tranh Võ Đình

Võ Đình

TRẮNG ĐEN

đoản văn

Tân và tôi là bạn "cố tri". Biết nhau, chơi với nhau từ hơn nửa thế kỷ. Nói cho đúng, sáu mươi năm. Từ ngày chúng tôi còn ở tiểu học.

Hoàn cảnh đẩy đưa, Tân cư ngụ bên Pháp, tôi ở Mỹ, lâu lắm mới có cơ hội thăm nhau một lần. Thời gian trôi qua, cả hai nay đã trở thành hai ông già. Lần cuối gặp nhau ở Pháp, Tân về Paris đón tôi và bà xã, đem về nhà ở ngoại ô, đãi một bữa cơm hoàn toàn Việt nam, tự tay nấu lấy - bà Tân là một người Pháp. Tân khoe: "Cá thu nướng qua rồi mới kho đó!" Chúng tôi khen ngon, Tân đắc ý lắm.

Tân có mái tóc bạc phơ; tóc tôi không bạc bằng nhưng râu tôi trắng xóa. Tóc bạc, má phính, dáng Tân có vẻ "đẫy". Tôi chế nhạo bạn: "Cứ ca-măm-be, ba-ghét, pi-na* vào cho lắm!" Tân cười, xoa xoa bụng.

Vài năm sau, Tân qua Mỹ chơi. Có mấy cô em ruột, người chồng Việt ở Maryland, kẻ chồng Mỹ ở Florida. Các em lái xe đưa Tân đến thăm tôi. Chúng tôi đều là dân gốc Huế: Nhà tôi làm "cơm hến". Trước khi ăn cơm hến, mọi người được nhâm nhi món " mít trộn ": Mít non, luộc, xé nhỏ, trộn tôm thịt, đậu phụng, mè rang nguyên hột, rắc rau răm hoặc húng quế, rưới nước mắm pha chanh, đường, ớt, tỏi. Bẻ bánh tráng dòn, xúc mít mà ăn. Ngon chết bỏ!

Gặp lại Tân, tôi giật mình. Mái tóc bạc phơ đã biến mất, tóc Tân đen nhánh như mấy chục năm về trước. Những nét nhăn cũng biến mất. Một anh Tân thanh niên, mới ngoài 30! Tôi nghĩ bụng: Không ngờ thằng này lại là tín đồ của thuyết "trẻ mãi không già" qua ngả nhuộm tóc và giải phẫu thẩm mỹ! Nhưng mải ăn uống trò chuyện, tôi không đả động đến chuyện này. Mọi người cư xử bình thường. Chẳng ai mảy may tỏ vẻ ngạc nhiên thấy ông già Tân nay lại trẻ ra quá nửa tuổi.

Cơm nước xong, lâu sau đó, hai ông bạn mới có cơ hội ngồi thủ thỉ với nhau trong bóng mát của tàng cây bàng lớn.

Lúc ấy, tôi mới hỏi Tân:

- Này, ông làm chi mà ngó trẻ rứa? Tóc đen thui, mặt không một nét nhăn. Chừng 30!

Tân cười:

- Làm chi mô. Tự nhiên thôi. Không làm chi hết.

- Thật à?

- Thật. Cam đoan. Trước, mình cũng thấy lạ. Sau, quen đi.

- Lạ thật chớ. Mình nhớ mới lần trước gặp nhau, tóc ông bạc phơ. Nay đen nhánh. Như chàng Tân mấy chục năm về trước. Lạ! Khó tin.

- Ông tin mình đi. Mình thề! Mặt, không giải phẫu, giải phiếc chi cả. Tóc, không nhuộm nhiếc chi cả. Tuyệt đối.

- Ông nói thì mình tin. Khỏi phải thề thốt! Ông không thấy kỳ cục à?

- Có, kỳ cục chớ. Tóc bạc cứ dần dần sẫm lại, đen dần, rồi đen hẳn, khi mô không biết. Mặt mũi cũng rứa. Mấy đường nhăn từ từ mất dạng, rồi một ngày gương mặt trẻ hẳn.

- Đúng là "cải lão hoàn đồng" rồi đó.

- Đúng rứa. Kỳ cục thấy cha!

- Rứa trong người thấy sao? Có thấy trẻ lại không?

- Không, trong người vẫn vậy. Không có chi thay đổi. Vẫn là ông già Tân. Vẫn loay hoay một lát đã chóng mặt. Vẫn đi đâu cũng ngó tới ngó lui tìm chỗ đi tiểu. Vẫn đau xương mỏi chắc khi trái gió trở trời.

- Mấy đứa em không thấy sự thay đổi nơi ông à?

- Chắc là có. Nhưng chúng không nói chi cả. Lịch sự Tây phương mà. Chỉ có ông là "cố tri", lại là "Mít", mới tọc mạch!

Tân và các em ăn xong, uống trà nói chuyện thêm một hai tiếng, rồi lên đường. Hôm sau, tối hôm sau, Tân đã phải bay về Pháp. Đêm đó, tôi nằm mơ thấy Tân. Mái tóc hắn, trắng đen, đen trắng, thay đổi liên miên như giây đèn nô-en đỏ tắt, đỏ tắt, kỳ cục hết sức.

***

Nói chuyện với Tân, tôi thấy người bạn thuở thiếu thời là một người chơn chất. Trước, còn thanh niên, hắn đỏm dáng. Tóc vén lên, chải phồng thành một cái vòm trên đầu, kiểu mấy anh tài tử xi-nê những năm đầu thập niên năm mươi. Bây giờ, hắn xuề xòa, giản dị. Tóc bạc, cắt ngắn. Áo gió nâu đậm, sơ-mi vải thô, quần khaki cũ kỹ. Trông Tân có dáng dấp một anh thợ về hưu. Một người ăn chắc mặc bền. Một người không hơi đâu bỏ công bỏ của vào việc sửa mặt, sửa mũi, xóa vết nhăn, nhuộm tóc, v.v...

Tân có một chung cư ở ngoại ô Paris, nhưng thích về ở ngôi nhà xưa cũ nơi thôn dã xa cách phố thị. Ưa cuốc đất, trồng rau. Dựng được mấy giàn nho. Tính một ngày sẽ sản xuất lấy rượu vang mà uống. Một "ông Tây" gốc "Mít". Tôi tin lời Tân là hắn đã không nhuộm tóc, không giải phẫu nâng cằm, căng cổ, kéo má, v. v... Tôi tin là hắn đã nói thật. Và tôi càng bàng hoàng về sự "cải lão hoàn đồng" kỳ dị nơi hắn.

 

Mới đây, chỉ hai năm sau ngày ăn "mít trộn" với nhau, một tối, chuông điện thoại reng. Tôi miễn cưỡng bốc ống nghe:

- Anh Võ đấy há? Em đây. Giao Chi đây.

- Chi đó há? Mọi người khỏe há?

Chi ngập ngừng vài giây, rồi nói tiếp, giọng run run:

- Em tin anh biết là anh Tân mất rồi. Được tin, gấp quá, vợ chồng em bay ngay qua Pháp tiễn anh ấy. Có một chuyện lạ...

Tôi biết chuyện lạ của Chi rồi. Từ lâu, tôi đã ngờ rằng thế nào chuyện đó cũng xảy ra. Tôi im lặng thấm thía sự ra đi của một "cố tri".

- Tụi em được tin thì anh Tân đã đi rồi nên chỉ nghĩ đến việc qua Pháp ngay để đưa đám anh ấy, không còn đầu óc đâu để tin cho bạn bè anh Tân biết.

Anh có nhớ hồi anh Tân qua Mỹ, tụi em đưa đến thăm anh chị không? Anh Nam và em cũng vô cùng ngạc nhiên và sợ hãi thấy sự đổi thay của anh ấy. Tóc anh Tân trước trắng phau đã hoàn toàn đen lại, và cả khuôn mặt anh, nước da anh, là của một thanh niên bằng nửa số tuổi thật của anh ấy. Kỳ dị hết sức, nhưng phận em út, tụi em không dám nói chi cả. Anh Tân ngồi bên anh, thấy như con ngồi với cha, không phải hai ông bạn đồng tuế! Rứa mà anh biết không, khi tụi em đến nơi thì được đưa ngay vào nhà quàn thăm anh ấy. Tụi em được thấy mặt anh Tân lần nữa, thật kỹ. Kinh hoàng quá, anh ơi! Anh Tân lại thay đổi hoàn toàn. Mái tóc đen đã biến mất. Thế vào là đầu tóc bạc phơ. Những đường nhăn nơi trán, nơi má, nơi cằm, nơi cổ... rõ nét vô cùng. Hồi qua Mỹ, tụi em đưa đi thăm anh, anh Tân trông chừng mới ngoài 30. Răng lại có chuyện kỳ cục rứa? Nay chết rồi, anh ấy lại trở về đúng tuổi của anh ấy. Một ông già trên 70. Như anh rứa...

***

"Như anh rứa"! Đến nay, mấy năm đã trôi qua, tôi vẫn không hiểu chuyện đã xảy ra. Tại sao mái tóc bạc phơ của Tân lại tự nhiên trở nên đen nhánh? Tại sao bao nhiêu đường nhăn trên mặt một ông già lại biến đi mất tiêu? Tại sao Tân chết, những sợi tóc bạc và những đường nhăn lại trở về? Không hiểu được. Không thể hiểu được.

Tôi chỉ biết một điều. Tôi biết rằng mọi sự có thể là thế này mà cũng có thể là thế khác. Hiện hữu trùng trùng điệp điệp, không biết đâu mà lường. Trắng trở thành đen, đen rồi lại trắng, có không, không có, liên miên chập chùng, dễ như lật bàn tay.

Võ Đình

XII- 2003

Chú thích

*phó mát camembert, bánh mì baguette, rượu vang (pinard là tiếng lóng) Pháp