tác giả Erza Pound, photo:wikipedia.com

ERZA POUND

LÊ NGHĨA QUANG TUẤN dịch

Tấu Khúc Ở Pisa

(Lê Thị Huệ: Loạt thơ dịch này của Lê Nghĩa Quang Tuấn trao cho chị vào năm 2009. Sau mấy đợt Gió O bị tin tặc tấn công toàn tập vào năm 2017 và 2018, bài thơ dịch Tấu Khúc Ở Pisa này cũng bị phá sạch mất tiêu. Mới đây với chủ đích tìm lại cho được bài thơ dịch này của LNQT, tôi mày mò mấy tháng trời, mới kiếm lại được bài thơ dịch “Tấu Khúc Ở Pisa” tàng trữ trong một trang web chuyên môn giữ vài trang cũ của Gió O một cách hiếm hoi. Nhưng rất tiếc bản hiếm này bị sai nhiều lỗi chính tả. Có lẽ vì các lập trình đọc tiếng Việt qua internet trải qua nhiều lần chuyển tải đã chuyển sai dấu và chữ. Tôi cố gắng truy ra bản tiếng Anh gốc "Khúc LXXVIII" để đối chiếu và mong sửa lại vài lỗi chính tả trong bản dịch của LNQT. Đây là một khúc thơ Erza Pound đã viết trong lúc bị chính quyền Hoa Kỳ giam trong trại tù lính Mỹ ở gần thành phố nghiêng Pisa lừng danh nước Ý vào năm 1945, lúc Erza Pound 60 tuổi, vì những tuyên bố của ông với thế chiến thứ II trên đài phát thanh Rome America. Công việc dịch tuy dễ mà khó, khó mà dễ. LNQT thấu hiểu thơ văn Hoa Kỳ cả ở khía cạnh hàn lâm lẫn khía cạnh đường phố, vì từng lăn lộn trong nhiều lớp văn chương Hoa Kỳ cũng như hoàn cảnh cậu sống bụi ở Hoa Kỳ từ năm lên 15 tuổi. LNQT lại rất yêu say mê tiếng Việt để có thể tung hô sự bóng bẫy của ngôn ngữ thi ca khi gặp được một tác giả lẫy lừng như Erza Pound. Bản dịch Tấu Khúc Ở Pisa là một bản dịch hào hoa đáng yêu của Lê Nghĩa Quang Tuấn, tôi đọc lại với niềm hứng thú và ngưỡng mộ người em tài hoa với nhiều khổ lụy vào những năm tháng cuối đời. Dù em đã đạt được tính hồn nhiên thiên thần bản mệnh mình để sống chơi vơi như bóng người biết khiêu vũ đẹp và giỏi trên mặt đất tà dương, nhưng tôi vẫn không cầm được những giọt nước mắt hoan lạc lẫn đớn đau khi đọc lại toàn bộ thơ, truyện, thơ dịch của em, và nhớ nhiều đến em, nhân ngày giỗ đầu một năm mất của Lê Nghĩa Quang Tuấn. (08/2019)

Khúc LXXVIII

Bên cạnh cây sồi của Ida

40 con ngỗng được triệu tập

(em gái tôi, có thể múa một mình trên sax-pence)

để múa khúc pax-mundi

“Sobr' un zecchin'!

Cassandra, mắt nàng nhìn như mắt hổ,

không một hàng chữ nào viết được vào trong đó

Nàng đã đưa tôi tới một nơi vô định

tới một căn nhà bịnh hoạn và một cuộc viễn hành

không bao giờ kết thúc.

Bàn cờ quá mù mịt

với những ô cờ quá vuông vức... sân khấu chiến tranh...

"sân khấu" một chữ thật hay. Có rất nhiều người

không muốn nó chấm dứt.

và những thằng mọi đen luẩn quẩn gần hàng giây phơi áo quần nhìn linh thiêng

như những tượng nhân treo trên del Cossa

Màu xanh của họ không nguyền rủa lại ngoại cảnh

2 tháng cuộc đời nằm trong 4 gam màu

ter flebiliter: Ityn

để đóng cửa ngôi đền thờ thần Janus bifronte

thằng khồn kiếp hai-mặt

"và cuộc chiến kinh tế đă bắt đầu"

Napoleon wath a goodth man, it took uth

20 yearth to crwuth him

it will not take uth 20 years to crwuth Mussolini"

tuyên bố qua miệng Balbo của hội Kỹ Sư Hóa Học Quốc Gia

một người phe họ.

Những nhà máy tận một nơi xa xôi như Avignon...

...cuốn sổ tay da đỏ của tôi.

pax Medicea

qua lời nói của Lorenzo, từ Naples

người đă để lại những khúc inoltre

đàn ông vẫn còn hát tới bây giờ.

"alla terra abbandonata"

sau đó là Metastasio;

" alla " non " della " trọn khúc il Programma di Vernoa

những bàn tay già nua vẫn còn níu giữ sự quỷ quái

và dòng nước trôi ra từ phía đó của hồ

trong sự im lặng của chưa-bao-giờ ở Sirmio

dưới những ṿòm cung đi vào ṭòa thánh

Foresteria, Salò, Gardone

giấc mộng Cộng Hòa. San Sepolchro

bốn hồng y đúc bằng kim loại

bị liếm bởi lửa, đứng giữa lụn tàn, la fede--

reliquaries nhìn từ trên bàn thờ.

"someone to take the blame if we slip up on it."

cái đầu lanh lợi của Goedel giữa tính cảnh hỗn loạn,

một người đàn ông tới từ Naxos, xa hơn cả Fara Sabina

"if you will stay for the night"

"it is true there is only one room for the lot of us"

"money is nothing"

"no, there is nothing to pay for that bread"

"nor for the minestra"

"Ở đây không còn gì chỉ còn đàn bà"

"Have lugged it this far, will keep it" (il zaino)

Không, họ sẽ không làm gì ông đâu.

"Who says he is an American"

một chiếc bóng im lặng đứng trên bờ sông, Bologna

"Gruss Gott," "Der Heer!" "Tatile ist gekommen!"

những chiếc biểu ngữ uể oải được đưa lên

Roma profungens Sabinorum in terras

và vòng đai thành phố khu nổi danh sang trọng

nơi những người latin được đặt tên gọi

và làm thành ngôn ngữ Latium

cứu giữ the bricabrac

"ere he his goddis brocht in Latio"

"each one in the name"

chính trong những ngựời này ngôn lời đã được cất giữ, bằng những ṿòng tay bóp chặt ngai vàng

Những hàng chữ của Gaudier không bị bôi đen

hay của lao già Hulme, hay của Wyndham

Mana aboda.

Một cái sờ nhẹ bạo dâm chạm vào bờ vai

che mờ công lư, "Steele that is one awful name."

s/d thằng mọi đen hớn hở và sâu sắc

Máu và Bạo Tàn đã giúp hắn

ngôn ngữ quật cường cất lên từ dưới những miệng cống

Thẳng thừng như những cây đàn chăn vịt "got his pride"

tới hoa kỳ anh có thể mua được dễ dàng

Nhưng đừng thử ở đây

con cú mặt râu cất những tiếng gọi mái

Pallas Athena đã cầm chân tôi

"định nghĩa không thể bị kềm giữ bên dưới một mặt hộp"

nhưng nếu keo gián không giữ kín được thì những tài liệu mật sẽ về tay ai?

"wheein is no responsible person

having a front name, a hind name and an address"

"không phải một đặc quyền mà là một nhiệm vụ"

những lời nói vẫn còn đứng vững

"Presente!"

và merrda cho những thằng độc tài

một lũ khốn kiếp

Chấm dứt nạn buôn bán nô lệ, bắt sa mạc phải quỳ gối xuống

và cảnh cáo những con lợn cho vay tiền

Sitalkas, gấp đôi Sitalkas

"không phải v́ người linh mục mà là nạn nhân"

Allen Upwand đă lên tiếng

hắn biết có cái ǵ mờ ám sau lưng, khi tên đàn ông (Pellegrini)

s/d : tất cả tiền nằm đó.

Kiến thức thất lạc qua tay bọn justinian, và với Titus và Antoninus

("luật pháp cai trị được mặt biển" ư nói về lex Rhodi)

rằng nhà nước có lợi khi nhân dân thiệt hại

Không! Hay câu chuyện về tài sản

với Rostovseff ( hình như là Rostovseff?)

không có gì tệ hại hơn tiền lương cố định

kéo dài hơn vài ba năm

Trang tử III, 1 T'ang Wan Kung

Chương 3 và câu 7

Hãy hân hoan, con dế của ta, hăy cất tiếng gáy

nhưng đừng sau bữa tiệc.

Chiếc mũ của người gác cửa quattrocento

o-hon dit que'ke fois au vi'age

qu'une casque ne sert pour rien

'hien de tout

Cela ne sert que pour donner courage

a ceux qui n'en ont pas de tout

Và vậy Salzburg lại mở ra

Qui suona Wolfgan grillo

P viola da gamba

người ta có thể làm một việc còn ngu hơn là mở một quán rượu bên bờ Hồ Garda

chỉ để gợi nhớ

Tailhade và "Willy" (Gauthier-Villars)

và nhớ về Mockel và La Wallonie...en casque

de crystal rose les baladines

với những tiệm bánh ở Nevsky

và Sirdar, Armenonville hay những ngự thuyền ở Kashmiri

en casque de crystal rose les baladines

làm tan hoang căn nhà của Monsieur Mozart

nhưng chừa lại cánh cửa đi vào phòng hòa nhạc

Hắn nói, sau khi đọc bài báo ở San Zeno

"làm sao chúng ta có thể có một nền kiến trúc

khi chúng ta đi tìm vật liệu qua những cái chung chung"

đá hoa cương đỏ với những vòng đai cuộn chung quanh, bốn khúc,

và Farinata, quỳ gối giữa sân gạch,

dựng lên như người Ubaldo, chủng tộc đó,

Cái cười nhe răng của Grande có được như Tommy Cochran

"E fa di clarità l'aer tremare"

bản ghi nhận, và lưu giữ (hay được) ở Verona

Để chúng ta ngồi yên giữa đấu đài

bên ngoài, Thiy và il decaduto

bao găng võ sĩ tuột ra khỏi nắm tay

băn khoăn về Rochefoucauld

nhưng tờ chương tŕnh (Cafe Dante), một tờ chương trình văn nghệ 1920

hay một thời gian nào đó không dược xuất bản và theo sát

Griffith nói, trước đó rất lâu, : "Ta không thể vận chuyển đất nước

với một thứ lạnh lùng gọi là kinh tế” Tôi thề là sẽ không bao giờ thực thi

tới đây (London) tới Hạ Nghị Viện"

Aram vult nemus

như đứng trước một đền thờ mưa

xin biết làm sao để nhận ra ảo hóa (bấn loạn)

"Chose Kao-yao and the crooks disappeared."

"Chose I Yin and the crooks toddled off."

2 tiếng đồng hồ để sống, biết khi nào mình phải rút lui

biết là sẽ có một cuộc tỷ thí gay go ở thượng nghị viện

Lodge, Knox chống lại liên hệ bên ngoài với thế giới

Chỉ hai người theo phe hắn và nguyên cả nghị viện chống lại sự cưỡng bức Bacchus

liên tục thay đổi cái hiến pháp khốn nạn

Số XVIII

Mr Tinkham

Geneva, một ngọn đồi cứt đối với những người cách mạng

Cóc, bọn ăng lê, và một vài thằng đan mạch chứa gái

như là chút hương hoa trước khi xâm chiếm

vẫn bẩn thỉu như thường lệ

muốn biết thêm chi tiết xin đọc cuốn sách mỏng của Odon

, nếu là, ai muốn thêm những chi tiết hiển nhiên khác,

cái cội rễ thúi tha usura tàn tạ và METATHEMENON

và Churchchill trở lại Midas rêu rao bởi lũ lâu la.

"No longer necessary, " thuế má không cần thiết nữa

như lối cũ (tiến tệ) thu vào dựa theo mức lao động

trong một hệ thống soạn ra và sửa đổi theo nhu cầu của nhân dân

của một đất nước hay một hệ thống

và hủy diệt theo tỷ lệ

của cái cần thiết và cái hết giá trị

à la Worgl. điều một con người cần phải suy nghĩ

nhưng chân đă bị treo ngược trước khi nhận ra in proposito

được thực hành thật hiệu quả

"Đổi một con lợn," Jepson nói, "lấy một người đàn bà." Vì nạn đói của

usura,

Câu chuyện Ăn Cắp Con Thỏ, casus bellorum, "mits"

Mr Wilson cất tiếng hát, Thomas không phải là Woodrow, đứa con cầu tự của Harriet

(hai lần được xưng tụng vì có mang giày,

đúng theo truyền thống Wellington)

và nếu cướp bóc là mục tiêu chính của chính trị

ở số lượng lớn

chắc chắn sẽ có một hệ thống trừng phạt thật nhẹ nhàng

Khi những tên thiên tả xã hội chủ nghĩa còn dùng thứ ngôn ngữ trang trí

để giữ đồng loại khỏi băn khoăn tới nguồn gốc của sự sáng tạo ra đồng tiền

many men's mannirs videt et urbes nodumutis

ce rusé personnage, Otis, và Nausikaa

bắt đầu lấy quần áo xuống hay đi coi

mấy con đầy tớ không trốn việc

ra ngồi bên cửa sổ

ở Bagni Romagna biết là không có chuyện gì vui sẽ xảy ra

và ngó nhìn người du khách lẩn thẩn đi ngang đường

Cassandra mắt nàng nhìn như mắt hổ'

ánh sáng không lọt được vào bên trong đó

ăn hạt sen, và nếu không phải là hạt sen, the asphodel

để làm một cô gái thùy mị ở một ngôi làng miền núi

đứng dựa trên lan can làm bằng sắt lạnh

một con ở đứng ngay sau lưng

như đang đóng một vai trong kịch của Lope de Vega

và bên dưới một người đi qua, nhưng không đi một mình,

No hay amor sin celos

Sin segreto no hay amor

đôi mắt của Dona Juanna la loca,

Bóng của Cunizza al treidro và những thứ trang trọng kiểu đó

lảng vảng trong không gian

nghĩa là tất cả những gì sẽ xảy ra sẽ

không được nhìn thấy bởi những thằng lính

Tre donne intorno alla mia mente

nhưng tất cả những cuộc đàm thoại tiếp diễn,

với bọn la mã chán đời

trên những bậc thang của nàng Olivia

trong đôi mắt nàng

và cũng vì nàng người làm vườn đặt trúng vị trí những bức tượng

những luống hoa tươi, những hàng cỏ mềm

và với sự tồn tại của một con bò cái trắng trong tình huống nầy

có lẽ chỉ một mình bác sĩ Williams (Bill Carlos)

có thể hiểu được tất cả sự cần thiết của nó,

it's benediction. Tất cả ông sẽ bỏ vào chiếc xe bò.

Cái bóng cột đỉnh các doanh trại đang đè lên những cây cọc đã dựng lên nó,

tuyên cáo thời gian. Mặt trăng chẻ đôi, không có một cụm mây nào bay gần hơn Lucca.

Về mùa xuân và mùa thu

Về Mùa Xuân và Mùa Thu

không

cuộc

chiến

nào

có

chính

nghĩa

English version: https://books.google.com/đọc nguyên bản tiếng Anh tại đây

lê nghĩa quang tuấn dịch

http://www.gio-o.com/LeNghiaQuangTuan.html