VŨ TIẾN LẬP

chiến tranh và ý thức

tạp ghi

Khởi đầu của bình minh và khởi đầu của một ngày là một trong những việc đẹp đẽ nhất trên địa cầu.  Sau một đêm mưa gió, cây cối bị vùi dập liên hồi, những chiếc lá bị lay động và những nhánh khô bị gẫy, những cơn gió đeo đuổi dai dẳng đã tẩy sạch không khí, lạnh và khô ráo. Bình minh đang quét trên quả đất rất chậm chạp; có một chất lượng lạ thường sáng nay, đặc biệt sáng nay – có thể bởi những cơn gió của ngày hôm qua. Nhưng bình minh vào một ngày đặc biệt này là một việc gì đó còn hơn bình minh của những ngày khác. Nó hoàn toàn yên lặng. Bạn hầu như không dám thở vì sợ quấy rầy những sự vật khác. Những chiếc lá đứng yên, ngay cả những chiếc lá đang vữa úa. Dường như nguyên quả đất đang ngưng thở, có thể để bày tỏ sự sùng kính. Và rồi bình minh đã qua, một ngày mới bắt đầu. Thực sự là một ngày mới, một buổi sáng mới. Khi người ta nhìn quanh, người ta kinh ngạc vì vẻ đẹp của đất đai, cây cối cùng sự phong phú của nó. Thực sự là một ngày mới và điều kỳ diệu của nó hiện hữu, ở đó. 

Con người đã giết con người trong những trạng thái khác nhau của lý trí. Nhân loại đã giết chết lẫn nhau vì tham vọng, ham muốn, sở hữu, quyền lực, vì những lý do tôn giáo, vì những lý do yêu nước, vì hòa bình đã giết chết lẫn nhau qua biết bao cuộc chiến tranh có tổ chức. Đây là số mạng của chúng ta, giết chóc lẫn nhau không ngừng nghỉ. 

Có khi nào bạn suy nghĩ về loại giết chóc này? Nỗi thống khổ nào đã xảy ra cho con người. Sự đau khổ vô tận của nhân loại đã xảy ra qua những thời đại, những giọt nước mắt, sự dằn vặt, sự nhẫn tâm, sự sợ hãi về tất cả chết chóc? Và nó vẫn còn đang tiếp tục. Các chính trị gia, dù là phe tả, phe hữu, phe trung lập hay độc tài, sẽ không mang lại hòa bình. Mỗi người chúng ta đều có trách nhiệm, và vì có trách nhiệm chúng ta phải thấy rằng sự tàn sát này bắt buộc phải kết thúc để cho chúng ta được sống trên quả đất này, quả đất của chúng ta trong vẻ đẹp và an bình. Đó là một thảm kịch khủng khiếp mà chúng ta không đương đầu hay không muốn giải quyết. Chúng ta giao lại tất cả việc đó cho các chuyên gia; và sự nguy hiểm của các chuyên gia cũng nguy hiểm như một vực sâu hay một con rắn độc. 

Đã có những cuộc biểu tình khắp nơi trên thế giới chống lại những loại chiến tranh đặc biệt, chống lại sự hủy diệt của vũ khí hạt nhân. Có những ủng hộ và phản đối. Những chính trị gia nói về sự phòng thủ, nhưng thật ra không có phòng thủ gì cả; mà chỉ có chiến tranh, chỉ có đang giết chết hàng triệu con người. Đây là một tình huống khá khó khăn. Nó là một vấn đề hóc búa mà con người đang đối diện. Một phe muốn bành trướng theo cách riêng, phe còn lại đang hung hăng đẩy mạnh, bán vũ khí, tạo ra những học thuyết rõ rệt nào đó và xâm lăng những quốc gia khác. Chúng ta hãy hy vọng nhân loại có lẽ đến được nhận thức rằng những cuộc chiến tranh thuộc bất kỳ loại nào sẽ không bao giờ giải quyết được bất kỳ những vấn đề nào của con người. Nhân loại có lẽ tiến bộ, họ đã phát minh những máy bay tối tân hơn, vũ khí tối tân hơn, nhưng những cuộc chiến tranh đã không bao giờ giải quyết được những vấn đề của loài người và chúng sẽ chẳng bao giờ giải quyết được. Vì thế trong lúc này chúng ta nên hiểu rằng tất cả mọi người trong chúng ta có thể sẽ bị hủy diệt qua sự điên khùng của những quốc gia siêu cường, qua sự điên khùng của những người khủng bố hay của một kẻ mị dân cầm quyền một quốc gia nào đó đang muốn hủy diệt những kẻ thù bị qui định bởi họ. 

Họ đã và đang chuẩn bị những cuộc chiến tranh suốt những ngày trong cuộc đời họ. Bất hạnh thay chuẩn bị cho chiến tranh lại có vẻ là khuynh hướng tự nhiên của con người. Chúng ta đã lún quá sâu vào con đường đó và bây giờ chúng ta sẽ phải làm gì đây? Chúng ta, những con người dự định làm gì? Thật ra đối diện vấn đề này, trách nhiệm của chúng ta là gì? Đây là điều gì mà nhân loại hiện nay thực sự đang đối diện, chứ không phải chúng ta nên phát minh và chế tạo các loại dụng cụ chiến tranh nào. Chúng ta luôn luôn tạo tác một khủng hoảng và sau đó lại tự hỏi phải giải quyết ra sao. Bị trao tặng tình huống như hiện nay, các chính trị gia và đông đảo công chúng sẽ quyết định theo quốc gia, chủng tộc, niềm tự hào của họ, theo truyền thống quê nhà của họ và tất cả phần còn lại của nó.

Câu hỏi đã quá muộn. Câu hỏi chúng ta phải đặt ra cho bản thân, bất kể hành động lập tức nào sẽ cần được thực hiện, và là liệu rằng có thể ngừng tất cả những cuộc chiến tranh, không phải một loại chiến tranh đặc biệt, chiến tranh hạt nhân hay chiến tranh qui ước, và cấp bách tìm ra đâu là những nguyên nhân gây ra chiến tranh. Nếu những nguyên nhân kia không được khám phá, không được giải quyết, dù chúng ta có chiến tranh qui ước hoặc chiến tranh hạt nhân, chúng ta sẽ vẫn tiếp tục và con người sẽ hủy diệt con người. Vì thế chúng ta nên thật lòng hỏi rằng: những nguyên nhân cơ bản, cốt lõi của chiến tranh là gì? Cùng nhau chúng ta tìm hiểu những nguyên nhân thực sự, không phải những nguyên nhân yêu nước, lãng mạn và mọi điều vô lý đó, thực sự tìm hiểu tại sao con người sẵn sàng giết người một cách hợp pháp. Nếu chúng ta không suy nghĩ và tìm được câu trả lời, những cuộc chiến tranh sẽ tiếp tục xảy ra.  Trên thực tế chúng ta đã không suy nghĩ cẩn thận đúng mức, hay cam kết thực hiện việc tìm kiếm những nguyên nhân của chiến tranh. Gạt bỏ điều gì lúc này, chúng ta bị đương đầu, sự ngay lập tức của vấn đề, cuộc khủng hoảng hiện nay, liệu chúng ta có thể cùng nhau khám phá những nguyên nhân thực sự này và giải quyết chúng, kết thúc chúng? Công việc này cần sự thôi thúc muốn tìm ra sự thật. 

Người ta bắt buộc phải tự hỏi, sự phân chia  – người Nga, người Mỹ, người Anh, người Pháp, người Đức và vân vân – tại sao lại có sự phân chia này giữa con người và con người, giữa chủng tộc và chủng tộc, văn hóa chống lại văn hóa, một chuỗi những học thuyết chống lại một chuỗi khác? Tại sao lại có sự ngăn cách này? Con người đã phân chia quả đất thành vật riêng của bạn và vật riêng của tôi – tại sao? Có phải vì rằng chúng ta cố gắng tìm được sự an toàn, tự bảo vệ, trong một nhóm đặc biệt, hoặc trong một tin tưởng, một trung thành đặc biệt cho một chính thể? Vì những tôn giáo cũng phân chia con người, xây dựng con người chống lại con người  – những người theo Ấn độ giáo, những người theo Hồi giáo, những người theo Thiên chúa giáo, những người theo Do thái giáo và vân vân. Chủ nghĩa quốc gia, kèm theo lòng yêu nước bất hạnh của nó, thực sự chỉ là một hình thức được tôn vinh, một hình thức được làm cao quý của chủ nghĩa bộ lạc. Trong một bộ lạc nhỏ hay trong một bộ lạc khổng lồ vĩ đại đều có một ý thức về sự đoàn kết, có cùng ngôn ngữ, cùng những mê tín, cùng loại cơ cấu tôn giáo, chính trị. Và người ta cảm thấy an toàn, được bảo vệ, được hạnh phúc, được an bình. Và để bảo vệ sự an toàn, thanh thản đó, chúng ta sẵn lòng giết chết những người khác có cùng loại khao khát để được an toàn, để cảm thấy được bảo vệ, để lệ thuộc vào một sự việc nào đó. Loại khao khát khủng khiếp này được gắn kết chính mình với một nhóm, với một lá cờ, với một nghi lễ tôn giáo và vân vân.  Nó cho chúng ta cái cảm giác rằng chúng ta có cội nguồn gốc rễ, và chúng ta không là những kẻ lang thang du mục không nhà cửa, có lòng khao khát, sự thôi thúc, để tìm được nguồn cội gốc rễ của con người. Và cũng vậy chúng ta đã phân chia thế giới thành những giai cấp kinh tế, cùng tất cả những vấn đề của nó. Có lẽ một trong những nguyên nhân chính của chiến tranh là công nghiệp kỹ thuật cao. Khi nền công nghiệp kỹ thuật cao cấp và kinh tế gắn liền với chính trị chúng hiển nhiên phải duy trì một một hoạt động tách rời để giữ gìn tầm cỡ kinh tế của chúng. Tất cả những quốc gia đều đang làm việc này, những quốc gia lớn và những quốc gia nhỏ. Những quốc gia nhỏ đang được trang bị vũ khí bởi những quốc gia lớn – một số yên lặng, lén lút, số còn lại công khai. Có phải nguyên nhân  của tất cả nỗi khốn khổ, sự chịu đựng đau khổ này, và sự phí phạm tiền bạc quá nhiều vào việc trang bị vũ khí, là chất dinh dưỡng rõ ràng của tánh tự cao, của mong muốn trội hơn những quốc gia khác? Mong muốn được làm minh chủ thế giới?

Làm ơn, đây là quả đất của chúng ta, không phải của bạn hay của tôi hay của anh ấy. Chúng ta đều mong muốn được sống trên quả đất này để giúp đỡ lẫn nhau, không phải hủy diệt lẫn nhau. Điều này không là một điều vô lý lãng mạn nào đó, nhưng là sự kiện thực sự. Nhưng  con người đã phân chia quả đất, hy vọng bằng cách nào đó trong những vùng đất riêng biệt anh ấy sẽ tìm được hạnh phúc, an toàn, một cảm giác của sự thanh thản bền vững. 

Nếu không có một thay đổi cơ bản xảy ra và chúng ta không xóa sạch tất cả những phân biệt về dân tộc, về quốc gia, tất cả những học thuyết, tất cả những phân chia tôn giáo và thiết lập  một mối quan hệ toàn cầu – đầu tiên về tâm lý, phía bên trong trước khi tổ chức phía bên ngoài –chúng ta sẽ tiếp tục bằng những cuộc chiến tranh. Chúng ta phải ý thức rằng chúng ta chính là phần còn lại của nhân loại, chứ không phải một con người tách rời đang chống lại phần còn lại của nhân loại, chúng ta đang hủy diệt chính bản thân của chúng ta. Đây là vấn đề thực sự, vấn đề căn bản, mà chúng ta phải hiểu rõ và giải quyết. Chừng nào bạn còn không cam kết, không hiến dâng, đến việc nhổ tận gốc rễ sự phân chia tôn giáo, kinh tế, quốc gia này, bạn vẫn đang tiếp tục thực hiện chiến tranh, bạn vẫn chịu trách nhiệm cho tất cả những cuộc chiến tranh dù là hạt nhân hay qui ước. Đây thực sự là một câu hỏi rất cấp bách và quan trọng: liệu rằng nhân loại, bạn, có thể tạo ra sự thay đổi này trong chính mình – đừng nói rằng, “Nếu tôi thay đổi, sẽ có bất kỳ giá trị  nào không? Nó sẽ không chỉ là một giọt nước trong một cái hồ mênh mông và không có chút ảnh hưởng nào cả hay sao? Giá trị, mục đích trong sự thay đổi của tôi là gì?” Đó là một câu hỏi sai lầm, nếu người ta được phép vạch rõ. Nó sai lầm vì bạn là phần còn lại của nhân loại. Bạn là thế giới, bạn không tách rời khỏi thế giới. Bạn không là một người Mỹ, người Nga, người Hoa, người Việt hay người Hồi giáo. Bạn không liên quan đến những từ ngữ, những nhãn hiệu này, bạn là phần còn lại của nhân loại vì ý thức của bạn, những phản ứng của bạn, đều giống như những người còn lại. Bạn có lẽ nói một ngôn ngữ khác, có những phong tục khác, đó là văn hóa bề mặt – tất cả những nền văn hóa rõ ràng chỉ ở trên bề mặt – nhưng ý thức của bạn, những phản ứng của bạn, sự trung thành của bạn, những niềm tin của bạn, những học thuyết của bạn, những sợ hãi, những lo âu, sự cô độc, đau khổ và vui thú của bạn, đều giống như phần còn lại của nhân loại. Nếu bạn thay đổi, nó sẽ gây ảnh hưởng giây chuyền đến toàn thể nhân loại.

Đây là điều rất quan trọng cần giải quyết – không phải mập mờ, hời hợt – trong khi tìm hiểu, cân nhắc, tìm ra những nguyên nhân của chiến tranh. Chiến tranh chỉ có thể hiểu rõ và kết thúc nếu bạn và tất cả những người có quan tâm rất sâu sắc đến sự sống còn của con người, cảm thấy rằng bạn hoàn toàn chịu trách nhiệm về hành động giết chóc những người khác. Điều gì sẽ làm cho bạn thay đổi? Điều gì sẽ làm cho bạn nhận ra cái tình huống kinh hoàng hiện nay mà chúng ta đã tạo ra? Điều gì sẽ làm cho bạn quay mặt lại tất cả sự phân chia tôn giáo, quốc gia, luân lý và vân vân? Sẽ còn nhiều đau khổ thêm nữa? Nhưng bạn đã có hàng ngàn trên hàng ngàn năm đau khổ và con người đã không thay đổi; người ta vẫn còn theo đuổi cùng truyền thống, cùng chủ nghĩa bộ lạc, cùng những  phân chia tôn giáo  “chúa của tôi” và “chúa của bạn”. Các vị chúa hay những người đại diện của chúa được sáng tạo bởi tư tưởng; họ đúng là không có bản chất thực sự trong cuộc sống hàng ngày. Hầu hết mọi tôn giáo đều dạy bảo rằng giết người là tội lỗi lớn nhất. Trước Thiên chúa giáo từ lâu, những người Ấn độ giáo đã nói điều này, những người Phật giáo đã nói như vậy, tuy nhiên con người giết chóc bất kể niềm tin  trong chúa của họ, hoặc niềm tin trong một đấng cứu rỗi của họ; họ vẫn còn theo đuổi con đường giết chóc. Liệu phần thưởng của thiên đường sẽ thay đổi bạn hay sự trừng phạt của địa ngục? Điều đó cũng đã dâng tặng cho con người. Và điều đó cũng đã thất bại. Không một áp lực, những luật lệ, những  hệ thống phía bên ngoài nào có thể kết thúc hành động giết chóc của con người. Cũng không có niềm tin lãng mạn, trí năng nào sẽ kết thúc những cuộc chiến tranh. Chúng sẽ kết thúc chỉ khi nào bạn, như phần còn lại của nhân loại, hiểu rõ sự thật rằng chừng nào còn có sự phân chia trong bất kỳ hình thức nào, đối nghịch, giới hạn hay rộng rãi, thu hẹp hay bành trướng, tranh đấu, và xung đột. Vì vậy bạn phải có trách nhiệm, không chỉ cho con cái của bạn, mà còn cho phần còn lại của nhân loại. Tức khắc trực nhận quan trọng nhiều hơn là tức khắc trả lời một vấn đề, hãy nhìn vào kết quả của hàng ngàn năm giết chóc lẫn nhau giữa con người. 

Thế giới đang bệnh hoạn và không một ai ở bên ngoài bạn có thể giúp đỡ bạn ngoại trừ chính bản thân bạn. Chúng ta đã có những nhà lãnh đạo, những chuyên gia, mọi loại tác nhân bên ngoài, gồm cả Chúa –Phật, họ đã không gây được ảnh hưởng; không bằng cách nào họ lay động được trạng thái tâm lý của bạn. Họ không thể hướng dẫn bạn. Không chính khách, không người thầy, không đạo sư, không ai có thể làm cho bạn mạnh mẽ, sung mãn và lành mạnh phía bên trong. Chừng nào bạn còn vô trật tự, chừng nào ngôi nhà của bạn không được giữ trong một tình trạng đúng cách, một trạng thái thích hợp, bạn sẽ tạo ra một tiên tri bên ngoài và ông ấy sẽ luôn luôn lừa dối bạn. Ngôi nhà của bạn vô trật tự và không ai trên quả đất này hay trong thiên đàng có thể mang lại trật tự trong ngôi nhà của bạn. Nếu chính bạn không hiểu rõ bản chất của vô trật tự, bản chất của xung đột, bản chất của phân chia, ngôi nhà của bạn, sẽ luôn luôn còn vô trật tự, luôn luôn còn chiến tranh. Không phải vấn đề ai có sức mạnh quân đội lớn nhất, nhưng trái lại vấn đề con người chống lại con người, con người đã gom góp những học thuyết mà con người đã tạo ra, chống lại lẫn nhau. Chừng nào những ý tưởng, những học thuyết này, vẫn không kết thúc và con người vẫn chưa trở nên có trách nhiệm đối với những con người khác, thì vẫn chưa có thể tìm được hòa bình trên thế giới này.

Vũ Tiến Lập

Milano, Tx. Thanksgiving 2018

 © gio-o.com 2018