Lê Đạt, Thanh Tuệ, Laihồng, Võ Đình. Paris năm 2000, ảnh Thụy Khuê chụp

T I Ế C V Ă N C H Ư Ơ N G

T H Ư Ơ N G C H Ữ N G H Ĩ A

Trần thị LaiHồng

Đó là hai vế đối khóc điếu Người yêu văn học An Tiêm Thanh Tuệ, cảm viết vào hừng đông ngày 18 tháng 8, khi nghe lời bạn nhắn qua máy điện thoại từ khuya đêm trước, lúc chúng tôi đã "lên chuồng", báo tin người một đời trọn vẹn hiến dâng cho văn chương chữ nghĩa, đã đột ngột giã từ thế sự.

Nghe xong đoạn tin nhắn, tôi bàng hoàng sửng sốt. Nước mắt lặng lẽ chảy dài.

Bước ra vườn. Chưa sáng. Vẫn còn ánh trăng mờ nhạt. Bên hông nhà, Hoàng Lan về sáng toả ngát. Phía sau chỗ làm việc của tôi, Ngọc Lan cũng dịu dàng dâng hương. Hai loài hoa có mùi hương thầm kín cao sang rất trân quý của Huế cùng toả ngát một vùng. Hẳn đó là mùi hương trân quý toả từ một tâm hồn cao quý vừa thoát vòng tục luỵ.

Hái năm đoá Ngọc Lan tượng trưng cho năm Ngũ Uẩn vừa rũ sạch, bày lên bàn thờ, đốt một nén nhang, tôi thỉnh ba tiếng chuông viếng điếu hương hồn Người vừa nằm xuống, và gióng ba tiếng cồng, tiễn Người về cõi vĩnh hằng, nơi không sinh không diệt.

Biết là vô thường, nhưng vẫn không khỏi tiếc thương. Tôi tiếc thương Người An Tiêm Thanh Tuệ hiền hoà đã đành, mà nỗi Tiếc Thương Văn chương Chữ nghĩa còn trĩu nặng, quá nặng …

Thôi từ nay còn ai khổ công lặn lội tìm tòi đãi lọc để phổ biến văn chương như đã từng với Tuệ Sĩ, Bùi Giáng, Sao Trên Rừng Nguyễn Đức Sơn, … Thôi từ nay còn ai trân quý nâng niu bảo trọng chữ nghĩa như đã từng với Lá Hoa Cồn, Ngàn Thu Rớt Hột, Mười Hai Con Mắt … Đêm Nguyệt Động, Cái Chuồng Khỉ … Thập Mục Ngưu Đồ Tụng … và còn nhiều, rất nhiều công lao với văn học đã, đang và chưa thực hiện đuợc.

Tôi nhớ hai hàng nước mắt dài trên má xanh gầy của Người An Tiêm Thanh Tuệ khi giã từ chúng tôi trên hè phố Quận 13 Paris, sau một ngày cùng lang thang dưới mưa trong ngõ hẹp xóm La-tinh, trên Cầu Mới, trước sân Hotel de Ville, bên hông Notre Dame, cạnh mấy luống hoa Kim Hương vàng và dưới cội Đào Phú Sĩ màu phấùn hồng … Chỉ mới đây, mới hơn ba năm.

Tôi biết chiều nay ngày 18 tháng 8, khi tôi ghi lại những dòng này, di thể Người yêu văn học An Tiêm Thanh Tuệ đang hoá thành tro bụi. Chiều nay, sau cơn mưa bóng mây hải đảo mùa hè, tôi cũng xuống đất một cây Mai. Vườn nhà đã có nhiều : Hoàng Mai từ Huế, Mai Tứ quý Gò Đen, Cẩm Mai Chiếu thuỷ lá nhỏ hoa trắng, Mai Chiếu thuỷ hoa vàng, Mai Rừng Cà Ná, Mai Mù-u …

Cội Mai này là Hoàng Mai Huế, để tưởng niệm An Tiêm Thanh Tuệ. Mỗi năm, khi những đoá vàng nở rộ toả hương, chúng tôi sẽ cùng

- Đất hoa khóc vĩnh biệt người …*

Hoa Bang, 18 tháng 8, 2004

* Thơ Bùi Giáng