photo:gettyimages.com

NGUYỄN THỊ KHÁNH MINH

CÂY CÔ ĐỘC

tản văn

Từ “Cha” chỉ là một tên gọi khác của lòng yêu thương

Fanny Fern

Đêm khuya đèn hắt bóng rầu rầu

Lệ chữ theo hoài trang sách sâu

Cha buông nét bút sầu ẩn sĩ

Một dải sơn hà một nỗi đau

    Cách đây ba mươi mấy năm, tôi đã viết về cha tôi như thế. Cảm xúc từ một đêm rất khuya đi ngoài ban công nhìn vào bàn làm việc cha bên cửa sổ còn ánh đèn, in trên gương mặt xương nét sầu muộn cô độc. Khi đưa cha đọc, ông bảo, sao tứ tuyệt mà con để thất niêm luật thế... Chẳng bao lâu sau đó, ông bị đem đi, rất xa nhà. Không hiểu sao cuộc đời cha cứ đong đưa tù ngục, của cả hai phía. Tôi nghĩ cha tôi thật sự là người mơ mộng. Tại vậy, mà ông đúng là cây cô độc, như ông viết trong một vở kịch dở dang. Dang dở như sự nghiệp và hoài bão của ông. Cái nỗi đau dải sơn hà trong tâm cha thôi hãy để tan vào bụi tro trong chiếc tĩnh im lặng. Cha ơi. Con chỉ muốn nhắc đến tình cha, yêu thương con gái như thể mình là chỗ cho nó hành tỏi yêu thương. Làm nũng hết biết (giờ mới biết thế), từ cái ngày còn mặc áo đầm xoè trắng cho đến tuổi vòi tiền may một cái áo dài lụa hoàng hoa.

Hôm nay là Ngày Của Cha, 16 tháng 6, 2013. Khí hậu mùa hè, Calif. có những ngày nóng như Saigon. Ngày Của Cha được nước Mỹ kỷ niệm vào Chủ Nhật thứ ba của tháng 6. Đạo luật công bố Ngày Lễ Cha được Tổng Thống Richard Nixon ký duyệt vào năm 1972, sau 62 năm kể từ khi bà Sonora Smart Dodd, trong lúc ngồi dự Ngày Lễ Mẹ vào chủ nhật thứ hai của tháng 5, năm 1910, trong thánh đường Spokane, Washington, bà nhớ tới cha của mình, và sau đó bà đã phát động một phong trào đề nghị một ngày lễ cha. Bây giờ mỗi năm, theo thống kê, tại Mỹ gần 90 triệu cánh thiệp đã được gửi đi để tri ân, tưởng nhớ người cha. Hôm nay con cũng viết cánh thiếp này gửi đến cha qua chập chùng mây trắng của thời gian…

    Trong nắng tràn trề, text Happy Father’s Day cho vài bạn thân, nhìn người bạn trăm năm đang ngồi ngắm mê hình cô cháu Khánh Chi, tôi nói, có cần Happy Father’s Day không, bèn nghe trả lời, không, grandpa, thích hơn. Thế đấy, có nghĩa là tôi phải tỉnh ra, cái thời gian mình bây giờ, bà nội rồi, bao giờ cũng thế, tôi luôn bị kéo ra khỏi cõi mộng mơ, vậy nên, lập tức bỏ chạy, vào cái cõi phi thực của mình. Cũng là một cách bảo vệ mình khá hiệu quả.

    Miệng hớp vào một ngụm cà phê starbucks, mắt như đã ướt, cõi vừa lọt vào là vòng tay ấm áp của cha, và tôi cái bóng nhỏ sau lưng ba mẹ chiều nào đi dạo trên bờ biển Nha Trang. Thật ra hạt lệ này đã tượng nên hình tướng từ đêm qua kia, sáng nay nó mới vỡ ra để tôi thấy trong gương nắng hình ảnh cha ôm tôi long lanh, và mái tóc khói thời gian của tôi bỗng mềm mại xanh mướt dưới bàn tay cha…

    Đêm qua, 15.6, trên TV, tường thuật một phim hoạt hình về cha và con gái, bộ phim dài chỉ 4 phút, giọng nghẹn nghẹn, với âm thanh biểu cảm nhất của xướng ngôn viên Tuyết Lê tôi đã từng nghe. Phim có tên Will của đạo diễn Eusong Lee, đã đoạt giải tại The Student Academy Award vào ngày 8 tháng 6.2013. Mở đầu và kết phim là lời của người cha được đọc bằng một giọng nam cảm động, con gái, cha sẽ không sao đâu, cha sẽ trở về, ông là một trong hàng ngàn nạn nhân của thảm họa khủng bố ngày 11 tháng 9,2001 tại World Trade Center, phim kể buổi sáng ông chia tay con gái đi làm và rồi không về nữa, cô bé với nỗi nhớ thương cùng ý muốn mãnh liệt đã cố gắng với món đồ chơi yo-yo (mà cha cho cô trước khi đi làm) để quay ngược thời gian về lại thời điểm lúc sáng cha chia tay, và cái chết đã không xẩy ra. Phim dài chỉ 4 phút, hình ảnh được thể hiện bằng những nét cắt kim cương như những vết buồn sắc nhọn cứa vào cảm xúc, làm lòng người nhói đau. Làm tôi nhớ cha quá

    ...Ký ức tôi mãi ấp ưu bãi cát trắng phau của biển Nha Trang, cha đi trước với mẹ, tôi đằng sau cố in bước mình vào dấu chân cha, loi choi theo những bước quá dài so với bước mình, cha quay lại thấy thế, ôm tôi, nói, ờ, ba sẽ bước ngắn lại cho con theo kịp nhé con gái.

    Mỗi lần nhớ tới câu này là nó kéo nước mắt của tôi ra. Cứ mỗi tuổi tôi lại hiểu câu nói này khác đi, dần dà nó như một điểm tựa cho tôi. Tôi mạnh mẽ can đảm hơn khi nghĩ rằng những khó khăn của cuộc sống cùng bệnh tật mình gặp cũng sẽ nhân hậu như thế, không dài quá bước chân của mình.

    ...Hồi rất bé, nhát, người lại nhỏ bé, tính lại hay buồn, thường đứng tựa một mình bên cửa nhà, hay khung cổng đầy rêu ở nhà nội mỗi khi về quê. Chị Hạnh, con bác Tám, nói với mẹ tôi, lúc ngồi cùng nhau trên một chiếc xích lô, không hiểu sao khiến tôi nhớ và nhớ tới giờ, sao con nhỏ Khánh này nó buồn quá hả Thím… Tôi có cảm giác luôn luôn chờ cha, ông vắng nhà hoài. Mẹ tôi, rất chịu diện cho con gái bé, nhưng nghiêm khắc hơn về những điều phải có, phải làm của một đứa con gái, bên cạnh đó là kỷ luật của bà ngoại đối với riêng đứa cháu gái. Nhớ một chiều, tôi quét sân, cái chổi tre tròm trèm tôi, và cái sân thật to, lá hoa rụng thật nhiều, quét miệt mài cho đến lúc giật mình, Khánh sao con phơi mưa dậy hả, -ba về! và quăng cái chổi chạy tới nhào vào vòng tay đang mở ra của cha. Bậc thềm chiều ấy ấm lắm.

    …Hồi đó, tiễn cha đi dạy học xa, tôi vừa đủ tuổi để biết chia tay là rất buồn. Cha ôm mẹ, ôm tôi, và tôi luôn được nghe, lúc cha bước lên mấy bực toa xe lửa, quay đầu lại, ba sẽ về sớm thôi mà, tôi đã là một đứa con hạnh phúc khi luôn được đón bước cha về, không như cô bé trong Will, không như người con gái trong phim hoạt hình Father and Daughter, đã chờ cha mình suốt một đời và chỉ được ở trong vòng tay cha nơi màn sương ảo. Giờ này cha tôi cũng đang ở cõi ấy. Cũng như trong nỗi nhớ, giấc mơ của tôi.

   Cha, người đàn ông đầu tiên và gần như duy nhất mà tôi được làm trận làm mạc mà không chút nao núng, vì luôn được nhượng bộ. Thế đấy. Để bây giờ biết rằng những điều mình đã có không bao giờ còn được hưởng nữa. Không là hai mươi tuổi trở lại để nghe, sau một cơn giận dỗi bỏ cơm, cha đứng ở cầu thang ngoài cửa sổ ánh nhìn trễ xuống sau cặp kính, khánh, không đói bụng hả? Chỉ chờ thế, bật dậy chạy xuống bếp, thấy đồ ăn mẹ để dành trên bàn. Nghĩ tiếc và trách mình, lớn lên, lại không ôm cha như hồi bé nữa… Tôi có niềm tin cha là người yêu tin tôi một cách, tôi là như thế. Như bờ cát nhận phù sa từ dòng sông thương yêu ấy. Từng ngày.

    …Nhớ hồi ba mẹ dọn về ngôi nhà mới ở đường Lữ Gia Nha Trang, nhà lớn sân rộng, có một cây sầu đâu, màu hoa tím cấy nét mơ mộng vào ánh nhìn cô gái nhỏ. Và được nuôi niềm hy vọng từ những lời của cha, ngôi nhà này có thể làm một trường học, và Khánh sẽ là hiệu trưởng… Lúc tôi 6,7 tuổi khi trồng cây thiên lý, cha cũng nói, để cô khánh hái hoa xào thịt bò, cha đấy, chắt chiu cho con gái, từ việc nhỏ li ti đến việc lớn…

    ... Không kể chính trị linh tinh, con đường lập nghiệp của cha tôi gắn bó với những ngôi trường. Ở Nha Trang. Theo trí nhớ của tôi còn đậm, chỉ một trường trung học tên Tương Lai, nằm trên con đường ra ga xe lửa Nha Trang, tôi vẫn thường được cha dắt đến mỗi khi trường có liên hoan Tết, phát thưởng…, mỗi lần như thế được mẹ chải đầu cột chiếc nơ xanh, mặc áo đầm xoè nhiều từng, được các anh các chị ôm khen rối rít, con gái thầy Nhường dễ thương quá… Cha dạy môn Việt Văn lớp đệ Tứ, đệ Nhị. Tôi học văn từ cha nhiều hơn cả qua những bữa cơm chiều, cha bảo, con hãy ghi những điều con thích vào sổ tay, sổ ấy ngày càng nhiều trang. Cha là người đầu tiên đọc thơ Nguyễn Du cho tôi nghe, không phải là Kiều, chữ đẹp nên cha bảo chép vào một cuốn sổ dày, viết một trang chừa một trang bên cạnh để cha viết chữ Hán của bài thơ đó. Cha thích bài Đạo Ý, và đấy là bài thơ chữ Hán đầu tiên mà tôi thuộc bằng âm Hán Việt, đọc thấy thích ngay dù chẳng hiểu gì ý tứ của nó. Có lẽ tại cha hay ngâm nga. Minh nguyệt chiếu cổ tỉnh/ Tỉnh thủy vô ba đào...(Trăng sáng soi giếng xưa/ nước giếng không dậy sóng…)

    …Dạo ở tù về, cha lặng lẽ, thường xuyên thức khuya, nhìn qua cửa sổ, tôi cảm thấy một nỗi cô quạnh xót xa với cảnh ánh đèn vàng yếu và mái đầu cha cúi trên trang giấy, bóng một người khắc khổ trên một con đường dài. Hình ảnh trong bức tranh ấy cái gì cũng chỉ có một, lẻ loi. Có phải đó là những lúc cha viết vở kịch Cây Cô Độc. Và tôi, cũng một mình, đứng nhìn theo bóng cô độc ấy hút cuối đường gió và bụi. Cha ơi… con lại nhớ giọng cha, trạm trạm nhất phiến tâm/ minh nguyệt cổ tỉnh thủy…(tấm lòng vằng vặc/ như ánh trăng soi giếng năm xưa)

    Tôi biết nỗi buồn bã thất vọng của cha về những hoài bão không thành…, nếu cha chỉ đi theo một con đường là dạy học viết sách, làm thơ thôi, thì hẳn con sông tâm hồn ấy đã êm đềm biết bao. Chỉ mới tuổi thiếu niên cha đã nổi máu giang hồ, bỏ nhà ra Huế. Đang học yên ả thì, bỏ học đi kháng chiến chống Pháp. Trên bước đường chinh chiến thì, trái tim nghệ sĩ ấy lại thêm một lần nữa, rung động, và thế là lại buộc ràng hệ luỵ gia đình, đến khi nhận ra rằng, cái mộng tưởng chính trị không đúng là điều ông đã mơ, thì cuộc sống của cả nhà từ ấy biết đến sóng gió. Mẹ bảo nếu mẹ không mắc chứng sốt rét đến điên loạn, và nếu không có tôi, thì chắc gia đình lúc ấy vẫn còn theo cha lặn lội… Và nếu không có bà nội ở Nha Trang thì, chúng tôi đã không có một bến yên ả ở thành phố biển này.

    ... Khi cả nhà xum họp lại. Cha cũng không ở yên một chỗ. Dạy học khi thì Nha Trang khi thì Sài Gòn, Biên Hoà, rồi mãi miền Tây. Không bương chải sao khi một đàn con tuổi ăn và học. Trong trí nhớ tôi là sân ga đêm, khói toa tầu, tiếng xình xịch rền trên thềm đưa tiễn, và những hạt lệ của mẹ, của bé thơ tôi…

    ... Và rồi cha làm rất nhiều nghề, ký giả, viết sách giáo khoa, tự điển, dạy học, thầu khoán xây cất, nhà in, coi Tử Vi, bốc dịch, nhà Hán học (chả vậy mà, năm 1975, khi công an vào xét nhà, thấy một xấp những thiếp nhỏ ghi nghề nghiệp của ông trên bàn làm việc, họ đã phán, tên này là CIA của Mỹ Nguỵ)

    ... Nói chuyện cha làm báo. Cha tôi có tính châm biếm. Khi vào Sài Gòn, có một dạo cha giữ một mục gọi là Nụ Cười Gừng trên một nhật báo (Điện Tín?), bài viết của cha làm bị kiểm duyệt hoài, nên sau đó cha không được tiếp tục nữa. Rồi cha ra một tờ báo riêng, Đuốc Việt, nhớ cha nói, hai năm nữa ra trường con sẽ giữ tờ báo này, tha hồ viết. (Hình như tôi cũng có mộng làm báo như cha) nghĩ cha thật lạc quan tếu, cũng chỉ vì cái “tha hồ viết” ấy mà tờ báo của cha chỉ thọ được 4 số.

    Nói đến đây mới chợt thấy một điều là cha tôi bị thất nghiệp hoài. Mà nguyên do chủ quan nơi cha. Ông mau chán, dễ bất bình, không theo đuổi gì lâu dài, ngoại trừ duy nhất việc soạn cuốn từ điển Hán Việt Tầm Nguyên cho tới cuối đời. Những lúc ấy gia đình vẫn ổn thoả được là nhờ vào tiền lương dạy học của mẹ. Nghe mẹ kể, có một người hỗ trợ cha viết và in sách giáo khoa, một loạt về Việt Luận Tú Tài, và Tự Điển, đó là ông chủ nhà sách Khai Trí ở đường Lê Lợi, đã giúp gia đình tôi qua lúc bấp bênh. Ông Khai Trí có nhiều kỷ niệm với gia đình, và với riêng tôi sau này nữa, khi ông nói với tôi về thơ của tôi.

    Dây mơ rễ má đến chuyện báo chí, có một kỷ niệm đã xưa, hình như vào những năm 60,63, nhà văn Chu Tử ở Sài Gòn ra Nha Trang, ở chơi nhà ba mẹ tôi khá lâu, bác bị bệnh gì đó, họ cùng bàn đến một tờ báo mà bác đang làm, tên Ngàn Khơi, họ bàn mê say đến nỗi bác ăn thịt bò nhúng dấm mà nếu mẹ tôi không la lên, anh Bình, anh chưa nhúng thịt vào dấm, (Bình là tên thật của Nhà văn CT) thì chắc bác đã ăn thịt bò sống rồi. Tôi nhớ bác xoa đầu tôi, mai mốt con làm thi sĩ tặng bác bài thơ người lớn nhé. Chỉ nhớ về bác và tờ báo có thế. Riêng tôi thì được cô Uyên Chuyên phụ trách mục thơ nhi đồng phong cho danh hiệu, thi sĩ búp bê, lại in hình và giải thưởng một con búp bê mặc áo đầm đỏ rực rỡ, con bé 11 tuổi tỷ khoái. 

    …Vào những năm 90, lúc này cha đã được về nhà khá lâu, có tuần báo tên Gia Đình Trẻ mời cha làm chủ bút, dĩ nhiên cha kéo tôi vào làm. Trong toà soạn có người bạn hồi trung học, nhà thơ Nguyễn Đức Cường, và nhà thơ Hồ Nam. Có một lần khác ý gì đó, chỉ mình cha tôi một ý còn những người khác, giống tôi. Cha tôi la lên, con phải làm theo ý ba, tôi cũng nói khá lớn, dạ con không làm. Nhà thơ Hồ Nam nói, tôi không ngờ cô dám nói thẳng với ông cụ như thế. Nhưng cô đúng. Rồi kết quả cũng giống sau mỗi lần giận dỗi bỏ cơm hồi bé... con luôn thắng ba ơi... Tờ báo ấy sống cũng tương đối. Kỷ niệm duy nhất về làm báo với cha, và là một hồi ức đem lại cho tôi phút giây rất êm đềm.

    Tôi có ước mơ cho tới giờ vẫn còn nóng, một nhà in và xuất bản, một hiệu bán sách. Ước mơ nhỏ quá hả, nên nó mãi là trái bóng bay bay, cho mình thèm chơi, nhớ lúc thố lộ với cha, cha cười kiểu như tôi là con hề. Không phải cha không tin sức tôi, nhưng cha biết rõ điều không thể. Dạo cha làm nhà in, cha vẫn lấy sách ở nhà xuất bản Hồng Lam, Điện Tín, Nguyễn Trãi, về cho tôi làm thầy Cò chữa lỗi chính tả, Khương, em trai tôi thì tới học sửa máy in và sắp chữ (Typo?), và cha bảo, muốn làm nhà xuất bản, nhà in các con phải đi từ những việc nhỏ nhất. Cha luôn, đúng là trên từng cây số (tên một cuốn phim hồi đó) ước mơ với đứa con gái mơ mộng. Chia sẻ cả với thư riêng của con gái vào tuổi biết yêu…

    Có điều, hồi 15,16 tuổi, khi đã có những bài thơ tình đăng báo thì tôi dấu biệt vì cả hai bậc phụ huynh có vẻ không vỗ tay vào cho chuyện thơ của tôi, mẹ không viết văn làm thơ đó sao, cha cũng thơ cũng văn, năm 1968, cha được cử là thành viên trong phái đoàn đại diện Văn Bút Việt Nam Cộng Hoà đi họp Văn Bút Quốc Tế ở Menton, Pháp, cùng đi với cha, tôi chỉ còn nhớ Thi Sĩ Bàng Bá Lân vì ông là bạn thân của cha, (dạo đó bác Lân thường tới nhà tôi, tập họp mấy anh em tôi lại và kể chuyện ma trong phòng khách tối, thật là vô cùng vui, bác có giọng kể chuyện, nhỏ, thầm, rất lôi cuốn, luôn ngắt câu bằng “các con hiểu chửa?”, có khi tôi lắc đầu nhại tiếng bác, trả lời “chửa”... lúc ấy, bác có chương trình kể chuyện không giờ ở TV)

... Khi tôi vào tuổi 20, chỉ có hai người là bạn văn chương với ba mẹ, nhà thơ Tuệ Mai và Phạm Thiên Thư là ủng hộ, và khuyến khích tôi bằng những lời khen mà lúc ấy nếu ai hỏi mây xanh như thế nào thì tôi quả quyết rằng tôi đã cảm giác được độ cao và sự mềm mại quyến rũ của nó rồi. Cha bảo, không nên để lọt tai những lời khen. Tôi trả lời, họ đâu có khen con, họ bảo con thừa hưởng nòi thơ văn của ba má, và, cha cũng có vẻ rất dễ chịu về câu nói ấy. Rồi khi tôi ra tập thơ đầu tiên,1992, thì cha thôi không còn nói, đàn bà con gái thơ văn chỉ có khổ, nữa.

MÁI LẦU THƠ MINH MINH,

     Nhờ những buổi họp thơ ở mái lầu Minh Minh Thư Uyển của ba mẹ mà tôi được chiêm ngưỡng những dung nhan văn học có tiếng đương thời, tiếc là lúc ấy tôi không ý thức được đó là những cơ hội hiếm trong đời để ghi hình ảnh với họ, kỷ niệm chút hương lây, và biết đâu lại là một tài liệu quí trong những bài sẽ viết của mình… quả thật tiếc.

    Tôi đi ra đi vào châm nước trà, nhớ cái dáng mảnh khảnh cốt cách Vũ Hoàng Chương cúi xuống bàn, viết những dòng chữ như những vết cắt mạnh mẽ trên trang giấy: Trăng bạc ai treo ở giữa nhà…, viết như thế nhưng khi quay sang tôi đang ngồi tay chống cằm bên cạnh, ông nói, không, trăng sáng, con bé này đấy. Sướng tỉnh người, con bé là tôi ấy. Nhớ dáng người cao vững chắc như tùng Hà Thượng Nhân, nổi tiếng siêu tốc làm thơ Đường, ông viết ngay tại bữa tiệc chẳng cần giấy tờ gì cả, cứ đọc mỗi câu là ông lại mỉm cười rất có duyên, phòng im phắc bỗng vỡ oà. Rồi Bùi Khánh Đản, rồi Cao Tiêu người nào cũng phong thái rất mực thi nhân nho nhã, và đâu một hai lần, tôi lại được nhìn dáng cao gầy học giả Nguyễn Đức Quỳnh với đôi mắt nghiêm, sáng, nhìn như hỏi, lúc nói hay dơ bàn tay với ngón trỏ dài thanh tú, bên cạnh là vẻ đẹp như tây phương của cụ bà.

... Lại nhớ, một lần, nhân vở kịch thơ Siêu Thoát của cha diễn góp vui văn nghệ tại nhà của một quan chức Bộ Ngoại Giao thời Đệ Nhị Cộng Hoà, gọi là diễn nhưng chỉ ngồi một chỗ rồi ngâm thơ vai của mình thôi chứ không diễn đi tới đi lui, không có ai vào vai tiểu ni, tôi bèn bị tóm, và tôi có khoảnh khắc đáng nhớ, tôi được dạy ngâm thơ cấp tốc bởi nghệ sĩ Hồ Điệp, tôi đã không phá hỏng vở kịch, còn được cô Hồ Điệp bảo có chất giọng, cố luyện thêm em nhé, cô có giọng nói sang cả để chở thật trọn vẹn nét mặt đẹp trầm lắng. Có một buổi sáng, trong buổi họp thơ trên gác Minh Minh, bên ngoài cửa sổ lá tre rì rào, Trịnh Công Sơn đã viết tặng cô Hồ Điệp mấy câu thơ:

hỡi hỡi hải âu tới chốn nào

cho ta nhắn gửi bạn tâm giao

quê hương bên ấy phương trời lạnh

có lạnh hơn ta ở chốn này

(thơ như có một dự cảm về sau đó của cô, cánh hải âu bay đi rồi chẳng bao giờ còn thấy nữa), không hiểu sao hai câu dưới TCS lại ghi thêm đồng tặng mẹ tôi. Sáng đó, ông hát với cây đàn guitar, tôi nay ở trọ trần gian... vừa cất lên thì không khí như chìm sâu xuống cho giọng hát tiếng đàn ấy ngự trị trên mọi ngõ ngách cùa im lặng, không gian thời gian và những con tim. Nghe ông hát xong, nữ sĩ Tôn Nữ Hỷ Khương bảo, giờ chỉ muốn nghe Sơn hát, không muốn ngâm thơ nữa. Quận Chúa Hỷ Khương có giọng ngâm Huế đặc biệt trong thi đàn Quỳnh Dao, gồm những nữ sĩ tài sắc, chuyên thơ Đường, Mộng Tuyết, Vân Nương, Uyển Hương, Thục Oanh (phu nhân thi sĩ Vũ Hoàng Chương), Tuệ Mai, Tôn Nữ Hỷ Khương…, hai nhà thơ trẻ nhất này ngoài thơ Đường còn nổi tiếng về Thơ hiện đại và đã đoạt giải về Thơ. Họ đại diện một dòng thơ sang trọng. Đó là những vạt gió văn chương đã thổi vào ngày tuổi trẻ của tôi. Mà hương thơm, tôi tiếc là không tận sống để ngất ngây.

    ... Rồi 1975. Rồi một thời gian dài... Bạn hữu thân thiết của ba mẹ, người vượt biển, người vào tù, người yên hưởng tuổi già, người đi vào cõi xa xăm. Lầu thơ, như dòng sông lặng lẽ trôi theo nắng phai. Bỗng một buổi gợn xôn xao bởi tiếng nói và ánh nhìn của nữ sĩ Ngân Giang, Anh Thơ, từ bắc vào thăm mẹ. Nhưng tôi có cảm tưởng không phải là cái xao động rộn ràng mở những trang thơ. Họ chỉ ngồi nhắc đến kỷ niệm xưa rất là xưa. Chỉ thực sự khuấy động như đêm hội là sự có mặt của một giáo sư âm nhạc nổi tiếng, Trần Văn Khê, ông có giọng nói ấm chân chất phương Nam, rất lôi cuốn và vui vẻ, ân cần hỏi han tất cả những người có mặt, kể chuyện dí dỏm, uyên bác, khiến những người gần bảy, tám mươi cho đến cậu bé con tôi, đều thấy thích, có khi cười bò ra, đến nỗi sau này con trai tôi cứ nhắc, ông cười không tới nữa hả mẹ? Có lần tôi được ngâm thơ với tiếng đệm đàn tranh của GS nơi buổi họp thơ ở nhà cô Tôn Nữ Hỷ Khương, hôm ấy tôi nghĩ, có ngâm dở cũng không có gì phải sợ, khi được tựa nương vào tiếng đàn tranh ấy…

    ...Và thêm một buổi, sáng lên trong nắng mai dáng vẻ văn gia điềm đạm Doãn Quốc Sĩ, nụ cười hiền giả Giản Chi bên cạnh nghệ sĩ Thuý Hoan và tôi dâng bánh ngày thượng thọ cụ. Cụ là thầy dạy cha tôi. Đó là dịp hiếm hoi (có lẽ, là cuối cùng) để mái lầu thơ của ba mẹ được phập phồng nhịp đập hơi thở không khi văn chương, bạn bè.

    Rồi trả lại gió cho tàng tre. Cây tre mà các bác cô chú thường đùa “cây tre trăm đốt” của mái thơ Minh Minh. Không còn nhớ đã mấy mùa khô rụng.

    Một mình mái lầu nghe lá tre xao xác ngoài thềm.

    Mỗi khi có dịp lên, nhìn cái án thư gỗ để cuốn sổ kỷ niệm thủ bút của bạn bè ba mẹ phủ bụi, tôi thấy ngực mình tưng tức, cái vắng vẻ luôn ở một nốt không gian trầm nhất trên khuông nhạc thời gian. Nó kéo người ta vào hoài niệm, đóng sau lưng người ta một cánh cửa và trước mặt là con đường rất xa rất quạnh. Ba phía cửa sổ đóng im ỉm, tôi mường tượng tiếng cười trong của cô Hỷ Khương vút cao, tiếng cười nhỏ của cô Tuệ Mai trên vai bạn, âm thanh giọng Hà Nội nghìn năm văn hiến của các nữ sĩ, hoà vào lời thơ, tiếng sáo Song Nguyên, làm nên một không khí tao đàn trang nhã, tôi còn thấy bùi ngùi nhớ như thế, huống chi là ba mẹ tôi.

    ... Những hình ảnh, những gương mặt lặng lẽ trồi lên, lớp này lớp khác đi xuyên qua cánh cửa kính, treo cái nhìn nhớ tiếc của tôi trên đầu ngọn tre như một hành hình kỷ niệm. Diện tích mái lầu chỉ còn non nửa, và một góc của gác thơ ngày xưa ấy, là bàn thờ cha. Trên tường treo bốn câu thơ đã ố chữ của tôi viết cho cha mấy chục năm trước...

    Dạo tôi về thấy trên bàn thờ, mẹ để mấy tác phẩm đã in của cha, mấy cây bút cha cầm mỗi ngày, và một bản thảo kịch dang dở, Cây Cô Độc, cha ơi, lệ chữ theo hoài trang sách sâu…

    Không hiểu sao chiếc cầu thang gỗ dẫn lên gác thơ bay mùi của mưa. Có lẽ nhà vắng người, một buổi chiều nào đó, trời mưa, mẹ không thể đóng được cửa sổ nên mưa đã hắt vào…

Cha ơi, giờ nghe con kể về một giấc mơ, thêm lần nữa, bí mật giữa con và cha…,

Santa Ana,

Ngày Lễ Cha, tháng 6. 2013

Nguyễn Thị Khánh Minh

http://www.gio-o.com/NguyenThiKhanhMinh.html

© gio-o.com 2014