Ngu Yên

 

Thơ Đang Sống Cái Phải Sống  &


Phải Sống Cái Đang Sống.

 

 

1.    Dẫn.

 

Triết học thể hiện cao nhất không phải trong văn xuôi luận lư mà trong thi ca. Lư do, lư luận triết học đối phó với trí óc và hiểu biết. Thơ đi thẳng vào trực giác và vô thức bằng cảm nhận,  không cần thuyết phục. Đến như Thiền, là con đường trực tuyến; thấy bằng huệ nhăn, đón bằng huệ tâm, mà các thiền sư vẫn dùng thơ như một cách ngộ và dùng thơ để chỉ điểm và cải hóa môn đệ.

 

Thơ sử dụng chất tinh anh của ngôn ngữ để diễn tả phần tinh anh của điều muốn nói bằng một cách tinh anh nhất của nghệ thuật diễn đạt. Tất cả những thứ này chính là tinh hoa của thi sĩ. Và tinh anh không có nghĩa là cô đọng. Cô đọng chỉ là một phần trong cách diễn đạt thơ.

 

Existentialism, có người gọi là thuyết Hiện Sinh, có người gọi thuyết Sinh Tồn hoặc chủ nghĩa Hiện Hữu. Chữ gốc La Tinh: Esse, có nghĩa (tự nhiên, đương nhiên, bẩm sinh) + ( sinh vật, con người, sự sống, sự tồn tại). vậy th́ căn bản của Existentalism là Đang Sống và Phải Sống. Đang sống gần với Hiện Sinh. Phải sống gần với Sinh Tồn. Nói một cách dễ hiểu là " kinh nghiệm đang sống cái phải sống và kinh nghiệm phải sống cái đang sống" là nền tảng của cảm nhận hiện sinh trong lănh vực sáng tác. Riêng trong tiếng Hán, Existentialism, gọi là Tồn Sinh Chủ Nghĩa  ( 存在主义).

 

Ở thế kỷ 21 mà nói thuyết Hiện Sinh-Sinh Tồn e rằng quá muộn chăng? Ở thế kỷ 21 nói thuyết Vô Vi của Đạo Đức Kinh e rằng không muộn v́ có quá nhiều điều đúng với hiện tại. Nói chung, triết thuyết có thể qua đời nhưng tinh anh của triết thuyết vẫn sống măi. Triết học là khám phá điều đă có và hệ thống hóa nó. Không có triết học nào là sáng tạo, kể cả triết học trong tôn giáo.

 

Bản chất hiện sinh hoặc sinh tồn có từ trước nhưng phải đợi tới người khai sinh ra hệ thống là triết gia hữu thần Kierkegaad (1813-55) và triết gia vô thần Friedrich Nietsche (1844-1900). Những người truyền bá rộng răi về sau là triết gia Martin Heidegger (1889-1976), Jean Paul Sartre (1905-80), và các nhà văn Albert Camus (1913-1960), Simone de Beauvoir (1908-1986), Franz Kafka (1883-1924), Fyodor Dostoevsky (1821-1881)...

 

Sự thể hiện đang sống và phải sống trong thi ca đă có từ lâu, từ lúc thi sĩ vượt ra giới hạn của tôn giáo nhưng nhiều bài thơ mang dấu ấn của Hiện Sinh  xuất hiện vào giữa thế kỷ 19, lan rộng trong thế kỷ 20 và bàng bạc khắp cơi thi ca thế giới.

 

Có lẽ thi sĩ đầu tiên được xem là người có sáng tác mang tinh thần Hiện Sinh là John Donne trong thế kỷ 16-17 (1572-1631). Ông viết:

 

" Tôi bất tài," đàng xa kia, gă hành khất kêu nài,

Đứng lại, hay bỏ đi, nếu lời nói đúng, gă đang dối gạt.

I am unable, yonder beggar cries,

To stand, or move, if he say true, he lies.

( A Lame Beggar. John Donne)

 

Châu Mỹ La Tinh cũng là nơi xuất phát tinh thần của thuyết Hiện Sinh, thi sĩ Tây Ban Nha Miguel de Unamuno ( 1864- 1936) được xem như là một trong những người tiên phuông sáng tác thơ Hiện Sinh. Trong bài thơ Life is Doubt, ông viết:

 

Sống là hoài nghi

C̣n niềm tin không ngờ vực chẳng có, chỉ có chết.

Life is doubt,

Anf faith without doubt is nothing but death.

 

Bắt đầu từ đó, một trong những ḍng thơ Trừu Tượng, là ḍng thơ Hiện Sinh chảy băng qua thế kỷ 20. Dần dà, theo sự tan dần lặng lẽ của cơn sóng Hiện Sinh, thơ Hiện Sinh tan vào cơi thơ. Sáng tác không c̣n quan tâm về chủ thuyết mà chỉ cưu mang kinh nghiệm đang sống cái phải sống và phải sống cái đang sống.

 

 

2.    Thơ và Giá Trị Sinh Tồn Của Thơ Hiện Sinh

 

 Một trong những động cơ và cấu trúc nội dung cho sáng tác là kinh nghiệm của tác giả. Sáng tác từ một kinh nghiệm riêng không hiển hiện được kinh nghiệm chung, tác phẩm thường chết yểu hoặc chết theo tác giả. Sáng tác từ kinh nghiệm chung diễn đạt kinh nghiệm chung, tác phẩm thường xoàng xĩnh. Sáng tác từ kinh nghiệm riêng ḥa nhập vào kinh nghiệm chung, phong phú hóa kinh nghiệm chung, thường là tác phẩm có sức sống lâu dài.

 

Hoài niệm là một phần của kinh nghiệm được sử dụng hàng ngày để xây dựng bài thơ. Phát triển cao điểm dưới phong trào thơ Lăng Mạn. Sau khi bị tràn ngập và kéo dài, hoài niệm trở thành "oan hồn" cản trở sự phát triển thi ca mang yếu tính "hôm nay". Thơ không đang sống cái phải sống mà sống với cái đă chết. Kinh nghiệm về cái phải sống không được ngó ngàng tới. Sáng tác mỗi ngày vẫn phải theo thời gian đi tới nhưng đầu quay nh́n lui. Đừng nói chi hoài niệm xa xôi, dù chỉ hoài niệm một vài giờ trước, nếu bài thơ không cưu mang sức sống và kinh nghiệm về phải sống, th́ bài thơ đă mang mầm mống chết. Nói cho rốt ráo, hoài niệm là một động lực mạnh, là chất liệu quư để sáng tác. Tuy nhiên, nếu chỉ để nhắc lại, kể lể, thương nhớ, than thở, rồi tiếp tục nhắc lại, kể lể, thương nhớ, than thở, sẽ rơi vào sự hời hợt và nhàm chán. Để sửa chữa sự hời hợt và nhàm chán, sáng tác sử dụng chữ nghĩa và tứ thơ trang trí cho khó hiểu, mong muốn nh́n bên ngoài cảm thấy bài thơ sâu sắc, việc này làm cho bài thơ tăng phần giả dối. Và thời gian sẽ lật tẩy. Có lẽ, hoài niệm nên biến thành hoài nghiệm, thơ sẽ sâu thẳm hơn.

 

Trí nhớ là kho tàng vô hạn cho sáng tác. Đa số thơ, không ít th́ nhiều, đều cưu mang h́nh ảnh, sắc màu, ư tứ, câu chuyện từ quá khứ. Tất cả những dữ liệu này đều là những tử liệu. Chúng cần có một linh hồn, một sức sống, đó là kinh nghiệm sống. Những tử liệu từ trí nhớ phải được sinh hoạt trong một kinh nghiệm đang sống hoặc phải sống, kinh nghiệm đó càng có trọng lượng chừng nào thơ càng có giá trị riêng chừng đó. H́nh ảnh màu sắc ư tứ thơ có thể quen thuộc nhưng được kết hợp trong một vài kinh nghiệm riêng tư, bài thơ sẽ có chiều sâu của sáng tác. Phương pháp sáng tạo này là món quà mà Hiện Sinh đă mang lại cho thi ca.

 

Thi sĩ Emily Dickinson (1830-86), bà được xem như một trong những thi sĩ phổ biến tinh thần hiện sinh đến người đọc. Tác phẩm Time and Eternity, ra đời năm 1924, mang nhiều bài thơ với kinh nghiệm đang sống và phải sống. Phải chấp nhận sự phi lư của cuộc đời và tiếp tục sống với sự phi lư đó. Không lối thoát, ngoài trừ cái chết.

 

Bài XV.

Tôi từng thấy con mắt sắp chết

Trợn láo liên nh́n xung quanh pḥng

Dường như muốn t́m kiếm điều ǵ,

Rồi trở nên vẩn đục,

Rồi sương khói kéo mờ,

Rồi lịm nhắm,

Không thổ lộ điều ǵ,

May thay đă được nh́n thấy.

 

Bài XXXI

Chết là đàm thoại giữa

Tâm hồn và cát bụi

" Hăy biến mất, " sự chết nói. Tâm hồn, " Thưa ngài,

Tôi c̣n có trách nhiệm khác."

 

Sự chết không tin, phản đối từ ḷng đất.

Tâm hồn bỏ đi,

Chịu thua  , để lại vết tích,

Phủ một lớp đất.

 

Bài XXXVI

Tôi đánh mất thế giới của ḿnh mấy hôm trước

Có ai lượm được không?

Bạn sẽ biết ngay khi thấy hàng tinh tú

bao xung quanh trán nó.

 

Người giàu có lẽ không chú ư;

C̣n đơn thuần trong mắt tôi

Nó quư trọng hơn đồng vàng duca

Ô, thưa ông, xin ông t́m giúp . (1)

 

Những con đường triết học ngổn ngang và những đại lộ tôn giáo một chiều đều dẫn về hai câu hỏi: Người đến từ đâu? và về nơi nào? Then chốt là cánh cửa sự chết. Chết là một sự kiện quan trọng. V́ phải chết mà con người phải chọn lựa thái độ sống. Hiện sinh chọn sống ư thức về cái đang sống và phải sống. Vô số thơ văn nhận diện sự chết để đối phó sự phi lư của sống, cùng một lúc "tiêu hóa" chất phi lư để làm đời sống hay đẹp hơn "một cách phi lư". Thơ hiện sinh để chủ nghĩa Hiện Sinh lại trong thư viện và tiếp tục cưu mang chất sống phi lư vào tâm t́nh hàng ngày.

 

Hăy nói tôi nghe đến khi lời anh thành vô dụng.

Âm sắc rung lên hóa hành động siêu nhiên.

Trong ngắn hạn làm người, nguyện vọng là thất vọng bằng cứu rỗi.

Miệng anh biến nên đa dạng lắt léo bùa mê

Ngợi ca vô nghĩa những ư từ nguyên nghĩa

Thuyết phục như  E-Và

Khao khát vô hạn được rửa tội

Tất cả đều giả dối

Tôi sẽ không tha thứ Thượng Đế đă trừng phạt tôi

Ban phát thánh lễ, trục xuất cơi đời đời

Hoan nghênh!

Nơi dối trá ḥa tan vào ḷng tin tưởng. (2)

( Meditation on the existential and Artaud của Maran Rachel.)

 

Đôi khi thơ trầm tư về những điều siêu nhiên, những thao thức siêu h́nh như bài thơ Meditation on Existential and Artaud. Đôi khi b́nh thường bàng bạc cảm xúc bi quan qua một cơn mưa, như bài thơ This Existential Rain của thi sĩ  Matthew Rhys. Không phải là cơn mưa hồi tưởng,  không phải cơn mưa kỷ niệm, không phải cơn mưa đang rơi, là cơn mưa tâm linh. Ẩn dụ một đời sống buồn bă. Không làm sao khác hơn, phải sống.

 

Cơn mưa này chưa dứt

vẫn gào thét triền miên,

xói ṃn hồn rả rích.

Chiếc giếng sâu than van

giọt nước mắt

ngắn dài, lơm bơm

lập lại rồi lập lại,

rồi lập lại.

................................

Qua cửa sổ gương mờ

cảnh vật thấy mù tăm

mùa buồn sầu,

những giấc mơ u uẩn

nối nhau chầm chậm trôi.

Bùn đời đen mằn mặn

trong ng̣i lạch cạn ḍng

chảy vào sâu tăm tối

nước xoáy tṛn rút cạn.

...................................

Gỗ mục nát v́ mưa

v́ thời gian âm thầm gặm nhấm,

kết cuộc không thể đổi thay

đời chúng ta cũng vậy

đường đi theo số phần.

Sau một cuộc hủy hoại

c̣n nỗi đau vô tâm,

cơn mưa này hiện hữu

rơi rơi măi không ngừng.

..................................  (3)

 

Cốt lơi của Hiện Sinh là sự quan trọng của cá nhân. Mỗi cá nhân Ư THỨC sự hiện hữu của ḿnh. Có tự do và độc lập hành xử trong xă hội và đời sống; gánh chịu trách nhiệm về hành động đă làm. Cởi bỏ những thứ giả tạo, b́nh phong bao che bên ngoài. Mỗi cá nhân ư thức giá trị của bản thân, tự sáng tạo ra giá trị của ḿnh, không phải những giá trị theo thước đo của tập đoàn, xă hội. 

 

Đem những điều này vào sáng tác, sẽ thấy những ư tứ thơ trần trụi ra đời. Cởi bỏ những trang điểm hoa ḥe. Quăng đi những "đạo đức" thi ca do xă hội đặt ra dưới h́nh thức bất thành văn. Bỏ đi những trói buộc, qui tắc, những đ̣i hỏi của nhóm hàn lâm bảo thủ. Thậm chí bỏ luôn những người đọc có tŕnh độ thưởng ngoạn b́nh dân. Bỏ đi những phê b́nh văn học không có khả năng chuẩn đón hoặc có khả năng nhưng thiếu công bằng.

 

Thi sĩ có tinh thần hiện sinh là người tự ư thức sự hiện hữu trong cơi thơ. Đây là ư thức cần thiết để phân biệt khách qua đường, kẻ ở trọ và người sinh hoạt trong thế giới thơ. Ư thức về làm thơ. Có ranh giới rơ ràng giữa làm thơ nghệ thuật và làm thơ phổ thông. Có phân biệt rơ rệt giữa đi t́m sáng tạo và mượn dùng sáng tạo. Và ư thức tự sáng tạo ra giá trị  thơ cho riêng ḿnh. Trong quan điểm này, ông Jean Paul Sartre viết:

 

" ...Một trong những động lực của sáng tạo nhà thơ chắc chắn là cái nhu cầu tự cảm thấy ḿnh có vai tṛ cốt yếu đối thế giới. Dáng vẻ kia của những cánh đồng hay của biển, nét mặt kia mà tôi đă bóc lộ ra, nếu tôi cố định nó trên một bức tranh, trong một tác phẩm viết, bằng cách siết chặt lại các mối tương quan, bằng cách đưa lại trật tự nơi không có trật tự, bằng cách đem sự thống nhất của trí tuệ mà áp đặt lên cho cái đa dạng của các sự vật, tôi có ư thức là tôi sản sinh ra chúng, nghĩa là tôi tự cảm thấy tôi là cốt yếu đối với sự sáng tạo của ḿnh... Nhưng lần này vật được sáng tạo ra lại tuột khỏi tay tôi: tôi không thể bóc lộ và sản sinh cùng một lúc. Tác phẩm chuyển thành không cốt yếu so với hoạt động sáng tạo. Trước hết dẫu đối với những người khác nó được xem như đă hoàn chỉnh, th́ vật được sáng tạo ra đối với ta luôn luôn có vẻ c̣n tạm treo đó: lúc nào, ta cũng có thể thay đổi đường nét này, màu sắc kia, hay từ nọ; cho nên không bao giờ nó hoàn chỉnh. Một họa sĩ học nghề hỏi thầy: “Lúc nào tôi có thể coi bức họa của tôi là đă hoàn thành?”. Người thầy trả lời: “Khi anh có thể nh́n nó mà kinh ngạc, tự hỏi: “chính ḿnh đă làm ra cái này ư!”

 

Tức là: không bao giờ. Bởi như vậy th́ cũng bằng nh́n ngắm tác phẩm của ḿnh bằng con mắt của một người khác và bóc lộ cái người ta đă sáng tạo ra. Nhưng đương nhiên ta càng ư thức về hành động sản sinh của ḿnh bao nhiêu th́ càng ít ư thức về vật được sản sinh ra bấy nhiêu..."

 

( Trích Viết để làm ǵ? của Jean Paul Sartre, bản dịch của nhà văn Nguyên Ngọc.)

 

Đa số những bài thơ được định danh là thơ Hiện Sinh, thường mang nội dung nặng nề những nỗi niềm thao thức về thân phận. Đúng hơn là những câu hỏi không có dấu hỏi và cũng không cần câu trả lời.

 

Khi phải thở dưỡng khí từ b́nh treo trên máy trợ tá

Khi lửa đam mê tàn lụn thành tro

Khi phải cần xe lăn thường xuyên di chuyển

Khi giường bệnh viện dẫn đưa tôi vào quan tài

Khi chỉ c̣n bồ câu mỗi sáng v́ tôi thương khóc

Khi họ hàng thân nhân nhẫn tâm rời xa

Khi giáp mặt một ngày mới hèn nhát và mù quáng

Khi mỗi ngày mai là kẻ thù ghê gớm phải đối đầu

Khi giày ṿ bởi khổ đau quen dần thất bại

Khi chương cuối cùng trong sách đời tôi đă chấm dứt

Làm ơn, cho tôi chào lần cuối trước khi vào điện ngục hỏa thiêu  (4)

 

 

Thuyết Hiện Sinh với những ưu khuyết điểm thường lệ của hệ thống triết học. Những ngưỡng mộ và những đă phá cũng đă tranh căi xong. Sáng tác hiện sinh không vấp phải nhiều trở ngại của triết thuyết. Sau khi hấp thụ được phần tinh anh của chủ nghĩa hiện sinh, thơ hiện sinh ra đời và tự tạo một ưu thế riêng so với các loại thơ trừu tượng khác. Thơ hiện sinh chú trọng về nội dung.

Đọc thơ hiện sinh thường dễ bị lầm lẫn, tưởng rằng loại thơ này chuyên đối phó những sự việc lớn lao sống chết của nhân sinh. Trên thực tế, sau khi cởi chiếc áo hiện sinh, tinh thần thơ hiện sinh đi vào những chi tiết nhỏ nhặt, những ngơ ngách b́nh thường của tâm tư.

 

Tôi sống ở đâu?

Nơi nào giữa Thứ Hai và Chủ Nhật

Trong đáy mắt chim quạ

Tôi là gai nhọn dưới trái bóng trời xanh

 

Luôn luôn, sự hóm hỉnh trào ra. Bóng tủ búp-phê

ngă dài trên sàn nhà. (5)

( Existialist. Sheena Blackhal.)

 

Muốn t́m thấy thẫm mỹ chân chính và thực tế

chỉ cần nh́n lên ngàn sao

không có cách nào biết được

chúng ta thật sự là ai

hăy nh́n vào gương soi

chỉ cần vài giây thôi

chúng ta giả vờ không nghe thấy

trong khi chúng ta ước mong

được tự do bay nhưng cảm thấy neo xuống

tất cả việc này chỉ xảy ra trong đầu

Chúng ta không bao giờ nhớ lại

Cho đến khi hấp hối   (6)

( The Existance of Existentialism của Mike Smith.)

 

Tại sao đứng một ḿnh

Trong đêm

Trên mặt đất

Một ḿnh cạnh bên ư nghĩa

Bởi ngôn từ không bao giờ có giới hạn

Tại sao đứng một ḿnh trên ngọn đồi, đội trời cao

Nghĩa là chỉ thở dài

mà không ai biết   (7)

( Why của Cynthia Richards.)

 

Thuở xưa dưới thời văn minh Ai Cập,Hy lạp, La Mă, thời thượng cổ, những thi sĩ thường được xem là nhà tiên tri. Không hiểu là v́ các nhà tiên tri hay nói bằng thơ hay v́ thi sĩ thời đó có khả năng tiên tri. Nhưng chúng ta biết được những bài thơ để lại từ Homer, Horace...v..v...là những bài thơ cưu mang những chiêm nghiệm triết lư sâu sắc. Quá nhiều suy tư, dần dà thơ thiếu thực tế, đi trên mây. Về sau, từ thế kỷ 19 trở đi, nhất là trong thế kỷ 20, thơ hạ thấp xuống, nhập vào đời sống thực tế và cụ thể hơn. Cụ thể quá, thực tế quá, sát đất quá, thơ trở thành b́nh dân.

 

Xét về mặt sáng tác, có hai con đường càng lúc càng rẽ xa: Sáng tác tác phẩm phổ thông và sáng tác tác phẩm nghệ thuật. Khi một người làm thơ bắt đầu thành h́nh thi sĩ, có thể thấy sự chọn lựa của họ khá rơ ràng. Vẫn có những thi sĩ trước chọn phổ thông, dần dà chuyển sang nghệ thuật và ngược lại.Tác phẩm phổ thông dễ thuyết phục đám đông nhưng ít giá trị. Tác phẩm nghệ thuật chọn lọc thưởng ngoạn và càng đi xa càng đón lấy thất vọng.

 

3. Năm Bài Thơ Hiện Sinh Ví Dụ

 

Đôi Vai Anh Gánh Lấy Đất Trời

Thơ: Carlos Drummond De Andrade (1902-1987)

 

Đến giờ đó anh không c̣n có thể kêu: Chúa ơi.

Đến giờ đó vạn vật đều hoàn tất.

Đến giờ đó anh không c̣n có thể gọi: em  ơi.

V́ t́nh đă vô dụng.

Mắt không c̣n khóc.

Đôi tay chỉ làm công việc khó khăn.

Con tim khô héo.

 

Đàn bà gơ cửa , vô ích, anh không mở.

c̣n lại một ḿnh, tắt đèn,

đôi mắt mở to long lanh trong bóng tối.

Rơ ràng anh không c̣n khổ đau.

Không c̣n muốn ǵ từ bằng hữu.

 

Chẳng ai quan tâm nếu già thêm, già ăn thua ǵ?

Đôi vai anh gánh lấy đất trời

gánh nhẹ hơn bàn tay con trẻ.

Chiến tranh, nạn đói, gia đ́nh đóng cửa căi nhau

chỉ chứng tỏ cuộc đời vẫn sống

không phải ai cũng được hưởng tự do.

người yếu đuối bị xét xử tàn nhẫn

thà chịu chết.

Đến giờ đó nếu chết không giải quyết hết.

Đến giờ đó nếu sống là quy luật tuân theo

Đành phải sống, không trốn đâu được. (8)

 

 

Đá Cuội

Thơ: Zbigniew Herbert ( 1924-1998 )

 

Đá cuội

vật hoàn hảo

 

dung ḥa với chính nó

biết ưu khuyết điểm bản thân

 

tự viên măn

giá trị của đá

 

có vẻ nh́n không làm cho ai nhớ lại bất cứ điều ǵ

không gây sợ hăi cũng không khuấy động ước mơ

 

chịu đựng nóng lạnh

là phẩm cách vẹn toàn

 

Tôi thấy nhiều thương cảm

khi cầm đá cuội trong tay

v́ h́nh hài đáng quư

chỉ được ấm tạm thời

 

- Đá cuội không khuất phục

cuối cùng sẽ nh́n ta

bằng ánh mắt thẳng thừng và b́nh thản (9)

 

Gồm Ba Phần

Thơ Pblo Saborio

 

Chào

Có ai không?

Chàoooooo?

Mục sư

và cô gái điếm

cùng vào quán rượu

 

Cùng đến quày hàng.

Người pha rượu: các bạn uống ǵ?

Gái điếm tươi cười,

" Anh Sam, cũng giống như hôm qua ".

Mục sư cười

hả miệng văng nước miếng

" Sam, cho tôi một thế kỷ u tối."

Mây trời kéo qua

vở nháp của tôi, khắc khoải

như ốc sên gặp thời khốn đốn.

 

Có ai không?

Có người nào không?

Cô gái điếm hở hang

khoe hai núm nho đen ngọt ngào

$15 cho chơi vú.

Anh da trắng Alfred đồng ư giá tiền.

Tôi vẽ nháp toàn bộ thành phố

và

trong một góc

tôi dựng lên căn nhà

màu vàng với nhiều thứ trông đẹp

trong pḥng khách.

 

Cốc, cốc

Alfred thỏa măn, tinh tú

run rẩy trong tṛng kính âm u.

Cô nói: " Đưa đây 15 đồng".

Tôi xé một nửa số trang nháp,

rồi nói, " tai nạn nghề nghiệp".

nhưng đa số trang trong vở

dính những vết đen

như bóng đàn chim

băng dặm trường tuyết trắng. (10)

 

 

Màu Vàng

Thơ: AJ Morelli

 

Vincent tặng nàng hoa hồng vàng

ngắt từ vườn hàng xóm

 

như thường lệ nàng nhận hoa

rồi quay lưng vào nhà

 

bóng dáng tên nàng

chưa kịp thành h́nh trên môi chàng

đă tan biến

 

luyên thuyên tiếng truyền h́nh

nàng im lặng bấm điện thoại

 

Cành hồng nằm trong bồn

cạnh chén dĩa chưa rửa

 

chàng cảm thấy đói

không c̣n ǵ để ăn

 

đời đói khổ nào có đáng ǵ

 

đêm xuống người đang yêu

và người chưa yêu, đều giống nhau   (11)


Gọi Bản Ngă

Thơ Suzy Kassem

 

Hăy định thần soi gương

Rồi nói: TA  YÊU  NGƯƠI,

Lập tức

Một luồng điện

Lăn tăn chạy khắp hồn

Rồi trào ra mắt

Như sao băng

Nhảy múa ngang bầu trời

Đê mê.

Nói với hồn rằng bạn yêu bản ngă

tương tựa như sực nhớ

BẠN LÀ  AI

Sau cuộc hôn mê dài

100 năm

Khuôn mặt bạn sẽ chiếu rọi ánh sáng

về trăm cơi ngân hà  (12)

 

 

GHI:

(1) Time and Eternity của Emily Dickinson. 1924.

XV

I've seen a dying eye

Run round and round a room

In search of something, as it seemed,

Then cloudier become;

And then, obscure with fog,

And then be soldered down,

Without disclosing what it be,

'T were blessed to have seen.

 

XXXI

Death is a dialogue between

The spirit and the dust.

" Dissolve," says Death. The Spirit, " Sir,

I have another trust."

 

Death doubts it, argues from the ground.

The Spirit turns away,

Just laying off, for evidences,

An overcoat of clay.

 

XXXVI

I lost a world the other day.

has anybody found?

You'll know it by the row of stars

Around its forehead bound.

 

A rich man not notice it;

Yet to my frugal eye

Or more esteem than ducats.

Oh, find it, sir, for me!

 

(2) Meditations on the existential and Artaud

By Maran Rachel

 

Speak to me until your words become meaningless.

The sound of your vibrations becomes a gesture of the metaphysical.

In our human confines its fruition is as fruitless as salvation.

Your mouth becomes a prism of incantation

Chanting meaningless literal meaning

Conceived of Eve,

The endless desire for purgation

All lies

I will not condone a god that condemns me

Give us the sacrament, expelled to eternal chaos

Embrace!

There in lies harmony through acceptance.

 

(3) This Existential Rain của Matthew Rhys

This rain will not stop
its relentless reproach,
a slow erosion of soul.
A weeping dark well
of syncopated 
teardrops tap, tap 
again and again,
and again.
 
‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘
Through a blurred window,
an opaque view into 
seasons of sorrows,
melancholy dreams
felt yet not fleeting.
Life's brackish silt
in a rivulet drains,
into deeper darker
swirling drains.
 
‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘
Wood rots from rain 
and time's insidious attack,
whose immutable end 
is our self-same 
passage and fate.  
After its ravage 
remains inexorable pain, 
and this unrelenting
existential rain.
 
‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘ ‘

(4) Free Cee An Existential Exit của Jeffry Cohan

When I have to suck oxygen from a stainless steel cylinder 
When the flame of my passion is reduced to a cinder
When I depend on a chair with wheels to transport me too often
When a hospital bed becomes a preamble to my coffin
When the only one to mourn me is a morning dove
When there is no longer the hope of a wistful kind of love
When kin have faded unkindly
When I face another day un-valiantly and blindly
When another tomorrow is the worst enemy I could meet
When I am tormented and torturously tamed by defeat
When the last chapter of the novel of my life is complete
Please allow a final bow and let me face Hell and its heat

 

(5) Existentialist của Sheena Blackhal

Where do I live?

In the space between Monday and Sunday

In the retina of the crow's eye.

I am a skin of prickles under a blue balloon

 

Always, the salt spills. The cupboard's shadows

Fall across the floor.

Sheena Blackhal

 

(6) The Existence of Existentialism by Mike Smith.

to find real, true beauty
just look up at the stars
there is no way of knowing
who we really are
looking into a mirror
and as seconds tick by
we pretend not to hear them
while we wish we could fly
our freedom feels anchored
but it's all in our heads
we are never remembered
until we are dead

 

 

(7) Why By Cynthia Richards

Why stood alone
In the night
On the land
Alone next to meaning
By words never bound
Why stood alone on a hill against the sky
Meaning just exhaled
And no one could tell. 

 

(8) Your Shoulders Hold Up The World

by Carlos Drummond De Andrade

 

A time comes when you no longer can say: my God.

A time of total cleaning up.

A time when you no longer can say: my love.

Because love proved useless.

And the eyes don't cry.

And the hands do only rough work.

And the heart is dry.

 

Women knock at your door in vain, you won't open.

You remain alone, the light turned off,

and your enormous eyes shine in the dark.

It is obvious you no longer know how to suffer.

And you want nothing from your friends.

 

Who care if old age comes, what is old age?

Your shoulders are holding up the world

and it's lighter than a child's hand.

Wars, famine, family fight inside buildings

prove only that life goes on

and not everybody has freed himself yet.

Some (the delicate ones) judging the spectacle cruel

will prefer to die.

A time comes when death doesn't help.

A time comes when life is an order.

Just life, without any escapes.

 

( Translated by Mark Strand.)

 

(9) Pebble by Zbigniew Herbert.

 

The Pebble

is a perfect creature

 

equal to itself

mindful of its limits

 

filled  exactly

with a pebly meaning

 

with a scent which does not remind one of anything

does not frighten anything aweay does not arouse desire

 

its arbor and coldness

are just and full of dignity

 

I feel a heavy remorse

when I hold it in my hand

and its noble body

is permeated by false warmth

 

- Pebbles cannot be tamed

to the end they will look at us

with a calm and very clear eye.

 

(Translated by Czeslaw Milosz and Peter Dale Scott.)

 

 

(10)  Tripartite by Pablo Saborio.

 

Hello.
Anybody here?
Heylooo?

A priest
and a prostitute
enter a bar.

They come up to the counter.
The bartender: what canna getcha?

The hooker smiles,
same as yesterday, Sam.

The priest, swollen
and sweating smiles,
I’ll have a dark century, Sam.

The clouds moved through
my notebook, anxious
as snails along rugged time.

Someone?
Anybody?

The prostitute shows
the sweetness of her blackberry nipples.
$15 a boob job.

Alfred white as a number says, OK.

I drew a whole city in my notebook
and
in one corner
I built a home
yellow with a mountain of beauty
inside the living room.

Knock, knock.

Alfred was gratified, the stars
trembling in his dark glassy pupils.

That’s $15, she said.

Half the pages are torn out,
theoretical mistakes I say;
but the bulk of my notebook
has black markings

like the shadows of birds
in a mile of snow.

 

(11) Yellow by AJ Morelli

Vincent hands her a yellow rose
pulled from the neighbor's yard

she takes the familiar flower
and turns back toward the house

the shape of her name
forms too slowly on his lips
and is lost

under the steady voice of television
she silently pokes at her phone

the rose lies by the kitchen sink
beside their unwashed dishes

 he is hungry

 but there is nothing to eat

  

 famished and there is nothing

  

 night falls on the loved

 and unloved alike

 

(12) Call Yourself  by Suzy Kassem ( 1975-   .)

 

Look deep into the mirror

And say, "I LOVE YOU,"

And immediately

An electric current will

Ripple through your eyes

Like shooting stars

Dancing across the skies

In ecstasy.

To tell your soul you love it-

Is like remembering

WHO YOU ARE

After being in a coma

For a hundred years.

Your face will beam the light

Of a hundred galaxies.

 

 

 

Ngu Yên

 

http://www.gio-o.com/NguYen.html

 

© gio-o.com 2014