NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU
Tôi giật ḿnh thức dậy, ngơ ngác không biết ḿnh đang ngủ ở đâu, Cái Bè hay Vĩnh Long? Căn pḥng tối, ánh sáng lờ mờ ban mai xuyên qua khe hở của bức mành rọi lên những con c̣ con hạc lơ lửng trên tường. Phải mất hết mấy phút tôi mới định thần được ḿnh đang nằm trong pḥng ngủ của nhà ḿnh, và mấy con c̣ con hạc ấy là những tấm ảnh do tôi chụp cách đây vài năm.
Như một giấc mơ, tôi rời Việt Nam.
Như một giấc mơ, tôi trở về Việt Nam.
Ba tuần lễ sau ba mươi hai năm, tôi lại rời Việt Nam một lần nữa.
Hăy Đi Cùng Tôi...
Làng Bát Tràng:
...Loan đi rẽ lên đê Yên Phụ. Gió băi thổi làm quần áo Loan phất phới. Tay giữ chặt lấy khăn san, nàng đi ngược lên chiều gió...
Chúng tôi không đi lên đê Yên Phụ, nhưng lại đi dọc theo đê Bát Tràng. Xe chở chúng tôi đến làng Bát Tràng. Không phải chồng tôi và hai người em trai muốn ...để anh mua gạch Bát Tràng về xây...hồ bán nguyệt cho nàng rửa chân, mà là cô em chúng tôi muốn đến Bát Tràng mua ấm trà, ấm tích... Chồng tôi và tôi th́ muốn đến làng để chụp h́nh. Chạy dọc theo bờ đê, thỉnh thoảng tôi thấy một người đàn bà với đôi quang gánh, một người đàn ông dắt vài con trâu. Họ lặng lẽ đi trên bờ đê giữa bầu trời xám âm u trông như những bức tranh vẽ buồn.
Từ Hà Nội đến làng Bát Tràng khoảng nửa giờ lái xe. Anh tài xế đỗ xe lại ở đầu làng. Bát Tràng không c̣n mang h́nh ảnh làng mạc miền Bắc thời xa xưa nữa, nhưng lại có vẻ của một phố nhỏ với các con đường tráng nhựa, nhà gạch, nhà lầu 2, 3 tầng, những cửa hiệu buôn bán và quán ăn. Hầu hết các cửa tiệm đều bày bán đồ gốm, đồ sứ. Trời bắt đầu lất phất mưa.
[
Mỗi người mua một cái áo mưa Trung Quốc đủ màu mặc vào và bắt đầu đi thám thính, chúng tôi đi vào những con ngơ hẹp dẫn đến xưởng làm đồ gốm. Có khi là xưởng làm chén, đĩa. Có khi là xưởng làm ấm trà. Cũng có khi là xưởng làm những lọ hoa, chậu sứ. Trong một xưởng làm chén bát, hai cô gái trẻ ngồi vẽ hoa lên những cái chén trắng chưa nung. Cái cọ nhỏ lướt nhẹ nhàng và nhanh nhẹn trong tay hai cô bỗng tŕ trệ trong tay chúng tôi khi được các cô mời vẽ thử. Cái hoa cái lá nhỏ được vẽ từ tay chúng tôi trông như những con cóc, con ong. Các cô làm nghề này được bao lâu rồi? Người em rể của chồng tôi hỏi, các cô trả lời, chúng em làm nghề này từ khi c̣n bé. Trong một xưởng làm gốm khác, ba bốn người đàn bà làm việc theo kiểu dây chuyền, người làm b́nh, người làm quai, làm ṿi, người làm nắp. Họ làm ấm và tách nhỏ uống trà. Một chị đàn bà chỉ cho tôi cách làm chén ăn cơm. Chị nhấn nút điện (không quay bằng chân nữa), bốc một nắm đất sét ném mạnh vào cái cối đang xoay, nhấn xuống ở giữa để làm ḷng chén, dùng một lưỡi dao nhỏ đè nhẹ lên miệng chén để loại đi bớt chất đất thừa, rồi lại dùng ngón tay trỏ để nhẹ lên để làm nhẵn thành chén. Tắt máy. Thế là tôi có một cái chén gốm chưa nung. Đến cái thứ nh́ th́ chị nói, cái này được rồi đấy. Cái thứ nhất chưa được tṛn trịa lắm, chị để vào chung với nắm đất sét chưa làm. Trong một xưởng khác, hai người thanh niên trẻ đang cặm cụi đổ bột vào khuôn. Tôi đọc thấy nét nhẫn nại và an phận in trên mặt của những thanh niên thiếu nữ trẻ nầy. Tôi lại nghĩ đến những cái chậu cái b́nh made in Vietnam, bày bán ở tiệm IKEA.
Những con hẻm đất nhỏ ướt mưa lầy lội, những bức tường gạch cũ phủ rêu xanh, những cái ḷ gạch nung gốm đen đúa, những cái b́nh đất vỡ ném thành đống, những cô gái ngồi tỉ mỉ đan giỏ bằng nứa, những chàng trai gắng sức đẩy xe chất đầy b́nh vại, con trâu đen buồn bă kéo chiếc xe gỗ chở những người du khách hiếu kỳ đi ṿng quanh thăm làng, những cô cậu học tṛ nhỏ vô tư che dù đi về dưới mưa. Tất cả tạo nên cái không khí chậm răi và êm đềm cho cái phố nhỏ, mang tên Làng Bát Tràng. Mưa rơi mỗi lúc một nặng hạt.
NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU
kỳ tới: Sapa
(viết xong ngày 20-5-2007, kỷ niệm chuyến trở về thăm VN sau ba mươi hai năm xa ĺa.
Tặng Bố Mạnh, Hương-Thành, Giác-Trang, Trinh-Thân, chị Trang, anh Khánh, Việt-Ngọc, anh chị Lan-Lợi, Kim Anh- anh Lân, cháu Bảo, cô Ḥa, và gia đ́nh chú Bảo.)
* trắng ôm gối mộng...thơ Ngu Yên
* quét cả phố phường...nhạc Trịnh Công Sơn
* thơ: tức cảnh sinh t́nh của tác giả
© 2007 gio-o