NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU

ký và ảnh

Tôi giật mình thức dậy, ngơ ngác không biết mình đang ngủ ở đâu, Cái Bè hay Vĩnh Long?  Căn phòng tối, ánh sáng lờ mờ ban mai xuyên qua khe hở của bức mành rọi lên những con cò con hạc lơ lửng trên tường. Phải mất hết mấy phút tôi mới định thần được mình đang nằm trong phòng ngủ của nhà mình, và mấy con cò con hạc ấy là những tấm ảnh do tôi chụp cách đây vài năm.

Như một giấc mơ, tôi rời Việt Nam.

Như một giấc mơ, tôi trở về Việt Nam.

Ba tuần lễ sau ba mươi hai năm, tôi lại rời Việt Nam một lần nữa.

Hãy Đi Cùng Tôi...

Khi những viên đạn pháo bắn ào ạt vào thành phố Vũng Tàu làm nổ tung nhà cửa và ghe tầu đậu trên bãi ngày hai mươi chín tháng tư  năm bẩy mươi lăm, chúng tôi rời Việt Nam.

Khi nghe qua radio chính phủ lâm thời Dương Văn Minh tuyên bố trao chính quyền và khi nghe nhạc sĩ Trịnh Công Sơn ôm đàn hát Nối Vòng Tay Lớn, những người Việt Nam trên chiếc tàu hạm đội Đài Loan cùng ôm mặt khóc.

Một tuần lễ trước khi lên máy bay về lại Sài Gòn tôi cũng thấy mình rưng rưng, bồi hồi.

...trong cuộc hành trình xuyên Việt

09-03-07_ Nha Trang:

Còn vài chục cây số nữa trước khi đến Nha Trang tôi lay con bé trong tôi dậy.  Dậy, dậy đi, sắp đến Nha Trang rồi kìa. Con bé tỉnh ngủ hẳn, ngồi thẳng dậy mở to mắt ngó. Sắp đến Thành rồi hả? Phải, sắp đến Thành rồi, sau khi qua Thành rồi thì sẽ vào thành phố. Sao chỉ toàn là phố không vậy? đồng ruộng ở đâu? thành ở đâu? con bé hỏi. Cảnh vật hai bên đường vẫn không hề thay đổi, cũng cửa tiệm, quán ăn, nhà cửa. Tôi chăm chú theo dõi. Con đường mở rộng hơn, nhà cửa san sát hơn, cửa tiệm, hàng quán khang trang hơn. Sao vẫn chưa thấy cổng thành, con bé lại hỏi.

Chuyến trở về Nha Trang lần cuối cùng vào Tết bẩy mươi lăm, các xe đò dừng lại từng đoàn vì con đường Quốc Lộ Số Một bị VC gài mìn ở hai ba chặng. Sợ xe không vào kịp Thành trước khi trời tối, cổng thành đóng lại phải ngủ giữa đường, các xe đò dừng lại Phan Rang để ngủ qua đêm. Sáng sớm hôm sau tôi xách va-li bước vào nhà làm cả nhà hoảng hốt. Vậy tối hôm qua con ngủ ở đâu? Con bé khờ khạo nhưng cũng biết con gái một mình không nên ngủ lại tại bến xe đò nên lần mò đến nhà người chị bà con của Ông Ngoại xin ngủ nhờ một đêm.

Cửa thành đóng, cửa thành mở. Con bé và lũ bạn đạp xe đạp lên Thành ăn bánh căn chấm mắm nêm sau giờ tan học.

Xe đã vào phố, cổng thành không còn nữa!

Con bé reo lên, nhà ga xe lửa; đã vào Nha Trang rồi!  Có phải trường Vinh Sơn không? Dãy nhà các Soeur nuôi trẻ mồ côi đây mà. Ủa, Nhà Thờ Núi!  Sao cái núi bây giờ thấp lè tè vậy? lúc trước thấy nó cao lắm mà. Nhà Thờ Núi ở đây vậy trường Kim Yến đâu? Trường Thánh Tâm đâu mất rồi?  Chỗ này trước đây là Ty Cảnh Sát, là Quân Y Viện, là nhà xác.  Ngã ba Lê Thánh Tôn-Nguyễn Hoàng nhà dì Mười đây nè. Ô, nhà thờ Bắc Thành kìa, trường Nữ Trung Học. Có phải khu này là nhà của Thanh Duyên không? nhà thờ Dòng Chúa Cứu Thế với lại tu viện nằm ở chỗ này mà. À há, xưa đi tắm biển chỗ này nè...Tôi ngồi im lặng nghe con bé nói huyên thuyên. Xe rẽ ra đường Trần Phú (Duy Tân ngày xưa), và quẹo phải vào đường Biệt Thự thả một số du khách xuống. Tôi ngỡ ngàng. Chẳng giống đường Biệt Thự! Những căn biệt thự ngày xưa giờ đã được thay thế bằng các căn nhà cao và hẹp, với “mặt bằng” làm cửa tiệm buôn bán, khách sạn, quán ăn. Con bé thôi nói ngồi im. Xe vòng ra lại đường biển, dừng lại.  Chúng tôi lặng lẽ mang hành lý vào khách sạn. Phòng khách sạn có cửa mở ra biển. Tôi bước ra balcon nhìn nước biển màu xanh. Biển Nha Trang xanh đâu thua gì biển Hawaii, con bé nói. Trong không khí thơm thơm mùi của biển.

Những người quen với tôi đi Nha Trang trở về nói, Nha Trang bây giờ người ta làm lại đẹp lắm! Tôi thấy Nha Trang bây giờ giông giống Galveston, Corpus Christi, Padre Island của Texas.  Những căn biệt thự xinh đẹp thời Pháp thuộc nằm sâu giữa vườn cây dọc đường biển Duy Tân đã được thay thế bằng các khách sạn có balcon hướng mặt ra biển và các nhà hàng có sân rộng treo đèn xanh đỏ hấp dẫn du khách.  Các công viên bên kia đường được trồng thêm nhiều khóm cây khóm hoa, đặt thêm nhiều ghế đá, làm thêm nhiều lối đi uốn khúc.  Bãi cát trắng với những hàng dừa nghiêng nghiêng nằm lơi lả và những hàng dương liễu lá rũ thơ mộng đong đưa trong gió được thay thế bằng những cây tùng cây bách cắt tỉa cẩn thận thành hình thú vật, những bụi hoa với nhiều loại khác nhau, những cây dừa thẳng đứng, khu chợ đêm với gian hàng bán đồ kỷ niệm và quán ăn, bàn ghế nhựa xanh đỏ.

Buổi tối con bé và bạn đèo nhau chạy xe dọc theo đường biển hóng gió. Chạy từ Bưu Điện đến Cầu Đá, vòng lại Bưu Điện,  dừng lại ở kiosk số 3 ăn gỏi đu đủ bò khô từ chiếc xe đẩy bán dạo bên đường. Con bé và bạn huýt gió chọc ghẹo những cặp nhân tình ngồi dưới gốc cây tâm sự. Biển đêm huyền hoặc theo ánh trăng vàng chiếu sáng.

Biển đêm ồn ào rộn rịp với dòng xe cộ lũ lượt lên xuống. Có xe hai người bạn chở nhau, có xe chở cả gia đình, có xe chở hai, có xe chở ba, đôi khi chở bốn. Hình như  bây giờ có nhiều người đổ xô ra đường đi hóng gió biển hơn xưa. Du khách nhởn nhơ đi dạo, ghé vào các quán bán đồ kỷ niệm bên đường. Những người phu xích lô dừng xe lại cạnh gánh hàng rong bên vệ đường mua một trái bắp nướng hay một hai cái trứng vịt lộn. Ánh đèn từ chiếc bóng nhỏ vàng vọt hắt lên soi rõ những khuôn mặt xạm nắng, khắc khổ.  Người đàn bà mặc bộ đồ màu cam bịt mặt lầm lũi quét đường, chị quét những mảnh rác ném trên lề đường, chị quét những mảnh rác nằm dưới lòng đường, chị quét cả cái bóng của chị nghiêng nghiêng, “quét cả phố phường...quét đời buồn tênh” *.  Chúng tôi vào ngồi trong một quán café cạnh khách sạn, uống nước dừa ướp lạnh, ngắm thành phố Nha Trang chuyển động vào buổi tối.

Buổi sáng biển vẫn nhộn nhịp. Mặt trời chưa mọc nhưng bãi cát đã đầy những người thức sớm tập thể dục. Các công viên dọc biển cũng đầy người đi bộ. Người Việt Nam bây giờ để ý giữ gìn sức khỏe dữ lắm, có người nói với tôi như vậy. Tôi mang máy hình đứng ở balcon chờ mặt trời mọc.  Con bé đứng ở balcon nhìn mặt biển xanh yên lặng. Xa xa những chiếc tàu đánh cá về muộn đang từ từ tiến vào. Nha Trang là nơi thấy mặt trời mọc đầu tiên trên đất nước Việt Nam, tôi đọc ở đâu thấy như thế.  6g sáng. Bầu trời ửng hồng và những tia nắng vàng lóe lên sau ngọn núi thẫm đen. Tôi chụp hình thành phố Nha Trang trong nắng sớm. Tôi chụp hình nước biển sóng sánh vàng.  Con bé chăm chú nhìn những cô nữ sinh mặc áo dài trắng đạp xe ung dung trên đường. Gió thổi phất phơ sợi tóc dài. Gió thổi bay bay tà áo trắng. Tuổi học trò thật hồn nhiên vô tư!  “...Trắng ôm gối mộng hờ giữ mộng, giữ mãi được chăng tuổi thiên đường.” *

Người chị họ chở tôi trở về thăm nhà thờ, trường học cũ.  Tôi đi tìm cái bảng đồng có khắc tên của ông Ngoại tôi gắn ở cửa trước nhà thờ nhưng không thấy. Thánh Tâm, trường học của tôi cũng đã không còn!  Đứng trước mái nhà xưa tôi ngỡ ngàng nhận không ra. Nhà của tôi đây sao? Căn nhà nơi ấp ủ tôi cho đến khi khôn lớn, nơi đã từng vang lên những tiếng cười đùa chọc ghẹo của các anh chị em tôi, nơi có khuôn mặt yêu dấu của cha mẹ ông Ngoại tôi đã không còn nữa, chỉ còn lại hai cánh cửa gỗ bạc phếch, tàn tạ. Bức tường quanh nhà lâu ngày không quét vôi loang lở dơ dáy. Cái mái ngói đỏ bị thay thế bằng những tấm tôn rỉ sét. Cái hàng hiên, nơi buổi tối tôi thường ngồi ngắm chòm sao Bắc Đẩu, và cái hàng rào gỗ màu xanh lá cây cũng đã biến mất. 76, con số nhà được viết bằng than đen nguệch ngoặc. Hai người đàn bà lạ mặt ngồi ở trước nhà nhìn tôi soi mói. Tôi cắn môi chực khóc. Thôi, đi đi chị, tôi bảo khẽ chị tôi. Tự bao giờ con bé đã không còn lên tiếng nữa.

Cũng như  Sài Gòn, Nha Trang đã đổi khác. Mọi căn nhà trên các con đường cũ tôi đi ngang qua đều trở thành cửa tiệm, hàng quán. Tất cả mọi nơi đều trở thành khu phố nhộn nhịp. Tôi đứng ở Tháp Bà nhìn xuống cầu Xóm Bóng. Con bé vẫn thường đạp xe băng qua đây mỗi chiều Chủ Nhật để học thêm Pháp Văn. Đôi khi con bé và lũ bạn đi loanh quanh vào các con hẻm dẫn ra bến Chài vào nhà người ta xin hái me mang về lớp học ăn vụng. Những con hẻm đã trở thành những khu phố buôn bán tấp nập.  Người đàn ông mặc áo trắng đứng trên tảng đá lớn ở Hòn Chồng khiến tôi nghĩ đến tấm hình chị tôi mặc áo trắng đứng vuốt tóc trên mỏm đá ngày xưa. Tấm hình đã cũ, bạc mầu. Thành phố cũng cũ, cũng bạc mầu. Thành phố trong trí nhớ.

Tôi chợt nhận ra những chiếc thuyền đậu dưới bãi đều có màu xanh, màu xanh của biển.

6g chiều mặt trời lặn. Chiếc xe buýt rời thành phố lúc 6g30. Thành phố đã lên đèn. Tôi ngoái lại nhìn thành phố Nha Trang một lần cuối. Ánh đèn thành phố xa dần.  Chiếc xe từ từ đi vào vùng bóng tối. Ngậm ngùi tôi bảo con bé, thôi ngủ lại đi. Tôi nhắm mắt cố tìm giấc ngủ.

Con bé trong tôi cũng đã im lìm.

NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU

kỳ truớc: 06-03-07_ Sài Gòn

kỳ tới: 11-03-07_ Hội An

 (viết xong ngày 20-5-2007,  kỷ niệm chuyến trở về thăm VN sau ba mươi hai năm xa lìa.

Tặng Bố Mạnh, Hương-Thành, Giác-Trang, Trinh-Thân, chị Trang, anh Khánh, Việt-Ngọc, anh chị Lan-Lợi, Kim Anh- anh Lân, cháu Bảo,  cô Hòa, và gia đình chú Bảo.)

* trắng ôm gối mộng...thơ Ngu Yên

* quét cả phố phường...nhạc Trịnh Công Sơn

* thơ: tức cảnh sinh tình của tác giả

© 2007 gio-o