Nhà thơ Hải Tử

THƠ TRUNG QUỐC HIỆN ĐẠI

Nguyễn Thị Hải dịch thơ

HẢI TỬ

Hải Tử (1964-1989), trước khi tự sát trên đường ray xe lửa ở Sơn Hải quan (Hà Bắc) vào ngày 26.3.1989, đã để lại di thư “Tôi là giáo viên phòng đào tạo và nghiên cứu Triết học trường đại học Chính trị và Pháp luật Trung Quốc. Tôi tên là Tra Hải Sinh. Cái chết của tôi không có liên quan đến người khác.”

Bài thơ “Mặt hướng biển khơi, xuân sang hoa nở” được viết trước đó chỉ hơn hai tháng, là bài thơ trữ tình được nhớ đến nhiều nhất của Hải Tử, nhà thơ xuất sắc của thi đàn Trung Quốc thập niên 80, thập niên của tuổi trẻ và thơ ca, thập niên của lý tưởng, khát vọng và đấu tranh dân chủ. “Tia chớp của hạnh phúc” mà Hải Tử thoáng thấy, náo nức muốn loan truyền tới hết thảy mọi người đã thực sự tắt hẳn trên quảng trường Thiên An Môn không lâu sau đó. Thảm sát Thiên An Môn (4.6.1989) là cuộc thảm sát tuổi trẻ, trí tuệ và tự do của hàng ngàn sinh viên, trí thức, bằng hữu của Hải Tử.

Bài thơ có rất nhiều từ ngữ ấm áp, tươi sáng, hy vọng. Nhưng bên trong vẻ bề ngoài nhẹ nhàng, ôn tồn là sự thê lương, cô độc. Tiếng nói đầy hy vọng cất lên “kể từ mai”, tưởng đâu sẽ là hạnh phúc, là cái thế tục thâm tình “cho ngựa ăn”, “chẻ củi”, “du lịch vòng quanh thế giới”, “quan tâm lương thực và rau cỏ”,… tưởng đâu là cái thế giới tinh thần hào phóng, cao viễn, nhiệt tình “mặt hướng biển khơi, xuân sang hoa nở”. Ai ngờ chỉ là một ánh chớp loé lên trong cô độc, tin mừng còn chưa kịp rao truyền.

*Ngày 28.4.2001, nhà nước Trung Quốc đã trao tặng giải thưởng “Văn học nhân dân” lần thứ 3 cho hai nhà thơ là Hải Tử và Thực Chỉ (tác giả bài thơ “Tin ở tương lai”). Hải Tử thì đã chết. Còn Thực Chỉ là bệnh nhân mắc chứng tâm thần phân liệt (phát bệnh vào năm 1973) phải điều trị lâu năm ở bệnh viện tâm thần, viện phúc lợi, đến mãi năm 2002 ông mới được xuất viện về nhà.

*Hải Tử, tên thật là Tra Hải Sinh, quê quán thôn Tra Loan, trấn Cao Hà, huyện Hoài Ninh, tỉnh An Huy. Hải Tử lớn lên ở nông thôn, 15 tuổi thi đậu vào khoa Pháp luật của Đại học Bắc Kinh, năm 1982 bắt đầu sáng tác, năm 1983 tốt nghiệp đại học được phân công công tác ở phòng đào tạo và nghiên cứu Triết học đại học Chính trị và Pháp luật Trung Quốc, ngày 26.3.1989 tự sát, chỉ mới 25 tuổi.

MẶT HƯỚNG BIỂN KHƠI, XUÂN SANG HOA NỞ

Kể từ mai, sẽ làm một người hạnh phúc

Cho ngựa ăn, chẻ củi, du lịch vòng quanh thế giới

Kể từ mai, quan tâm lương thực và rau cỏ

Tôi có một căn nhà, mặt hướng biển khơi, xuân sang hoa nở

Kể từ mai, báo tin cho hết mọi người thân

Nói với họ về hạnh phúc của tôi

Những gì mà tia chớp của hạnh phúc nói với tôi

Tôi sẽ nói lại với tất cả mọi người

Sẽ đặt cho từng dòng sông, từng ngọn núi những cái tên nồng ấm,

Người lạ ơi, tôi cũng xin chúc phúc cho Người

Cầu chúc bạn có một tương lai xán lạn

Cầu chúc bạn có người yêu sau sẽ thành quyến thuộc

Cầu chúc bạn có được hạnh phúc cuộc đời

Tôi chỉ nguyện cầu mặt hướng biển khơi, xuân sang hoa nở

13.1.1989

Nguyên tác:

面朝大海, 春暖花开

从明天起, 做一个幸福的人

喂马, 劈柴, 周游世界

从明天起, 关心粮食和蔬菜

我有一所房子, 面朝大海, 春暖花开

从明天起, 和每一个亲人通信

告诉他们我的幸福

那幸福的闪电告诉我的

我将告诉每一个人

给每一条河每一座山取一个温暖的名字

陌生人, 我也为你祝福

愿你有一个灿烂的前程

愿你有情人终成眷属

愿你在尘世获的幸福

我也愿面朝大海, 春暖花开

HẢI TỬ

Nguyễn thị Hải dịch

2021