THƠ TRẦN MẠNH HẢO
MỘT MÌNH TÔI MỘT ĐƯỜNG
…Tôi đã từng nói : chủ nghĩa và nhân danh, những sợi dây nghiệp báo ai đem về ràng buộc lấy thân hình dân tộc. Trần Mạnh Hảo nói hay hơn tôi : “ Những con đường như những lằn roi / Lịch sử quất lên mình đất nước”…” Thích Nhất Hạnh
Những con đường như những lằn roi
Lịch sử quất lên mình đất nước
Những nẻo đường trên xứ sở tôi
Như nước mắt của người yêu chảy suốt
Đường vồ lấy tôi như mèo vồ chuột
Không cho tôi chọn đường
Bước ra từ bụng mẹ
Úp mặt vào quê hương
Những con đường của thế hệ tôi
Lao thẳng vào cái chết
Đ ất nước tôi cháy nhà
Dù nghìn lần bị giết
Biết lối nào tôi đi
Chôn sống tôi hỡi cánh rừng khốc liệt
Đ ất nhú bàn tay bia mộ lỡ thì ?
Nếu có ban mai nào bất chợt
Tôi không còn nhìn thấy núi sông
Thấy những con đường trong mơ cỏ mọc
Lúc chín như cầu vồng
Đừng cướp đi của tôi hạnh phúc
Được chạy trên những con đường
Đầy sỏi đá và đầy bùn đất
Những nẻo đường ròng ròng đỏ
Gập ghềnh như quê hương
Dù không ai đi cả
Một mình tôi một đường !
Hà Nội 1979
Trần Mạnh Hảo
VĨNH BIỆT TIẾNG HÓT
Vĩnh biệt tiếng hót đồng nội
Giọt sương trên cỏ xinh
Lại ngỡ đôi mắt mình
Giấc ngủ đêm qua làm rớt
Lấy mỏ nhặt lên không được
Tôi hót vang đồng…
Vĩnh biệt
Còn hơn cả sự chết
Khi kéo người bóc lưỡi tôi
Một nỗi đau khôn xiết
Sao tôi lại phải khóc cười ?
Ô i tiếng hót tuyệt vời người không hiểu
Và tiếng người tôi nào hiểu người ơi ?
Tôi có còn là con sáo
Khi phải nhại tiếng người ?
Bạn ơi
Cái con người không bị cắt lưỡi
Chính là thầy dạy tôi !
Sài Gòn 1981
Trần Mạnh Hảo
NHỚ CAO BÁ QUÁT
Một tiếng nhân tình ông vẫn Qúat
Câu thơ xô lệch cả trời cao
Đến ngôi thiên tử còn rơm rác
Đầu rớt mà thơ vẫn tự trào
Trong cõi người ta ông một cõi
Đau đời sợi tóc cũng đau theo
Hỡi ôi sống chết là cơm bữa
Đỉnh núi nhiều khi cũng bọt bèo …
Sài Gòn 1981
Trần Mạnh Hảo
CỦI THAN CÙNG RÉT
Chúa ạ, lâu rồi con mới rét
Chúa mới vùi con giữa gối chăn
Con như thanh củi lăn vào bếp
Yêu đến thành than rét vẫn hàn…
Trần Mạnh Hảo
EM VÀ ĐÊM
Thức đêm mới biết rằng đêm ngắn
Chỉ có em thôi mới thật dài
Hôn em từ gót chân lên trán
Hôn mới nửa chừng đã sớm mai
Trần Mạnh Hảo
CHÉM
Ta đứng trong trời đất đổi thay
Từ đâu một nét mác lông mày
Chém ngang hồn vía tan ngày tháng
Một vết thương dài suốt trả vay
Trần Mạnh Hảo
CHO MỘT NHÀ VĂN NẰM XUỐNG
Kính tặng hương hồn anh Nguyên Hồng
Và hương hồn của lũ chúng ta
Một mẩu giấy bằng bàn tay đứa bé
Báo Nhân Dân đăng một tin buồn :
- Nhà văn Nguyên Hồng vừa mất
Không có quê hương
Không một dòng sự nghiệp
Thôi thế là may !
Vẫn còn một chỗ chôn trên báo đảng
Những ngày này anh Nguyên Hồng ơi
Anh có thấy xung quanh chúng tôi
Bãi biển Vũng Tàu đầy những xác chết trôi
Những người Việt Nam vượt biên chết chìm trên biển
Những em bé
Những người đàn ông
Những người đàn bà
Chết rồi còn giơ tay cầu cứu
Chết rồi còn quờ tay tìm lối thoát
Đ âu nhà văn đâu người cầm bút
Sao nỡ để nhân vật của mình
Chết trôi chết dạt
Biển ơi nỡ vô tình
Như là nghìn trang sách
Những tay sóng kia sao không vuốt mắt
Cho những nhân vật của chúng ta ?
Biển không nhận
Bờ không nhận
Những trang sách không nhận
Không ai nhận những con người
Ở giữa thời đại mình đang sống ?
Anh Nguyên Hồng xin anh hãy ngủ yên
Biển ngoài kia đang gào lên những dòng cáo phó
Dữ dội và ghê gớm hơn cái mẩu tin buồn trên báo :
Những nhà văn đang chết đi
Những con người đang chìm xuống
Biển gào lên
Những nhân vật của chúng ta gào lên
Những Tám Bính, Năm Sài Gòn gào lên ! [1]
Giá biển kia hoá thành rượu đế
Để anh uống suốt một đời
Một xị đế bằng cầm tay mà sáu mươi tư năm anh khao khát
Để chết rồi còn vã mồ hôi
Anh nghèo lắm anh chỉ giàu nước mắt
Anh khóc lên cả lúc đang cười
Anh khóc lên khi có người hát
Sự thống khổ của con người
Đi qua dòng nước mắt
Xuống mồ còn chưa thôi…
Những nhân vật của anh
Người làm đĩ vẫn còn làm đĩ
Người ăn cướp vẫn còn ăn cướp
Người lừa đảo vẫn tiếp tục lừa đảo
Người căm thù vẫn cứ căm thù
Người yêu nhau thì vẫn yêu nhau
Không có anh dìu dắt
Những nhân vật của anh rồi biết về đâu ?
Nhà văn mất đi
Để nhân vật mình giang giở
Bao số phận mồ côi
Bởi anh không còn nữa !
Thương anh sống đời vô sản
Chết xuống vẫn làm ma vô sản
Không chức tước uy quyền
Chỉ ly rượu và ngòi bút
Sống trung thực trên đời
Chính là điều khó nhất !
Anh đã sống gần sự thật
Sống gần nước mắt mồ hôi
Suốt cuộc đời thiếu rượu
Lấy gì cho anh say ?
Thế hệ chúng tôi
Ngày mai sẽ theo anh nằm xuống
Nếu báo có đăng tin buồn
Xin biển đừng đăng cáo phó !
(Trại sáng tác văn học Hội Nhà văn Việt Nam tại Vũng Tàu mùa hè năm 1982)
Trần Mạnh Hảo
[1] Tám Bính, Năm Sài Gòn : 2 nhân vật trong tiểu thuyết “Bỉ vỏ” của Nguyên Hồng.
MỪNG BÁC NGUYÊN HỒNG SỐNG DẬY
- Ồ bác này đã chết
Sao còn tìm tới đây ?
Bác đi rồi đâu biết
Khóc bác thành vạ lây !
- Vì thế ta sống dậy
Mò tới thăm chú mày
Thương chú mày vụng dại
Đ ốt thơ làm ma chay !
- Trời ơi đúng bác thật
Ba trăm sáu lăm ngày
Có chén rượu mừng bác
Sống chết cùng đưa cay !
- Ta cũng mừng cho chú
Tai vạ rồi sẽ qua
Khi nghe ta cáo phó
Sao chú không cười khà ?
- Giá biết điều ấy sớm
Em nào dám làm thơ
Cuối cùng bác lại sống
Chao ôi em đến khờ !
- Ta làm sao chết nổi
Văn chương còn giở giang
Thương ta mà chú lỗi
Cứ gì một đám tang !
- Bao người bác chưa viết
Chết dạt vô Vũng Tàu
Thương thì thương vẫn ghét
Giận chi hoài nỗi đau ?
- Ô i dà bao nhiêu chuyện
Ta viết mới phần nghìn
Dẫu chú rơi xuống biển
Chớ để chìm niềm tin !
- Cám ơn bác chỉ dạy
Uống đi bác Nguyên Hồng
Còn vài xị cuốc lủi
Nhớ bác ngồi em trông !
- Hộ khẩu ta chưa có
Chớ vội mừng chú em
Năm ngoái đà cáo phó
Sao giờ còn chui lên ?
- Cái nghề ta nó lạ
Sống dậy âu lẽ thường
Xin bác đừng chột dạ
Bởi dám làm văn chương !
Sài Gòn 1983
Trần Mạnh Hảo
NHỮNG ĐỒ CHƠI CỦA CON TÔI
Suy dinh dưỡng từ trong thai
Con lớn mỗi ngày èo uột
Cha đi làm nhà nước
May mà mua được búp bê
À ơi con bế con chơi
Búp bê đầy đặn còn người còi xương
Này chú gấu phốp pháp
Con bồng toát mồ hôi
Cô bé ni-lông mập mạp
Nằm bên con trông cọc cạch buồn cười
Chiếc xe tăng khẩu súng cũng tròn đầy
Vũ khí còn có da có thịt
Chú ngựa gỗ có ăn gì đâu mà chắc nịch
Sao con chẳng giống búp bê ?
Ngày mai
Ngày mai
Ngày mai
Có thể cha sẽ sắm cho con mọi thứ
Nhưng tuổi thơ con không đến lần thứ hai !
Hãy đi qua tháng năm này con ơi
Hỡi những búp bê béo tốt
Sao để con người còi cọc trước đồ chơi ?
Sài Gòn 1982
Trần Mạnh Hảo
CÂY ĐÀN THẦN
Sáng chợt bừng thức dậy
Con hỏi cây đàn đâu ?
- Vừa để đàn bên gối
Tay nhỏ tìm hồi lâu !
Cây đàn như pháp thuật
Không cánh sao đàn bay ?
Cây đàn chưa có thật
Mà con tìm sáng nay …
Thì ra trong giấc ngủ
Con mơ cây đàn thần
Từng giấc chiêm bao nhỏ
Có phím đàn con ngân
Bố ước mình bé lại
Đ ể tin vào giấc mơ
Rằng có ai đã lấy
Mất cây đàn trẻ thơ ?
Sài Gòn 1983
Trần Mạnh Hảo
CON ẾCH THI CA
Con ếch ấy trốn mùa đông nằm trong hang thao thức
Mặc đồng loại ngủ khò trời sập cũng không hay
Khi mùa đông sắp tàn xuân chưa tới kịp
Con ếch tiên cảm ơi sao vội kêu ộp ộp thế mày ?
Tiếng kêu đánh thức đồng loại báo cho kẻ rình bắt ếch
Rằng lạy ông tôi ở bụi này !
Tất nhiên chú ếch báo hiệu kia liền bị bắt
Nằm trong giỏ rồi mà chú vẫn uôm uôm
Mùa xuân đến loài ếch bừng mở mắt
Đ âu biết kẻ thức tỉnh mình vừa vĩnh biệt ao chuôm !
Hà Nội 1983
Trần Mạnh Hảo
PHỎNG VẤN CHÍ PHÈO
- Bá Kiến chết lâu rồi
Sao anh còn ăn vạ ?
Chấp chi cái trò đời
Đ ược vạ thời sưng má
- Ơ thằng con đánh bố
Tớ sống nó còn theo
Té ra trời cũng ngố
Đ ố bằng mưu Chí Phèo !
- Anh chửi cái thời điếc
Khản tiếng ăn thua gì
Thà rằng đi kiếm việc
Làm cút rượu nhâm nhi …
- Nếu tớ câm miệng hến
Như các chú bây giờ
Thì đời toàn Bá Kiến
Lấy đâu thằng làm thơ ?
- Chúng nó giấu hết mặt
Đành phải rạch mặt mình
Anh muốn khui sự thật
Cần đường dao thông minh !
- Mẹ cha cho cái mặt
Để vênh váo với đời
Vậy mà tớ phải rạch
Một vệt thời thế chơi !
- Một mình nàng Thị Nở
Đủ đền bù anh chưa ?
Ngoảnh nhìn lò gạch cũ
Thương bao nhiêu cho vừa ?
- Thôi đếch thèm rạch mặt
Cường hào vẫn cường hào
Tớ thử thay kiểu mặt
Xem có thành Nam Cao ?
Sài Gòn 1983
Trần Mạnh Hảo
HOÀNG HÔN XUỐNG, BẤT CHỢT NHÌN LÊN SAO HÔM, BÈN THAN RẰNG :
Ôi trời xanh, trời xanh
Anh không thể tranh giành
Với vì sao nhỏ ấy
Mọc trước và sau anh !
Trần Mạnh Hảo
TRÁI ĐIỀU [1]
Trái điều hạt chẳng nằm trong ruột
Trái tim anh đập ở ngoài da
Chút lòng giấu mãi mà không được
Chết rồi gan ruột mới tòi ra …
Trần Mạnh Hảo
[1] Trái điều : đào lộn hột
LỜI TÚ BÀ ĐỊNH HƯỚNG THUÝ KIỀU
- Này tấm lòng trinh bạch
Bà đánh chừa nghe con
Thuý Kiều đâu trang sách ?
Đ ể câu thơ chịu đòn !
Trần Mạnh Hảo
LỜI CON XIẾN TÓC
Hai sợi tóc dài, hai cọng râu ?
Tôi nào dám xiến tóc ai đâu
Trót sinh miệng sắc hơn dao kéo
Tiếc nỗi trời kia lại trọc đầu …
Trần Mạnh Hảo
ĐỘNG TĨNH
Cứ ngỡ đã tìm ra tĩnh lặng
Chao ôi đêm lắng hết thôn làng
Chợt đâu chiếc lá rơi trong vắng
Nghe giật mình hơn mọi tiếng vang !
Trần Mạnh Hảo
VỀ MỘT CHIẾC LÁ VÀNG
Suốt ngày sao lá không rơi ?
Ngỡ anh đã ngủ khẽ rời cành êm
Vì sao lá níu cây thêm ?
- Sợ anh buồn, lá chọn đêm lìa cành !
Trần Mạnh Hảo
NỖI BUỒN LÁ
Mới trên cành cao vót
Thoắt nằm dưới chân người
Ta vẫn ngồi dưới gốc
Sợ gì chuyện rụng rơi !
Trần Mạnh Hảo
BÀI CA SỰ THẬT
Sự thật của tôi
Sự thật của anh
Sự thật của chúng ta
Sự thật của mọi người ?
Nhân loại có bao thời
Sự dối trá làm quan toà phán xử
Bru-nô ơi trái đất vẫn tròn
Mà chân lý nghìn sau còn trả giá
Nhưng đất nước vẫn đi tìm sự thật
Trong câu hát có mồ hôi nước mắt
Có con nghê đá đầu đình cười cợt các triều vua
Có thằng Bờm chẳng tin lời hứa hão
Cái quạt mo không để phú ông lừa
Vua Hùng ơi Người đi tìm sự thật
Bằng cách ngày đầu năm xuống ruộng cày bừa
Bao triều đại xưa đổ vì ưa nói dối
“Muốn nói gian làm quan mà nói”
Sự thật giấu trong nhà dân đen
Sự thật từng vật vờ đi như ăn mày đầu đường xó chợ
Sự thật làm anh hề, chú mõ
Sự thật như nàng Thị Kính oan khiên
Sự thật trốn vào ngụ ngôn, ngạn ngữ sấm truyền
Sự thật có khi mượn Xuý Vân mà giả dại
Sự thật chiếc lá đa bay qua bao thời đại
Bay về đây trời nổi can qua
Con vua thất thế quét chùa sãi ơi !
Vĩnh biệt chú Cuội
Vĩnh biệt thành tích ma, báo cáo láo thành thần
Bệnh hình thức gọi sai tên sự vật
Người đói phải nói lời no
Vị đắng sao lại kêu là mật ?
Ngục tù mang nhãn hiệu tự do !
Vĩnh biệt khái niệm quét vôi và từ ngữ nước sơn
Đạo đức dính trên đầu môi chót lưỡi
Vĩnh biệt những bóng ma cơ hội
Những cái đầu già cỗi tự bên trong
Những con mắt nhìn người bằng bóng tối
Có nhận ra tia nắng mới trong lòng ?
Tôi là người tập yêu sự thật
Tập nghe nên có lúc ù tai
Tập nhìn nên chói mắt
Đất nước đổi thay
Cơn đau đẻ những dòng sông quằn quại !
Hạt thóc và hạt máu có bao giờ nói dối ?
Bốn nghìn năm dân tộc tôi
Đi từ bờ bên kia
Đến bờ bên này của sự thật
Để mỗi con người hôm nay trên mặt đất
Được cầm trong tay một tia nắng mặt trời …
Sài Gòn ngày 15-1-1987
Trần Mạnh Hảo
XIN CẦM TRÊN TAY
Tôi cầm thư mẹ rụng rời :
Mạ gieo mấy lần lụi chết
Lại mất mùa con ơi !
Chợt thấy sông Hồng run trên trán mẹ
Quằn quại dòng mồ hôi
Hạt thóc to bằng trời
Mà không che nổi đói rét
Tôi cầm tờ báo đọc
Khắp nơi được mùa niềm tin !
Niềm tin và hạt thóc
Cái được cái thua
Cái còn cái mất
Cái như thật
Cái như đùa
Cái như nước mắt
Cái như không biết chiêm mùa
Cầm những bài thơ hôm nay
Chợt thấy thiên đường trước mắt
Hạnh phúc – Ồ , trở bàn tay
Máu với mồ hôi đâu mất ?
Những bài thơ vô trùng mặc toàn áo blu ( blouse)
Không bụi than xô bồ lấm láp
Không bi kịch thơ như nhà tu
Suốt đời tụng kinh và hát
Phải thơ chưa từng thất bát
Chỉ có lúa mất mùa ?
Chỉ có bông thóc lép
Một mình giữa bão xác xơ ?
Tôi từng cầm được trên tay :
- Niềm tin – Tiếng hát – Bài thơ
Xin tập cầm cho được :
Một hạt thóc
Một củ khoai
Một sự thật
Trên bàn tay dân tộc sần chai !
Sài Gòn 1983
Trần Mạnh Hảo
NHÂN XEM PHIM “SÁM HỐI” [1]
NGHĨ VỀ BÔRÍT PAXTECNĂC
Đ âu phải bao giờ nhân dân cũng thắng
Nhà độc tài của mọi thời đại và anh
Cần phải thức, mãi mãi thức trắng
Dù anh đã nằm dưới cỏ xanh
Anh đã yêu đất nước mình như một chàng muzich
Cái cách yêu quý phái chẳng hợp thời
Anh đã yêu đến quằn quại, đến xùi bọt mép
Mà thơ anh vẫn bị đe dọa cả đời !
Những nhân vật của Đ ôxtôiepxki
Như cua bò qua văn anh lổm ngổm
Bầu trời xanh từng in dấu anh đi
Treo anh lên vầng mây sớm
Anh bay lên cùng khói bếp lầm lì
Và rơi xuống cùng tuyết trắng …
Lara của anh [2]
Mùa thu của mối tình chết
Sông hồ kia từ độ khỏa thân
Ô i lá phong vàng phủ dần gương mặt đẹp
Tiếng cú kêu thất thần
Em ở đâu con thiên nga bị giết ?
Thơ anh còn dò dẫm dấu bàn chân !
Hỡi chàng Don Quichotte Zivago [3]
Với cối xay gió số phận
Một mình anh chiến đấu đến bao giờ ?
Trái tim nhà thơ
Là trái mìn nổ chậm
Mà tình yêu đến trước hẹn giờ
Nhà độc tài bảo anh :
“- Cứ bốn người dân thì có bốn tên phản động !” [4]
Phải bỏ tù cây sồi
Ai cho mày tỏa bóng ?
Hắn định bắt đi đầy cả gió và thơ !
Ô i bầu trời kia
Anh đã vác trên vai như khổ giá
Và nước Nga- người đàn bà anh yêu
Tia nhìn nàng đóng đinh anh vào tất cả !
Anh tàn phai cùng mùa thu
Cuồng nhiệt cùng bão tuyết
Tóc anh bạc mốc sương mù
Anh là con tuần lộc già phương Bắc
Một đời nghe tiếng sói tru
Trên mồ anh cỏ tiên tri báo trước
Về sự hết thời của bọn độc tài
Ô i đất nước
Anh đã yêu đến băng hoại cả đời !
Khi nhà độc tài tìm cách bất tử
Dẫu nằm xuống đất rồi anh chẳng được yên đâu
Tôi nhìn thấy nhân dân ngồi phán xử
Các thời đại đi qua, thơ lặng lẽ bắc cầu …
Sài Gòn 21-7-1978
[1] Phim “Sám hối” : một phim hay của điện ảnh Gruzia ( Liên Xô cũ) sản xuất tại Tbilixi, lên án nhà độc tài vĩ đại ( ám chỉ Stalin- cũng là người Gruzia). Phim này khi chiếu ( nội bộ) cho giới báo chí văn nghệ sĩ ở Sài Gòn xem từ năm 1978, đã gây xúc động mạnh mẽ; mượn gió bẻ măng, xem xong phim này, ai cũng thấy hả lòng hả dạ vì được dịp “trả thù” bọn độc tài chuyên chế. Đ ến thời “mùa xuân văn nghệ cởi trói : 1986-1989, phim “Sám hối” mới được chiếu rộng rãi ở rạp cho dân xem. Nay ( 2005) phim này buồn thay, lại bị xếp vào loại phim “phản động” .
[2] Lara : người yêu của bác sĩ Zivago, những nhân vật trong tiểu thuyết “Bác sĩ Zivago” của văn hào ( kiêm thi hào) Nga : Borit Paxtecnăc
[3] Zivago : nhân vật bác sĩ trong tiểu thuyết trên .
[4] Lời tên độc tài trong phim “Sám hối”
( Bài thơ này đã in báo “TUỔI TRẺ – CHỦ NHẬT” số 37-87 ra ngày 20-9-1987 )
BÀI THƠ THỨ HAI GỬI CHẮT CỦA CON MÌNH
Mai sau dù có bao giờ
( Nguyễn Du )
Các chuyên viên hạnh phúc thề với tôi thời các bạn
Cái ác bị diệt trừ, quyền lực chẳng còn đâu
Tôi tin tưởng bằng cái đầu lãng mạn
Lấy ước mơ thử bắc tạm cây cầu
Xin cho lòng tôi đến trước vài thế kỷ
Đ ược nâng ly vào bữa tiệc không mời
Đ ược khiêu vũ mừng bạn bè hoàn mỹ
Rồi quay về hiện tại máu mồ hôi
Ô i ma mãnh mang gương mặt thánh nhân dẫn dắt
Có cái lưỡi triết gia lật lọng mấy con bài
Bao thần tượng vầng hào quang đã tắt
Thời đại tôi nhiều màn kịch bi hài
Nhưng đất nước vẫn lội qua mọi đầm lầy phản bội
Đ ể thuỷ chung với chắt của con mình ?
Thời tôi sống bạn hoá thù sớm tối
Có lọc lừa biết sám hối cầu kinh …
Thôi, mặc những mưu đồ gian trá ấy
Dòng chảy nhân dân huyết thống giống nòi
Lịch sử ạ, cái gì ra cái nấy
Thời gian rồi sàng sảy lại cho coi !
Không sợ đói, chúng tôi không sợ chết
Dẫu ngã xuống rồi còn gửi lại nắm xương
Làm vật lót đường đời sau đi tiếp
Chỉ sợ ai kia lầm lẫn lối thiên đường
Chắt của con tôi ơi ! Cõi “đại đồng” phía ấy
Xin đừng biến niềm tin này thành món đồ chơi
Chúng tôi vịn vào tương lai như chiếc gậy
Đ ể vượt dãy Trường Sơn sừng sững phía chân trời.
Sài Gòn 20-4-1988
CÁM ƠN ONG BƯỚM
Cành đào sau tết người ta vất
Còn sót vài bông nở tận lòng
Thương tình ong bướm theo xe rác
Đ ưa tiễn hoa tàn cũng bướm ong
Trần Mạnh Hảo
CỦI VÀ HOA
Tỉa nhánh đào khô toan chụm lửa
Vài hôm chồi rỉ giọt đào hoa
Mùa xuân đâu phụ lòng cây củi
Cành đứt lìa thân nụ mới oà .
Trần Mạnh Hảo
CON MÈO
Khi mới sinh mèo con vồ đuôi mình như vồ ánh nắng
Tuổi trưởng thành mèo vồ chuột, vồ chim
Nó quên mất đuôi nhưng về già ngoài sân vắng
Mèo lại giở đuôi mình ra vờn cho mắt được lim dim …
Trần Mạnh Hảo
VỪA ĐI VỪA …SỢ
Biết đi là tự huỷ
Biết yêu là mất ta
Không vượt qua Dịch Thuỷ
Đừng hòng làm Kinh Kha !
Trần Mạnh Hảo
ĐỨC PHẬT DI LẶC TRẢ LỜI CHÚNG SINH
Như Lai ngộ bằng đầu
Thiền kiểu nào cũng đúng
Trời đất vừa một bầu
Ta thiền bằng cái bụng !
Trần Mạnh Hảo
SÁT PHẬT
Thành Phật phải sát Phật
Gốc bồ đề một mình
Người nhập cùng tạo vật
Diệt diệt mà sinh sinh
Ở ngoài vòng sinh tử
Cọng cỏ cũng Phật mà
Ngộ rồi là chưa ngộ
Phật Phật mà ta ta
Chẳng cần phải diệt dục
Khi đã nhập Niết Bàn
Còn sợ gì gái đẹp
Hợp hợp mà tan tan
Phật không thể thành Phật
Nếu sợ kiếp luân hồi
Khoát tay ngoài thiện ác
Một một mà đôi đôi
Đ ời đâu phải bể khổ
Sát Phật, Phật quay về
Chết rồi còn mắc nợ
Tỉnh tỉnh mà mê mê
Phật tự tỏa, tự nhập
Cứ chi phải nâu sồng
Đừng hỏi hư hay thực
Sắc sắc mà không không
Thuý Kiều vừa thành Phật
Mười lăm năm tu hành
Cõi tâm thành cõi Phật
Lầu không lầu không xanh
Trần Mạnh Hảo
TƯỢNG ĐÀI Ở MAXCƠVA
Trên tượng đài các nhà cách mạng đứng uy nghi lãng mạn
Họ ngước tới mênh mông tay phác thảo các chân trời
Còn các nhà thơ như Puskin chẳng hạn
Lại cúi xuống mặt đất buồn đau tìm số phận mỗi con người !
Trần Mạnh Hảo
BỨC TRANH NGA NĂM 1988
Có đôi chim bồ câu Nga đánh nhau xơ cánh
Qụa đứng xem rồi mổ tuyết trên cành
Kìa ai đó ném ra vài mẩu bánh
Nuôi hai biểu tượng của hoà bình đang mở cuộc chiến tranh …
Trần Mạnh Hảo
CHƠI VỚI CON LẬT ĐẬT
Con lật đật Sô-Viết
Kính koong xoay đủ trò
Chẳng cần ăn gì hết
Mà bụng tròn vo vo
Dễ thương thay người Việt
Mê con lật đật Nga
Tìm mua cho bằng hết
Bán lại lời gấp ba
Qua hải quan hớt hải
Bộ trưởng tới dân quê
Dù va ly quá tải
Vẫn tha lật đật về
Tổ Quốc tôi xa khuất
Sau con khật khưỡng này !
- Ai vừa làm trái đất
Thành con lật đật xoay ?
Maxcơva 1988
Trần Mạnh Hảo
ĐÊM PHƯƠNG BẮC NHỚ VỀ TỔ QUỐC
Một màu trắng rợn người dân tộc tôi chưa biết
Đ ang đối chọi gắt gao với màu than đêm
Nỗi nhớ tôi xin nhập vào bão tuyết
Bay qua nước Nga, vượt Trung Hoa gió bấc
Mưa phùn đêm nay có thổi rát mặt Người
Tổ Quốc ơi !
Nửa nước tôi giờ này cuốn trong rơm rạ
Biển dạ dày cồn sóng Thái Bình dương
Tiếng mọt nghiến đêm kèo nhà đói võng
Từ đỉnh cao tập bước xuống đời thường
Đất nước tôi thuyền vỏ trấu vờn đỉnh sóng
Số phận neo Người vào bóng Trường Sơn
Chẳng lẽ không còn con đường nào yên lành hơn
Ngoài một lối vượt đá ngầm, dông bão ?
Trời mắt ếch đáy giếng nào kiêu ngạo
Tổ Quốc tôi nằm ở đâu
Trên mùa gặt địa cầu ?
Người cày xới bằng xương sườn, lấy máu mình gieo hạt
Nứt nẻ vết chân cò, chân vạc, toạc đồng sâu …
Loa Thành ơi ai lường gạt Mỵ Châu ?
Dấu lông ngỗng tình xưa còn trắng tóc
Tổ Quốc tôi đau mà không dám khóc
Hoa cau cười nhòe nhoẹt áo nàng Bân
Đâu nỗi nhớ nhà đứt ruột Huyền Trân ?
Đâu Tổ Quốc của nàng Kiều Kim Trọng ?
Thế giới này quá rộng
Nhưng nỗi nhớ thương chỉ một lối đi về !
Chỉ nơi mẹ mò cua bùn lạnh cóng
Lửa đói lòng dìm bóng mẹ vào đêm
Chỉ một chỗ em qua đò vịn sóng
Trăng xòa tay dừa ngóng móng chân thềm
Đ êm ai hát tôi nghe qua nửa vòng trái đất
Đ êm tro bếp quê hương mầm lửa mạ hoen màu
Nghe gió bấc gọi mặt trời xa khuất
Tổ Quốc, xin Người đánh thức cả niềm đau .
Mátxcơva 12-1988
Trần Mạnh Hảo
ĐƯỢC CHƠI VỚI KIẾN
Bạn tôi bảy chục tuổi xuân
Giờ ngồi xem kiến hành quân thay người
May còn con kiến để chơi
Có khi vạn sự ở đời con con
Dễ chừng lấp biển dời non
Lưng còng mới được lon ton tuổi già
Góc vườn đàn kiến bò ra
Kéo đi hàng dọc như là Trường Sơn
Nhớ ơi đồng đội chập chờn
Chiến tranh bỏ lại cô đơn hòa bình
Ngồi chơi với kiến giật mình
Một ta mà cả đội hình ngày xưa
Tiếng rừng gọi bạn không thưa
Hoá thân thành kiến như vừa đâu đâu
Tuổi già thơ thẩn lâu lâu
Ngồi chơi với kiến bạc đầu không hay …
Sài Gòn 1995
Trần Mạnh Hảo
TÔI MANG HỒ GƯƠM ĐI
Sao Hồ Gươm biết tôi chia xa
Mà run cho mọi bóng cây nhòa
Mà im im hết nghìn tăm cá
Mà thở chiều lên khắp cỏ hoa ?
Gó níu hoàng hôn xuống đáy tranh
Lá rụng, trời xao động cổ thành
Đổi dòng, sông gửi hồn ngưng đọng
Mượn hồ trả kiếm lại trời xanh
Tôi muốn mang hồ đi trú đông
Mà không khiêng vác được sông Hồng
Mà không gói nổi heo may rét
Đành để hồ cho gió bấc trông !
Sao Hồ Gươm biết tôi ra đây ?
Mà thương ôm bóng kẻ lưu đầy
Mà lau đôi mắt tôi bằng sóng
Mà cả trời kia xuống hết cây …
Hà Nội 1998
Trần Mạnh Hảo
VUA BẾP
Hai ba (23) tết Táo lên trời
Nhọ nhem mà thoắt được người tôn vinh
Lấy tro làm gốc dân tình
Khói um góc bếp triều đình đầu rau
Một niềm bồ hóng mai sau
Đ ứng nghiêng ba góc chụm nhau bảo hoàng
Trấu vun đống rấm ngai vàng
Gù lưng vua đội một làng nồi niêu
Nặn ra bởi đất đã nhiều
Ai mà chịu lửa thử liều làm vua
Ngồi cai trị thật hay đùa
Để que cời mặc sức lùa rạ rơm ?
Đoạn đành nung gạo thành cơm
Ăn than, uống lửa, chẳng gờm cướp ngôi
Ngó lên trời nhọ đít nồi
Đầu rau quên chuyện mình ngồi làm vua…
Sài Gòn 2000
Trần Mạnh Hảo
LÝ BẠCH
“Bạch giả thi vô địch
Phiêu nhiên tứ bất quần”
( Xuân nhật hoài Lý Bạch – Đ ỗ Phủ )
Bóng đuổi ta ù té chạy
Khi thấy mặt mình dưới suối
Ôi trăng sáng đến mềm môi
Sáng đến chẳng còn gì để ta chơi với kiến
May còn bông lau trắng núi Nga My
Bướm Trang Tử làm đời ta ấm ớ
Trời cứ lầm ta với cái ly
Chỉ sắc đẹp Dương Quý Phi mới giúp ta biết được
Khi tắt rồi ngọn lửa về đâu ?
Nhưng sắc đẹp lại câm hơn bóng nước
Ta đành ôm mây trắng trên đầu
Hỏi Trần Tử Ngang lối rẽ về thời trước
Trời xanh còn che nổi Hoàng Hạc lâu ?
Ôi tuyết trái mùa rắc mạt cưa
Ta không mướp đắng hoá ra thừa
Rượu kia đâu dễ làm say núi
Đá cứ vô tình khinh nắng mưa !
Thời thế làm đầu ta mốc thếch
Bá Di, Thúc Tề có thể thoát được thóc nhà Chu
Nhưng không thoát khỏi vệt nhọ giữa trời của Cuội
Hằng Nga ơi ! Trăng còn phải ở tù !
Ta trả “Thanh Bình điệu” cho Đ ường Minh Hoàng
Gió cũng bị đầy đi Dạ Lang [1]
Cổ ta vừa với gông vua lắm
Đố vua gông nổi mùa thu vàng ?
Vũ trụ là hũ rượu suông không đáy
Nên giời cũng chẳng cùm được thằng say
Gió kia không sống cũng không chết
Thổi lên cho lá được ăn mày !
Bớ sông Hoàng Hà đổ trời xuống đất
Sao bóng ta cứ núp rình ta ?
Mèo rình chuột ta rình trăng mọc
“Nguyệt hạ độc chước” ơi ! Một cộng không bằng ba [2]
Thơ viết xong trăng chừng tái mặt
Uống say đến mức sắp thành ta
Thơ hay có thể bị vua bắt
Trăng nhé nghìn đêm bạc tiếng gà !
Bớ thuyền say khướt trăng làm lái
Rượu ghì trăng xuống uống nhau chơi
Hồn ta làm cá cho trăng lưới
Nghìn năm ta chết đuối giữa trời …
Sài Gòn 1985
Trần Mạnh Hảo
[1] Dạ Lang : thuộc tỉnh Quý Châu, nơi Lý Bạch bị đi đầy năm 759 đời vua Đ ường Túc Tông.
[2] Lấy ý bài thơ : “Nguyệt hạ độc chước” của Lý Bạch :
“ Cử bôi yêu minh nguyệt
Đ ối ảnh thành tam nhân”
TẬP ĐI
Tập đi từ lúc bò nhoài
Để con người thoát khỏi loài bốn chân
Vịn vào mọi thứ xa gần
Đứng lên vụt chạy qua thân phận người
Tập đi tám chục tuổi rồi
Đ ôi chân lại trở về thời chưa đi
Lại bò như vật hài nhi
Với tay cỏ đã xanh rì, gậy ơi !
Tập đi suốt cả cuộc đời
Mà chân chưa chắc là đôi chân mình ?
Nam Định 1990
Trần Mạnh Hảo
LẠY BÙN
“ Sen đâu dám chê bùn tanh
Vì bùn là mẹ sinh thành ra sen”
( TMH)
Rửa tay
Khoắng chân
Trả vết lấm bùn cho ao cho ruộng
Leo lên chiếu ngồi
Mặc ai theo bùn lắng xuống !
Mẹ tôi vừa mới bế tôi
Đã thành nấm đất lên ngôi cùng bùn
Bùn nở Tòa Sen, đùn gạo trắng
Ở chỗ thấp nhất thành quen
Mai sau nằm xuống ngó lên thấy bùn !
Bùn sinh lửa than đăng đàn trát vách
Lạy bùn lấm quá thành đêm
Thương bùn lắng nước đau thêm đánh phèn
Máu phù sa bầm đọng bùn đen
Từ dưới lỗ móc lên người, lên phố
Đi với bùn mới tới được hương sen .
Hà Nội 17-1-2002
Trần Mạnh Hảo
ĐÊM VIẾT KIỀU
“Bất tri tam bách dư niên hậu
Thiên hạ hà nhân khấp Tố Như ?”
( Nguyễn Du )
Đêm đặc thành thỏi mực
Tiếng vạc mài nghiên
Từng giọt
Từng giọt
Máu đêm
Nhỏ xuống Thuý Kiều
Bút ta nào phải mũi giáo
Cớ sao từng chữ bị thương ?
Ta đâu nỡ làm đau tờ giấy bản
Huống hồ em tài sắc
Thương em mà bút đọa đầy em !
Phải ta từng sống với em mười lăm năm đất Bắc ?
Gió bấc ăn dần từng mái tranh
Đêm mọt kêu rụng tóc
Sợi rau muống buộc đôi ta bền chặt
Pho sách thánh hiền không đổi được miếng ăn
Trang giấy lặng như đồng chiêm trắng
Câu thơ ta bắt ốc mò cua
Củ khoai không vùi trong bếp
Củ khoai vùi trong giấc ta mơ !
Phải ta từng dắt em đi hành khất
Xòe tay ăn mày núi vòm trời
Ăn mày phù sa hạt gạo
Ăn mày dòng sông biển khơi
Ăn mày con người lòng nhân ái ?
Đêm nay em theo ta về Phú Xuân
Lưu lạc trên trang sách
Em đừng chết đuối trên dòng sông xoáy nước
Như thuở Tiền Đ ường
Ta nhờ vãi Giác Duyên ngồi gác
Đón em về từ cuối màn sương
Ta ngồi viết
Trời đêm Phú Xuân như ao nước đục
Phải em là hồn con cò không siêu thoát được
Đòi thơ nước trong
Những câu hát tha phương cầu thực
Cùng em đòi một tấm lòng
Ta ném mọi giáo điều lên mặt thần Mày Trắng
Để lấy tình yêu Thúc Sinh
Ta trả mũ cánh chuồn cho Hồ Tôn Hiến
Để làm Từ Hải
Ta là anh chài lưới lặn xuống dòng đêm
Tìm lại cho em chàng Kim thuở ấy
Ta ngồi viết
Sông Hương bay thành nét thảo câu thơ
Núi Ngự Bình như anh xẩm ngồi hát
Biển ngoài kia lục bát tràn bờ …
Kiều ơi !
Thôi em đừng khóc
Tiếng vạc đã mài hết một thỏi đêm
Cuộc đời dồn chúng ta vào trang giấy trắng
Như dồn tới chân tường định mệnh
Từng đêm ta đập bức tường
Vầng trăng vỡ lúc ta căm giận
Lại nguyên lành khi cất tiếng kêu thương …
Sài Gòn ngày xá tội vong nhân 1984
TRẦN MẠNH HẢO
(ảnh báo Tiền Phong)
Trần Mạnh Hảo và Nguyễn Huy Thiệp ở
Đại Hội Nhà Văn Việt Nam lần thứ VII.
