THI VŨ

mùa hè săn đuổi

tản mạn

Không có tiếng ve sầu, nhưng vẫn còn giọng ve kêu. Không hàng phượng đỏ rực, mùa hè vẫn âm ỉ chói nhói qua tim

Quá khứ thường dội về bằng âm và màu. Dù mùa hè còn có nước và dòng sông chảy không vang. Với hương ngát không kêu, như hương sen trên dãy hào hoa quanh hoàng cung.

Từ bờ cao trường thành nhìn xuống mặt sau đường Paul Bert * đang lung linh mù biệt dưới cơn nắng hạ. Hào sen rực rỡ. Bao đóm hồng chúm hay nở toả, nhoi vút giữa các đĩa lá lục ngọc đôi chỗ ngã màu bạc.  Xối vào cơn nắng chát và gắt, chút hương sen rung rinh ngan ngát. Trưa đậm đặc. Vào lúc này, không gian chỉ hiển hiện trên những cánh chuồn chuồn rù rì di động theo chấm màu đỏ ối, xanh biếc, tím than hay lục non.  Không gian chúc đầu hay trốn chạy vào con nước trên sông, để lại những đám mây trắng tốc, trấn đóng nền trời xanh biếc đứt hơi.

Không gian của ta bây giờ không còn sông, không hương. Chúng ta nhập tịch nơi không gian đá gạch cõi tây du lam lũ. Còn sót chăng, vài niệm tình hay ký vãng đánh mốc dặm về miền không gian cũ xa xôi.

Không gian lòng người, giờ đây, cũng tiêu điều, chật hẹp. Gặp gỡ và chuyện trò với số đông, lắm khi ta sống cảnh một nhà tu bất bạo bị kéo vào tham dự cuộc săn bắn.  Những kẻ sống suốt đời vẫn chưa hoàn thành nổi sự nghiệp mơ ước, hay thành quả đạo đức.  Họ cần nói cho hả. Và rất cần người nghe để biểu đồng tình.  Họ biến ước mơ thành thực tại, và muốn trao mơ ước ấy cho ta, bắt ta làm thay họ.  Mỗi người là một ông thày đời.  Họ không cần hiểu, và không muốn hiểu, vì sao họ thất bại.  Không muốn nhúng tay, nhưng họ dạy ta cách phải làm để thành công. Phải ... Phải ... thế này phải thế nọ.  Duy cái điều phải biến ngôn ngữ, ý nghĩ,  ra hành động thì họ không làm.  Ngôn ngữ họ là thặng dư tuôn ra sau mươi cốc la de, cognac, sau bữa ăn thịnh soạn, ê chề.  Ngôn ngữ ựa. Không phải tiếng lòng nghìn lửa bốc.  Không là tiếng gọi của chuỗi suối kéo kêu đi.  Mỗi người là thợ săn chạy đuổi con mồi vô vọng.  Họ chạy đuổi từ tấm bé đến già nua, vẫn chưa bắn trúng con mồi. Chưa bắn được, họ càng bám riết cuộc săn. Mải miết. Gằm ghè. Người đọc tôi có cùng cảm giác này chăng, mỗi khi chuyện vãn vói thiên hạ ?  Ta ngồi đây nghe một câu chuyện bất tận.  Rồi thôi. Người nói đã nói liên lỉ từ đêm này qua ngày khác nhiều năm. Hai ba bốn năm sáu bảy chục năm.  Nay gặp ta, lời nói thầm bắt tiếng, vang lên như guốc khuya gõ trên hè phố.  Người nói không cần người nghe. Bởi người nói đuổi theo con thú trong vòng ảo giác mà y nghĩ có thực.  Tuy y vẫn cần ta hiện diện, để độc thoại y mang ý nghĩa đối thoại.  Y muốn trao - nhưng - không - cho sang kẻ khác món gia bảo cồng kềnh y mang vác, chạy đuổi từ thuở ấu thời.  Y cần ta như cần gốc cây, hốc đá, phong cảnh, cho cuộc săn thêm chướng ngại và hào hứng. Chuyện y kể ngày càng hào nhoáng, đồ sộ phóng lớn. Sự tưởng tượng ghép theo thời gian, hoá ra chuyện thực, Và càng nói, càng kể, y càng tin. Dần dà y quên mất chuyện phim do y đạo diễn, chỉ sôi động trên màn ảnh mỏng tanh sương khói, nhưng không có thực trong đời.

Và đời đang đầy những mãng thú phải hạ thủ

Một viên quan lại xưa, một tướng lãnh, một chính trị gia, một nhân sĩ, một giáo sư, nghệ sĩ, trí thức, một thanh niên ... ra tới một anh cán bộ cọng sản. Tất. Họ đều là những tay thợ săn đang chạy đuổi con mồi hư ảo qua cơn độc thoại bất tận. Ý nghĩa do họ tạo ra và chỉ giá trị cho riêng họ. Mặc đời có chịu yêu thích hay không.  Họ là kẻ săn đuổi mặt trời.

Kẻ nào ở thời xưa tiền sử đó nhỉ ?  Cái anh chàng đã bắn rụng chín mặt trời giữa mùa hạn hán ? Kẻ bắn mặt trời ấy thâm hiểm lắm ! Anh ta cố ý để sót một mặt nhật, cốt trêu đùa bọn thợ săn hư ảo ngày nay.

Khiến con người cứ đi quanh, như trái đất đi quanh mặt trời. Con người đi quanh mặt trời bốn mươi vòng, sáu mươi vòng, tám mươi vòng ... Ai dai dẻo nhất, qúa lắm, đi được một trăm vòng rồi cũng lăn đùng ra chết.

Một đời người, tính lại chỉ có bấy nhiêu:  mấy chục vòng đi quanh mặt trời bắn hoài không rụng.  Mấy chục lần nhai đi nói lại một độc thoại khôn nguôi, một lý tưởng lỗi thời.  Mấy chục bận xông pha theo con mồi không thực.  Kéo theo những bi kịch, hài kịch giả tưởng.

Thanh niên chê chưởi bọn người lớn bất tài, vô dụng.  Người lớn chê bọn thanh niên non nớt. Thế nhưng, người lớn vẫn rầm rì chơi trò con nít. Và đâu sẽ vào đó, bọn kia đang dần dà ra râu chuốc tóc, đóng vai người lớn đạo mạo buồn cười mà chúng chửi trước đây.

Thời gian lột dần chiếc mặt nạ và những lần áo đạo đức giả, xa hoa, kênh kiệu. Thời gian đánh đổ mọi ý tưởng, và lý tưởng.

Tất cả mọi mông muội làm thợ săn chạy theo con mồi hư ảo. Tất cả đi được vài chục vòng, quanh mặt trời, rồi ngã đạn.  Tự mình cầm súng bắn vào mình.  Con mồi chạy đuổi kia, nào ai khác ngoài ta ? Ta đang giết chính ta trong cuộc đời này.  Nghe khôi hài nhưng không phải không kinh khiếp.

Từ nửa giờ hơn, tôi chưa viết gì vào mục Tạp Ghi. Tạp ghi, ghi tạp nhạp những điều trong đời sống ? Hay ghi trăm màu nghìn vẽ đời người nơi vùng tạp xứ ? Qúy hồ như một hiệu tạp hóa là may.  Người vào mua cái chổi, kiếm lóng chỉ, mua vài cái đinh, vài viên kẹo bi ... Thức gì cũng có. Qúy hồ là trạm nghỉ cho những kẻ đi săn dừng chân uống chai la de, xá xị.

Tôi vân vê quản bút, nhìn tờ giấy trắng, nhồi nồi điếu, bật lửa.  Chợt nhìn qua bên kia dãy bàn của qúan cà phê, thấy dáng một người Việt ngồi đăm chiêu. Tính nhếch cười chào. Song tự hỏi có làm phiền gã chăng ?  Nếp sống nghi kỵ đã thành dân tộc tính.  Người Việt thôi hết nhìn nhau.  Họ chỉ dò nhau mỗi khi gặp gỡ.  Sự vồn vã chào hỏi thuở xưa đã biệt tích trên lắm nẻo đường. 

Ta cứ nói ba hoa về người Việt, người Việt. Nhưng có thật còn một người Việt trên trái đất này chăng?

Hẳn nhiên có rất nhiều người tự nhận, hay bị gán, là Việt Cọng, Việt Gian, Việt Quốc, Việt Cách, Việt Ngụy, Việt vân vân ... Sau đám mỹ từ, hay xỉ từ hỗn loạn kia, con người là hình nộm ngồi chờ thượng đế hà hơi.

Cứ kêu rao văn hóa, văn nghệ đi !  Để chỉ thấy người hoá đi, vàng ra như nghệ, còn văn cong đuôi văng mất. Cứ đề cao và rống to năm nghìn năm văn hiến đi! Như con số chồng lên con số. Nhưng năm thứ năm nghìn so chẳng khác chi năm thứ một. Nghĩa là vẫn ăn lông ở lổ, văn võ biền du thực trong linh hồn.  Văn hiến heo quay.  Văn nghệ sơn mãi. Văn học lính thú.

Tôi quyết định chào hắn. Khẽ nghiêng đầu cười đưa.  Hắn đáp lễ như tôi rụt rè.  Thoáng thấy hắn quen quen, như gặp đâu đó rồi.  Song tôi vờ ngó xuống xấp giấy trắng, cốt đánh tan cử chỉ chào hỏi, vừa có vẻ một lịch sự tối thiểu, vừa hối tiếc sỗ sàng che giấu lòng tự kiêu, hà tiện.

Lát sau, tôi liếc mắt nhìn hắn, xem đã gặp ở đâu. Lục lọi, tóc mách, xem hắn là người thế nào.  Tôi vờ chắp đôi tay tì bàn đăm chiêu, để có dịp quan sát hắn.  Có lẽ hắn cùng tâm trạng tò mò xoi mói như tôi, nên cũng phác hoạ lên bên dãy bàn những tư thế tương tự.  Tôi tiếc cặp kính cận thị yếu, lâu chưa thay, nhìn hắn không rõ nét.  Nên quyết định đứng lên qua bàn hắn, lấy cớ chào xem cho rõ mặt.

Nhưng vừa đứng lên mới hay cái thằng mình thấy quen quen như đã gặp đâu đó rồi, chẳng ai khác là chính mình phản chiếu vào mặt tường gương bên kia dãy bàn quán cà phê ! Tôi bàng hoàng e thẹn.

Con người đi đâu cũng chỉ thấy riêng mình.  Không nhìn thấy ai khác.  Tất cả đều là Việt Cộng.  Trừ mình.  Tất cả đều là Ngụy và Phản Động. Trừ mình.  Tất cả đều là tiểu nhân. Trừ mình.  Tất cả đều ngu dốt. Trừ mình.  Tất cả đều ích kỷ. Trừ mình.

Trừ mình. Trừ mình.  Nhưng vẫn chưa chịu trừ mình ra khỏi màn kịch cỡn làm đau nhói nhân sinh.

Tấm gương soi có đó, cũng chỉ để soi lên cái mình "đồ sộ", "kiêu ngạo", "anh hùng". Gương soi chưa là mặt kính chiếu yêu, rọi nguyên hình con thú trong mình, mà mình phải săn bắn. Để chấm dứt cuộc săn đuổi ảo vọng.

Để chấm dứt cuộc đi quanh mặt trời.

Thi Vũ

28.7.1985

Gọi Thầm Giữa Paris
(tạp ghi)

----------

Sau này đổi tên đường Trần Hưng Đạo, đường phố chính ở Huế

© 2007 gio-o

đọc sáng tác khác của Thi Vũ trên gio-o