Nhà thơ Đa Đa

THƠ TRUNG QUỐC HIỆN ĐẠI

Nguyễn Thị Hải dịch thơ

ĐA ĐA

“Gửi Mặt trời” là một bài thơ hài hước đen, ra đời vào năm 1973, nằm trong dòng chảy ngầm của văn chương thời kỳ Cách mạng văn hoá. Đó cũng là một sáng tác tiêu biểu cho phong cách thơ Đa Đa, một nhà thơ độc đáo nhất trong thi phái Mông lung.

Bài thơ sử dụng giọng điệu châm biếm kịch liệt. Thoạt tưởng là ca tụng Mặt trời, nhưng đọc kỹ mới phát giác là mỉa mai, châm biếm. “Ngài” ban cho “chúng tôi” những thứ hiển nhiên thuộc về “chúng tôi”, là những thứ căn bản, tất yếu. Nhưng “Ngài” làm ra vẻ hết thảy do “Ngài” ban bố. Ban bố cho chúng tôi xong, “Ngài” còn nhân từ chúc phúc, dưới sự chúc phúc của ngài “chúng tôi” sinh ra chỉ để chết đi. Nhân danh “Đức Vua của linh hồn”, nhân danh thần thánh, “Ngài” dò xét, xâm phạm linh hồn và tình cảm của “chúng tôi”. “Ngài” tỏ ra yêu quý danh dự, tôn trọng bình dân nhưng kỳ thực ngài không có Tự do, “Ngài” và quyền uy của “Ngài” giống như đồng tiền dơ bẩn, nhàu nhĩ luân lưu bốn biển, qua tay biết bao người.

Hãy đọc bài thơ trong bối cảnh mà nó ra đời, cũng như hãy đọc dưới ánh mặt trời của những xứ sở độc tài vẫn còn tồn tại.

*Nhà thơ Đa Đa 多多，tên thật là Lật Thế Chinh 粟世征, sinh năm 1951 ở Bắc Kinh. Năm 1969 bị đưa về lao động ở Bạch Dương Điến (Hà Bắc), sau chuyển công tác sang tờ “Nhân dân nhật báo”. Năm 1972 bắt đầu sáng tác, năm 1982 bắt đầu công bố tác phẩm. Năm 1989 xuất ngoại, từng ở Hà Lan 15 năm, và giảng dạy ở một số trường đại học Châu Âu. Năm 2004 về nước, giảng dạy tại Học viện Truyền bá nhân văn thuộc trường Đại học Hải Nam. Năm 2010, ông nhận được giải thưởng Văn học quốc tế Neustadt của Mỹ, một giải thưởng uy tín, thường được coi là giải Nobel của Hoa Kỳ.

Gửi Mặt Trời

Ban cho chúng tôi gia đình, ban cho chúng tôi cách ngôn,

Ngài cho phép đàn trẻ con được cưỡi trên vai cha chúng,

Ban cho chúng tôi ánh sáng, ban cho chúng tôi sự xấu hổ,

Ngài để cho con chó lang thang bám sau lưng nhà thơ.

Ban cho chúng tôi thì giờ, cho phép chúng tôi lao động,

Đêm tối trong giấc ngủ mê mệt, Ngài kê đầu lên hy vọng của chúng tôi,

Ban cho chúng tôi lễ rửa tội, cho phép chúng tôi tín ngưỡng,

Dưới sự chúc phúc của Ngài, chúng tôi sinh ra rồi chết đi.

Dò xét giấc mơ và khuôn mặt tươi cười hoà hoãn,

Ngài là quan đại thần của Thượng đế,

Tịch biên sự tham lam và đố kỵ của nhân gian,

Ngài là Đức Vua của linh hồn.

Yêu quý Danh dự, Ngài cổ vũ chúng tôi dũng cảm,

Xoa đầu từng người, Ngài tỏ ra tôn trọng bình dân,

Ngài là đấng sáng tạo, nhô lên từ phương Đông,

Ngài không có Tự do, giống như một đồng tiền lưu hành bốn biển!

1973

Nguyên tác:

致太阳

作者: 多多

给我们家庭，给我们格言

你让所有的孩子骑上父亲肩膀

给我们光明，给我们羞愧

你让狗跟在诗人后面流浪

给我们时间，让我们劳动

你在黑夜中长睡，枕着我们的希望

给我们洗礼，让我们信仰

我们在你的祝福下，出生然后死亡

查看和平的梦境、笑脸

你是上帝的大臣

没收人间的贪婪、嫉妒

你是灵魂的君王

热爱名誉，你鼓励我们勇敢

抚摸每个人的头，你尊重平凡

你创造，从东方升起

你不自由，像一枚四海通用的钱!

一九七三年

ĐA ĐA

Nguyễn thị Hải dịch

2021