ông chú của Doyle là một vị linh mục suốt đời phục vụ người nghèo nhưng ông cũng không đứng về phe họ. Hiện bức tượng này được để trên nóc tủ quần áo trong pḥng của Tip và Teddy.
Sullivan người con trai duy nhất của Doyle và Bernadette khi ngoài hai mươi đă bất cẩn lái xe cán chết một phụ nữ nên phải bỏ nhà đi biệt tích Tai nạn do con trai gây ra cũng đă làm cho sự nghiệp chính trị của ông thị trưởng Doyle tan vỡ. Việc nhận hai đưa con nuôi da đen lại khiến Doyle bị kết án là một nhà chính trị thủ đoạn, thời cơ. Doyle là một người say mê chính trị, khi vợ chết đi tuy việc chăm sóc hai đứa con nuôi rất vất vả cực nhọc nhưng ông không quản ngại v́ hy vọng chúng sẽ nối tiếp con đường chính trị của ḿnh. Đau buồn v́ con trai ruột Sullivan bỏ đi biệt tích, Doyle dồn hết chú tâm vào Tip và Teddy, khi th́ ngọt ngào chiều chuộng khích lệ khi th́ cứng rắn nghiêm khắc. Tip và Teddy là hai nhân cách rất khác nhau: Trong khi Tip lạnh lùng, kỷ luật, thông minh, và say mê nghiên cứu ngành khoa học về cá th́ Teddy ấm áp, nhân hậu, kín đáo nhỏ nhẹ, và có khuynh hướng tôn giáo. Cả Tip và Teddy đều không thích chính trị nên cha con thường xuyên tranh luận về vấn đề theo đuổi nghề làm chính khách. Tuy cả Tip và Teddy vẫn chiều ḷng ông bố tham dự vào những hoạt động chính trị của ông nhưng cả hai đều đă âm thầm quyết định chọn con đường khác. Một buổi tối sau khi đă dự buổi nói chuyện của mục sư Jessy Jackson, trên đường về v́ Tip mải mê phản bác ư kiến cha nên đă không chú tâm đâm xầm vào một chiếc xe hơi đang chạy. Tưởng đâu Tip đă bị xe đụng nhưng bất ngờ có một phụ nữ da đen lạ mặt nhảy vào đầu xe hất Tip ra. Tuy Tip tránh khỏi tai nạn nhưng người phụ nữ này bị trọng thương phải đem vào bệnh viện cấp cứu và sau đó bà đă tắt thở. Người phụ nữ da đen này tên là Tenessee Moser, chết đi để lại một đứa con gái 11 tuổi tên là Kenya. Doyle không c̣n chọn lựa nào khác là phải nhận Kenya làm con nuôi từ đó. Kenya là một thiếu nữ thiên tài về mộn thể thao chạy bộ, càng lớn khả năng chạy của cô càng tuyệt vời. Tip, Teddy và Kenya trở thành ba anh em thân thiết yêu thương nhau như ruột thịt. Tác giả cũng mập mờ gián tiếp cho người đọc hiểu khi bà mẹ da đen Tenessee Moser sau cho vợ chồng Doyle nhận Tip và Teddy làm con nuôi bà vẫn âm thầm theo dơi các con – việc bà đă nhảy vào đầu chiếc xe sắp cán chết Tip không thể là chuyện t́nh cờ - và Kenya quả thực là em gái của Tip và Teddy. Sự có mặt của Kenya trong gia đ́nh phần nào đă làm cho Doyle bớt nồng nhiệt với chính trị v́ ông không bao giờ muốn vắng mặt trong những cuộc thi chạy của Kenya , ông muốn tận mắt nh́n thấy Kenya lănh giải nhất trong tất cả các cuộc thi. V́ chứng kiến cái chết của bà Tenessee trong bệnh viện nên Tip đồng ư với cha vào học trường Y khoa John Hopkins c̣n Teddy theo học Luật và có ư định trở thành một linh mục v́ từ nhỏ đă rất yêu mến cà chịu ảnh hưởng của ông chú thày tu.
Ann Patchett trong quyển tiểu thuyết này đă rất tài t́nh trong việc mô tả mối quan hệ gia đ́nh giữa cha mẹ con cái anh em khác chủng tộc. Có những chi tíết khá bất ngờ thích thú như việc Sullivan sau hơn mười năm biệt tích đột ngột trở về xuất hiện đúng vào đêm Tip và Tenessee Moser ngộ nạn và Sullivan cũng cho thấy anh là người hiểu biết Kenya và bà mẹ hơn ai hết. Ở hai đầu nút mở và thắt câu chuyện gia đ́nh Doyle xảy ra trong ṿng 24 giờ, tác giả đă cho người đọc nhiều chạm dừng chân để suy nghĩ về nhiều vấn đề như: chính trị, chủng tộc, môi trường nuôi dưỡng giáo dục quan trọng hơn yếu tố chủng tộc, đam mê khoa học và tôn giáo, ư muốn của cha mẹ về con cái, v.v…Ann Patchett đă tŕnh diện và mổ xẻ khá tinh tế những nhân vật và mối quan hệ của họ với nhau: Doyle là một người cha vừa t́nh cảm vừa nghiêm khắc và cũng nhiều ước vọng, Tip là một thanh niên quyết tâm và không khoan nhượng, Teddy nhân hậu và nồng nàn t́nh người, Kenya hiện thân của ân sủng thượng đế và là một thiếu nữ tự lập ngay từ khi c̣n nhỏ, Và Sullivan là một thanh niên trưởnt thành thông minh am hiểu t́nh đời. Bức tranh gia đ́nh này quả thực phức tạp vẽ trên nền một thành phố Boston nổi bật sự đối nghịch chủng tộc đen trắng giàu nghèo. Tác giả kết thúc quyển truyện khá đột ngột với cảnh toàn thể gia đ́nh cha con Doyle dự lễ măn khóa Tip tốt nghiệp bác sĩ y khoa ở đại học John Hopkins, và vào lúc nửa đêm tối v́ không ngủ được Kenya đă lẳng lặng rời pḥng ngủ trong khách sạn xuống chạy bộ miên man như thể đuổi bắt h́nh bong người mẹ yêu dấu. Nhan đề quyển truyện “Run/Chạy” là một ẩn dụ tuy thực tế Kenya là một lực sĩ môn chạy nhưng ư nghĩa “chạy” c̣n ám chỉ việc Doyle “chạy theo” chính trị, Sullivan chạy trốn tội ác…Và cuốn sách cũng được coi như một ẩn dụ về một gia đ́nh có tiếnt ăm họat động chính trị ở Boston. Văn tiểu thuyết của Ann Patchett tuy giản dị trong sáng nhưng rất đầm ấm. Và điều này khiến sách của Ann Patchett được độc giả yêu thích.
đào trung đạo
© 2008 gio-o