linh hồn áo
poems on the run
improvised acts by Ngu Yên
Tổng Thị:
Có thể diễn bất cứ nơi nào. Không nhất thiết phải có sân khấu. Chỉ cần tạo ra một khoảng trống, có khả năng tập trung tầm nh́n của người xem.
Diễn viên lên nơi tŕnh diễn. Vừa tạo ra những dụng cụ để diễn vừa nói chuyện vừa giải thích. Đây là cách ứng khẩu và ứng diễn. Không cần theo sát bản viết. Dùng bản viết như bản hướng dẫn. Mỗi lần tŕnh diễn cứ tùy nghi ứng phó. Khác biệt cũng không sao, miễn là giữa tinh thần của bài thơ và đọc gần đúng những lời thơ.
Ánh sáng:
Không cần thiết. Tŕnh diễn về đêm sẽ hay hơn v́ bóng tối và ánh đèn cầy sẽ giới hạn hạn và thu gọn tầm nh́n. Nếu tắt hết đèn, dùng đèn rọi, màu tự nhiên, gom lại và chiếu thẳng vào diễn viên, sẽ có hiệu quả hơn.
Âm Thanh:
Dùng Micro phone đeo, treo hoặc hai phone đứng, một phía trước, một phía sau. Không cần âm thanh nếu chỉ trong một nhóm nhỏ.
Trang phục:
Diễn viên mặc quần đen, áo thun đen dài tay. Bên ngoài mặc áo sơ-mi trắng. Tay cầm tấm giấy trắng, một khăn voan đen (vải sưa,) và vài sợi dây cao su.
Nếu cho có phần đúng hơn, v́ linh hồn phạm nhiều tội sẽ màu đen và thân xác có nhiều ác phẩm cũng sẽ màu đen. Diễn viên sơn màu đen từ cổ xuống cả thân người. Trần truồng cũng được. mặc quần đen cũng được.
Bắt đầu:
Diễn viên cởi áo sơ mi ra. " Thưa quí vị và các bạn. Chiếc áo sơ mi trắng này là nhân vật linh hồn. C̣n tôi, màu đen là nhân vật thân xác. Dỉ nhiên, mặt tôi cũng phải màu đen." Lấy khăn voan trùm lên đầu và mặt. Cột lại dưới cằm, đề khăn voan ôm sát đầu.. " Bây giờ, tôi không c̣n là tôi. Tôi chỉ là nhân vật.". Nếu dùng màu, th́ lúc này, bôi mặt cho đen, tiệp với thân ḿnh.
" Nhưng linh hồn th́ trắng. Cần một mặt nạ trắng." Diễn viên dùng tấm giấy trắng, xé hai lỗ cho mắt, một lỗ cho mũi và lỗ miện dài, rộng để nói thấy răng. Xé hai lỗ nhỏ ở hai bên, buộc sợi dây thun vào. Rồi đeo lên mặt. Tiếp tục nói trong khi xé các lỗ mắt mũi miệng. "Ai cũng biết linh hồn không có mắt mũi tai miệng nhưng khi đi chung với thân xác th́ phải có. Không phải chỉ đầu, ḿnh và tứ chi, cái ǵ thân xác có th́ linh hôn cũng phải có. Như vậy mặc lên mới vừa vặn. Xác nào hồn đó, không thể lẫn lộn với nhau. Như quí vị đang thấy, nếu tôi xé lỗ mắt trật đi th́ thân xác không thể thấy được. V́ vậy linh hồn cũng có phân biệt, linh hồn nam và linh hồn nữ. Nếu mặc sai, sẽ không vừa."
" Quí vị có biết v́ sao người ta không phân biệt giới tính của linh hồn không?Thứ nhất là v́ không ai thấy được linh hồn ngoài trừ những người nhát ma. Thứ hai là để khỏi phải giải quyết vấn đề yêu đương của linh hồn. Nếu có nam có nữ th́ phải có ái t́nh.Chuyện t́nh thân xác gây ra biết bao là khốn khổ. Huống chi chuyện t́nh linh hồn.".
Diễn viên cầm chiếc áo sơ mi lên, cài chừng ba nút trên. Chừa rộng phía dưới để xỏ hai tay vào. Chỉ xỏ hai tay thôi, không mặc vào người. Bây giờ, chiếc áo trắng ở trước mặt. Hai tay áo trắng cử động và mặt nạ trắng. Diễn viên nói từ lúc cài nút áo. " Quí vị đang nh́n tôi, quí vị thấy tôi hay thấy linh hồn tôi? .... Đố quí vị Linh hồn ở trong thân xác hay linh hồn ở ngoài thân xác? Đôi khi tôi nghĩ rằng, những thứ vô h́nh là những thứ không có thật. V́ không có mà phải dựng ra cho có nên gọi là vô h́nh. V́ vậy, chủ yếu của bài thơ này nằm trong bài hát tóm gọn:
Hát: (theo điệu bài Con cóc nó ngồi trong góc....)
Con ǵ kia nó ngồi là ngồi không có.
Có ai thấy nó đang ngồi,
hay là không có.
Không có hay là đang có?
Có ai thấy nó đang ngồi?
Đó là không có ai.......A....A...A...
" Diễn viên đă sẵn sàng.
" Và bây giờ, tôi xin linh hồn bắt đầu bài thơ Linh Hồn Áo...." Tắt mờ ánh sáng. Càng tối càng tốt.
Đọc như nói và diễn:
(Ví dụ về diễn)
Tôi là chiếc áo trắng Đưa tay đẩy áo ra trước...
là linh hồn ấu thơ Giùn áo lại....
một linh rất hồn nhỏ. Giùn áo thật nhỏ. Hai tay sát nhau...
Mặc vào xác người lớn. Bắt đầu lớn tiếng... Đưa áo lên...
Người giăng tay - tôi đau đớn Lớn tiếng....Giăng tay.
người múa tay - tôi đau đớn Múa tay.
người vỗ tay - tôi đau đớn Vỗ tay. Lớn tiếng...
người không thấy tôi - tôi đau đớn Đưa áo cao che mặt. Lớn tiếng hơn...
người từ chối tôi - tôi vô cùng đau đớn. Hai tay bụm mặt......Nhỏ tiếng dần...
Hạ giọng vừa...
Tôi là con người Xoay lưng lại.
khi mới sinh, hồn ở trong tôi
khi lớn lên, tôi núp vào hồn.
Hồn yêu đạo đức - tôi yêu tiền Xoay lại đối diện người xem.
hồn yêu lương thiện - tôi yêu gian dối Đây chỉ là những ví dụ có tính tổng quát.
hồn yêu tử tế - tôi yêu lợi lộc Phần c̣n lại sẽ do mỗi diễn viên ứng diễn
hồn yêu Chúa Phật - tôi yêu em theo tâm trạng và theo không khí.
hồn ở mặt ngoài - tôi lén bên trong. Quay lại. Trùm áo trắng lên đầu.
Đọc chuyển giọng trầm bổng: Diễn tùy nghi....
Con chó chạy thật nhanh
bị giật lại
bởi sợi dây đeo cổ
y như con người.
Nhiều sợi dây xích dẫn con chó đi
bước tù nhịp nhàng theo điệu tự do
mỗi khi bị giật
đau buồn định mệnh rồi đốt ḷng thất vọng.
Con chó sói chạy thật nhanh trong rừng
sợ cọp, sợ voi
ăn thịt nai, thỏ
khi già rụng hết răng
hiền lành
y như linh hồn.
Chó nhà lên rừng thành chó sói
Sói xuống đồng bằng thành chó nhà.
Ai nói linh hồn không phải là thân xác?
Chỉ tay vào người vừa múa vừa hát. Hát theo
điệu đồng ca bài Con Cóc:
Con ǵ kia nó ngồi là ngồi trong xó.
Nó xoay cái mông lên đầu,
đó là con chó.
Con chó nó ngồi trong xó.
Nó xoay cái mông lên đầu,
đó là con chó...A... Á..A...A...
Đọc thơ:
Ngày và đêm có ǵ khác nhau?
dế gáy ban đêm, ban ngày không gáy.
Thiên đàng và điện ngục có ǵ khác nhau?
dế gáy ban đêm, ban ngày không gáy.
Thân xác và linh hồn có ǵ khác nhau?
dế gáy ban đêm, ban ngày không gáy.
Lá non sẽ xanh, sẽ vàng, sẽ héo, sẽ rụng,
sẽ mọc, sẽ xanh, sẽ vàng, sẽ héo, sẽ rụng....
Dế gáy ban ngày, ban đêm không gáy.
Trẻ con sẽ lớn, sẽ già, sẽ bệnh, sẽ chết
sẽ tái sinh, sẽ lớn, sẽ già, sẽ bệnh, sẽ chết...
Dế gáy ban ngày, ban đêm không gáy.
Ai bán tiếng gáy cho con dế
để mua nỗi buồn những đêm khuya?
Ai mua tiếng gáy từ con dế
để bán cho Trời
Trời không nghe.
Một hôm nhật thực
đêm lại là ngày
dế gáy giữa trưa
Hát và múa. Chỉ vào người xem:
Con ǵ kia nó ngồi là ngồi trên ghế.
Nó đưa cái lưng cho người,
đó là con dế.
Con dế nó ngồi trên ghế
Nó đưa cái lưng cho người,
đó là con dế ...A... Á...A...A...
Đọc thơ.
Màu trắng quan trọng nhất là ǵ?
Trinh tiết.
Màu đen quan trọng nhất là ǵ?
Trinh tiết.
C̣n linh hồn?
Có tiết mà không trinh.
C̣n thân xác?
Có trinh mà không tiết.
Làm người, dấu trinh tiết ở đâu?
Không biết.
Làm hồn, mất trinh tiết lúc nào?
Không hay.
Dấu trinh tiết vào mắt
để khi mù chỉ bị mất trinh.
Giữ trinh tiết trong miệng
để khi câm chỉ bị mất tiết.
Tôi là chiếc áo trắng
là linh hồn bao phủ thân người
là sợi xích cột cổ chó
là tiếng gáy trong bóng đen.
Thân xác trần truồng chân thật ban đêm
mặc áo quần tráo trở ban ngày.
Thân xác tù túng trong áo trắng
áo trắng dơ dáy theo thời gian
dù áo trắng bẩn đen
vẫn chật chội
như tiếng gáy giữa trưa.
Tôi là chiếc áo trắng
là linh hồn bao phủ thân người
là chó nhà đă thành chó sói
là chiêm bao của loài dế làm người.
Rồi thời gian sẽ già sẽ bệnh sẽ chết
rồi vô h́nh sẽ già sẽ bệnh sẽ chết
rồi áo trắng sẽ cũ sẽ rách sẽ chết
sự thật sẽ phơi bày
nhưng sự thật cũng vô h́nh
không ai thấy
rồi sự thật sẽ già sẽ bệnh sẽ chết
rồi sẽ chết cũng sẽ già cũng sẽ chết nhiều lần.
Con dế hăy tập bay, đừng gáy nữa
hăy làm con khác.
Con chó hăy tập bay, đừng sủa nữa
hăy làm con khác.
Con người hăy tập bay, đừng khóc nữa
hăy làm con đó
Hát và múa. Chỉ lên trời:
Con ǵ kia nó ngồi là ngồi trên đó
Có ai thấy nó đang ngồi,
hay là không có.
Không có hay là đang có?
Có ai thấy nó đang ngồi?
Đó là không có.... ai.......A....A...A...
Chấm dứt.
Ngu Yên
http://www.gio-o.com/NguYen.html
© gio-o.com 2013