Trần Khánh Liễm.
Vào Thu
Trời vừa mới vào thu được mấy ngày. Hình như vẫn còn tiếc cảnh nóng nực, ồn ào của mùa ha : bão táp năm nay cũng vẫn còn hoành hành ở vùng vịnh Mễ và phía đõng nam Hoa Kỳ. Ở vùng đất miền Đông Nam này, người ta vẫn quen thuộc với những cỏn nổi giận cuồng điên của trời đất. Thế nhưng dù muốn hay không cái gì xảy đến vẫn đến Những người làm vườn như chúng tôi cũng bắt đầu bị xoay vần với cái thời tiết, dĩ nhiên chúng tôi cũng phải hoạch định những thời biểu làm việc. Đây cũng là lúc tốt nhất để nhìn lại những cây kiểng của mình, những khoảng vườn ít được chăm sóc vì khí hậu quá nóng nực không cho phép chúng tôi làm việc nhiều giờ bên ngoài trong mùa hè. Với không khí tương đối dễ chịu như lúc này, cây cỏ tươi tỉnh hơn, những đọt non nảy ra, cũng đâm chồi nảy lộc một chút làm cho khung cảnh bên ngoài hấp dẫn hơn trước khi những cơn gió lạnh trở về của muà đông nghiệt ngã. Người làm vườn cũng có một thời gian tương đối để săn sóc và thưởng lãm những cái đẹp của mỗi loại cây. Cái thời điểm này không dài hơn so với mùa xuân. Người làm vườn cũng có dịp trưng cây cho bạn bè và cũng là dịp bạn bè ngồi với nhau ‘chén chú, chén bác, chén tôi’ hay thưởng thức với nhau chén trà đượm hương phảng phất mùi hoa sen mới ướp cách đây mấy tuần. Trước kia tôi đã có dịp nhắc nhở một số bạn đọc hàng tháng trên mạng lưới EZbonsai.com coi như món quà (tips) những việc phải làm trong vườn như thâu lượm hoa trái, cây cỏ, dược thảo để dùng vì đó là món quà trời trao tặng cho chúng ta. Bây giờ nhân dịp thu về tôi cũng muốn gửi tới bạn đọc trên mạng lưới www.Gió-o.com cho những ai đang cần chia sẻ niềm vui làm vườn năm nay. Nhân buổi vào thu, tôi xin giới thiệu một loại cây để làm quà cho đọc giả : cây ô môi vàng (gold cassia). Tôi cảm thấy thoải mái khi nhìn phía trước nhà, một cặp ô môi vàng, cao ba bốn thước tây, một cây nữa bên hông, hai cây phía sau vừơn cạnh hai bên hàng rào và một cây ở giữa vườn được uốn tỉa như một chiếc dù che ở dưới có chiếc ghế dài dựa của cặp vợ chồng già thường ngồi uống trà, thưởng ngoạn cảnh vật. Cả mấy hôm nay hoa gold cassia vàng nở từng chùm thật đẹp, mầu vàng óng ả. Thứ hoa này đẹp mỏng manh không khác mai vàng của người mình thường chơi. Tôi cấy loại cây này để thay thế cho mai vàmg. Lớp hoa óng ả này nở từ đầu mùa Phật Đản và chấm dứt sau lễ Tạ Ơn. Thời điểm dài như thế thực thú vị khi loại cây này mang lại cho chúng ta những niềm vui hiểm có. Khi mùa thu trở lại, những tàn cây bắt đầu thay mầu đổi sắc thì loại cây này lá vẫn xanh và hoa vẫn nở lộng lẫy trong vườn phía sau, tô điểm cho phía trước nhà phù hợp với phong thủy. Từ thập niên qua, nhiều người đã biết đến loại cây này và bắt đầu trồng nó, bắt đầu giới thiệu với bạn bè. Trồng loại cây này rất dễ. Khi hoa nở, rồi đậu quả, quả già hình như trái đậu, lấy hột trồng. Từ khi cấy hột ướm chừng hai năm sau đã có hoa. Cây ô môi cũng có hoa vào dịp lễ tôn vinh những người mẹ, nhưng chỉ nở hoa có ba tuần lễ thôi. Khi cây quá xum xuê, chúng ta có thể cắt tỉa theo khổ lớn bé tùy ý. Cây rất dễ trồng và có sức chịu đựng những thời tiết nóng nực, khô cằn hay lânh lẽo. Cây có thể cấy ở vùng ( zone ) : 6-10. Từ lúc này chúng ta cũng bắt đầu hái những trái hồng để thưởng thức. Những trái bí xanh già bạc phấn cũng có thể lượm cất trong nhà để dùng cả năm. Những cây hủ qua đang tàn lụi, chúng ta nhổ cả rễ, rửa sạch rễ, lấy cả giây, lá, rồi nếu nó chưa khô hẳn, chúng ta thái cỡ hai đốt ngón tay, cho vào máy sấy, sau 12 tiếng lấy ra, cho vào hũ. Mỗi khi cần dùng, lấy ra một giúm cho vào nước sôi uống. Cũng cần đọc những sách nói về tính dược của mỗi thứ. Đó là nói về tính cẩn thận mỗi khi dùng dược thảo, kể cả khi nghe quảng cáo trên radio, chúng ta cũng phải kỹ lưỡng, vì nhiều vị quá cương, chỉ chú trọng về thương mại, măc dầu nói về dược tính.
Trong vườn cũng có những cây tỉa tô, chúng ta cũng cắt phơi khô, hòng khi trái gió trở trời cần dùng để xông với những loại lá khác. Lá xả cũng phơi khô. Những loại lá hồng, lá ổi, lá loquat rất tốt cho những người bị tiêủ đường. Riêng về những cụm mía trong vườn thì phải đợi tới trước ngày lễ Tạ ơn hãy chặt để gọi là một chút có thể dùng tô điểm cho ngày lễ cùng với những bánh bí ngô, hay chè bí ngô nấu với đậu xanh, thói ăn quen thuộc bắc kỳ thời tiền chiến. Thế nhưng đừng cắt giây bí, vì mặc dù lạnh, cây bí vẫn nảy lộc ra ngọn. Mỗi tuần cũng có thể hái được một diã xào với tôm, cộng thêm gia vị của tỏi dùng cho bữa cơm thanh đạm nhắc ta nhớ lại bữa cơm của vợ chồng quê Việt Nam.
Bây giờ chúng ta nghĩ đến những chậu kiểng phía sau nhà : những cặp mai tứ quí, mai vàng, những cặp đào, cặp quất. Có thể chúng ta thêm đất vào chậu, vì những cơn mưa suốt mùa hè đã làm vơi đất, hay chúng ta bỏ thêm mủn cây, loại peat moss trên mặt chậu tạo thêm ẩm ướt trong mùa thu. Chúng t a cũng đừng tưởng tuy trời mát, nhưng khí hậu khô quá có thể hại tới cây. Những cây kiểng khác cũng phải tỉa cho đều đặn, nhất là những cành vươn ra quá dài. Những cây si, cây duối cũng phải di vào nơi khuất gió vì yếu chịu lạnh. Lúc này nếu còn ấm, tùy miền, có thể bón phân pha thật loãng : bón phân có nhiều chất đạm cho cam quít, tùng. Chúng ta cũng nên mua một bịch muối hột ( rock salt ) loại 50lbs, giá $ 3.75, đợi khi mưa thật lớn, bốc từng nắm vãi tung toé sân trước sân sau, không trừ nơi nào. Muối giúp cho cây phát triển rễ mạnh trong mùa thu và đông, muối giúp cho cỏ mọc dầy. Đây là cách bón phân đỡ tốn tiền nhất. Mùa này bắt đầu trồng cúc ( mums ) có bán tại các vựa cây để trưng vào cuối thu và sang đông. Cúc có đủ mầu tùy ý thích mỗi người : mầu vàng, tím, trắng, thứ nào cũng đẹp cũng xinh. Cúc tô điểm mầu sắc cho khuôn viên, làm tươi hẳn khung cảnh của chúng ta. Chúng ta cũng cần dọn sạch hồ cá, có thể vớt bớt rêu trên mặt hồ, nhưng rêu ở chung quanh thành hồ giữ nguyên, vì đó là món ăn có nhiều sinh tố cho cá trong mùa đông, lại nữa giữ cho vây và mình cá khỏi bị trầy khi bơi lội chung quanh hồ. Những cọng sen nên cắt đi và đợi tới mùa xuân sẽ cấy lại, còn súng : lúc này vẫn nở hoa cho tới cuối năm, nhất là loại nở về đêm ( loại night bloom ). Nếu có dịp lái xe về miền bắc, lúc này chúng ta nhìn ngắm nhiều mầu sắc thay đổi hai bên đường trông tuyệt mỹ, hãy lái xe cẩn thận, kẻo mê mải ngắm cảnh vật quá, thả hồn vào chốn thiên thai mà dễ bị xuất tục đó!. Cảnh mùa thu êm ả làm lắng đọng lòng ngừơi. Đây là mùa của những người biết nhìn ngắm cảnh vật, mùa của các thi nhân, các nhạc sĩ, các văn nhận, các nghệ sĩ mà trời đã phú cho họ cái nhạy cảm biết thưởng thức cái hay cái đẹp của tạo vật.
Trần Khánh Liễm
liemktran@yahoo.com
