NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU
kư và ảnh
Tôi giật ḿnh thức dậy, ngơ ngác không biết ḿnh đang ngủ ở đâu, Cái Bè hay Vĩnh Long? Căn pḥng tối, ánh sáng lờ mờ ban mai xuyên qua khe hở của bức mành rọi lên những con c̣ con hạc lơ lửng trên tường. Phải mất hết mấy phút tôi mới định thần được ḿnh đang nằm trong pḥng ngủ của nhà ḿnh, và mấy con c̣ con hạc ấy là những tấm ảnh do tôi chụp cách đây vài năm.
Như một giấc mơ, tôi rời Việt Nam.
Như một giấc mơ, tôi trở về Việt Nam.
Ba tuần lễ sau ba mươi hai năm, tôi lại rời Việt Nam một lần nữa.
Hăy Đi Cùng Tôi...
DMZ:
Sông Bến Hải chia đôi đất nước,
Cầu Hiền Lương ngăn cách anh em.
Bây giờ sông chảy êm đềm
Chảy đi cho hết hận thù tang thương.*
Vĩ tuyến 17 chia đôi đất nước Việt Nam. Sông Bến Hải không rộng. Cầu Hiền Lương không dài. Nhưng người ở hai bên sông đă hoàn toàn bị biệt lập trong hơn hai mươi năm. Tôi đứng ở đầu cầu Hiền Lương nơi có rào cản nh́n qua bên kia cầu về phía Nam Việt, như những người bộ đội gác cầu ngày xưa. Ở gần đó c̣n nằm nguyên vẹn một chiếc lô-cốt đen đủi. Vài câu thơ bỗng dưng xuất hiện trong đầu.
Ngày hôm nay xe buưt chở chúng tôi đi tour DMZ, viết tắt của chữ De-Military Zone, vùng phi-quân-sự. Tôi không hiểu tại sao lại gọi là vùng phi-quân-sự, trong khi vùng nầy luôn là nơi giao tranh đẫm máu giữa hai miền Nam-Bắc. Đông Hà, Cam Lộ, Lao Bảo, Khe Sanh, Quảng Trị, Carol Base, những địa danh này tôi đọc trong sách báo hoặc nghe trong chuyện kể sau những cuộc hành quân về thăm nhà của anh tôi. Những địa danh nghe quen thuộc nhưng lại rất xa xôi. Hôm nay chúng tôi đi thăm những nơi ấy.
Chứng tích của cuộc chiến tranh xưa nay chỉ c̣n lại một vài hố bom đă bị bao phủ bởi cây xanh, cỏ dại. Những băi cát trắng và rặng cây dương liễu đứng êm đềm hai bên đường như chưa hề chứng kiến cảnh giết chóc, bom đạn nào. Đường Quốc Lộ số 9 chạy men theo sông Thạch Hăn. Sông Thạch Hăn, biên giới không chính thức, nơi trao đổi tù binh của hai miền Bắc Nam, chảy lặng lẽ và thanh b́nh bên cạnh rặng Trường Sơn xanh tươi hùng vĩ. Rải rác hai bên gịng sông tôi thấy một vài chiếc nhà sàn và những người đàn bà sơn cước ngồi giặt áo. Cô hướng dẫn viên chỉ vào một khoảng đất trống trên đỉnh núi nơi trước đây người Mỹ đặt đài kiểm soát và huyênh hoang nói về sự chiến thắng của dân tộc Việt (Bắc Việt). Chúng tôi nh́n các lô cốt và những chiếc trực thăng Mỹ được trưng bày ở Nhà Bảo Tàng Chiến Thắng Đường 9 Khe Sanh, ngậm ngùi. Chúng tôi đi vào con đường hầm, địa đạo Vịnh Mốc. Tuy cô hướng dẫn viên cho biết địa đạo này tương đối rộng lớn hơn so với địa đạo Củ Chi, chúng tôi vẫn phải khom người lại để bước. Hai thanh niên người ngoại quốc đi trước mặt tôi thỉnh thoảng tḥ đầu vào những lối đi có bảng cấm ṭ ṃ nh́n. Tôi nh́n thấy một Pḥng Hộ Sinh rộng khoảng 4 x 6 feet, vừa đủ cho một người đứng và một chiếc bàn nhỏ. Cuối địa đạo là băi biển với biển xanh cát trắng. Trên băi cát, ba người ngư phủ ngồi cặm cụi vá lưới.
Cuộc chiến Hạ Lào, Mùa Hè Đỏ Lửa, Đông Hà, Khe Sanh, Quảng Trị. Cờ bay, cờ bay, oai hùng trên thành phố thân yêu vừa chiếm lại hôm qua bằng máu... Những câu hát này cứ lảng vảng trong đầu tôi trong suốt cuộc hành tŕnh.
Từ Nam ra Bắc, tôi nh́n thấy vô số những Nghĩa Trang Liệt Sĩ ghi ơn các bộ đội Bắc Việt. Đến thăm thành phố Washington D.C. tôi đọc tên các binh sĩ Hoa-Kỳ đă bỏ ḿnh trong chiến tranh Việt Nam trên bức tường tưởng niệm, Vietnam Veterans Memorial. Ở thành phố Biên Ḥa tôi không c̣n nh́n thấy Nghĩa Trang Quân Đội. Bức tượng Tiếc Thương, tượng người lính ngồi, đă bị giật xập từ lâu. Những người lính của QLVNCH* đă hy sinh để bảo vệ mảnh đất gia đ́nh của ḿnh, nay, chỉ là những hồn ma quanh quẩn.
NGUYỄN THỊ LỆ-LIỄU
kỳ tới: Hà Nội
(viết xong ngày 20-5-2007, kỷ niệm chuyến trở về thăm VN sau ba mươi hai năm xa ĺa.
Tặng Bố Mạnh, Hương-Thành, Giác-Trang, Trinh-Thân, chị Trang, anh Khánh, Việt-Ngọc, anh chị Lan-Lợi, Kim Anh- anh Lân, cháu Bảo, cô Ḥa, và gia đ́nh chú Bảo.)
* trắng ôm gối mộng...thơ Ngu Yên
* quét cả phố phường...nhạc Trịnh Công Sơn
* thơ: tức cảnh sinh t́nh của tác giả
© 2007 gio-o