<

“Khuôn mặt”. Tranh khắc gỗ của cố Họa sĩ Võ Đình

Hồ Đình Nghiêm

HÁT  U  Ê  HUÊ , SẮC

tản mạn

Những ngày cạn kiệt của năm, trời Montréal vần vũ tuyết. Trắng, xám, đen. Chỉ ngần ấy màu sắc rơi xuống, chận bít, vây bọc. Thành phố thắp đèn sớm, nhưng những đốm lửa giả tưởng kia đã không cứu vớt được. Người ta lạnh, người ta buồn. Người ta co ro, người ta nghe giá băng nhiễm lạnh tự trong lòng. Ra đường, nheo mắt bởi sắc tuyết trắng. Và hàn khí cũng khiến đôi mắt tuôn lệ. Lạnh tới độ phải khóc!

Những ngày tháng tận năm cùng lòng luôn nhớ chốn xưa. Nhớ Cha nhớ Mạ nhớ hồ Mưng nhớ Tĩnh tâm nhớ Thượng tứ nhớ Trường tiền nhớ Gia hội… nhớ mông lung nhớ thất tán. Nỗi nhớ, đã là cái gì gần như tượng hình, tựa vết trũng trên tấm nệm, kề cận chỗ nằm. Trăn trở, thò tay ra chăn mền, chạm phài chỗ khuyết lạnh. Và rồi giấc ngủ khó tìm gặp. Phài dỗ dành, phài nương nhờ vô thuốc thang, để biết rõ mười mươi sau đó là mộng dữ đón đường. Thảng hoặc lòng dấy lên nhiễu sự hồ đồ: Mộng dữ do đâu? Pha một cốc cà phê đen vào lúc hai giờ sáng mong xua đuổi niềm nghi hoặc.

Báo mạng đưa tin: Cô bé sinh năm 1995, bán áo quần thuê ở chợ Đông ba bị một người đàn bà lừa “đi một lúc sẽ được 20 triệu” dắt vào quán uống nước rồi giao cho gã đàn ông mang tới nhà nghỉ phá trinh. Hình chụp cô bé mặt mày hoảng hốt, mắt sưng vì khóc nhiều, thân hình nhỏ nhắn đang như muốn co quắp để độn thổ. Người mạ giải thích: Hắn vẫn còn đau đớn ốt dột hổ ngươi… Trời ơi là trời con ơi là con, ác hè ác hè! Dại hè dại hè! Lại tin đưa từ lưới Cố đô: Hết Đại nội tới lăng Minh Mạng, chừ thì tới phiên lăng Khải Định báu vật bị cạy, thùng phước sương bị cuỗm. Đạo chích là ai? Công an đang cố phá án. Căng hè căng hè!  Vietnamnet thì thông tin như ri: Bà con có hơn 200 mạng đổ xô tới dưới chân núi Ngự bình cong lưng đào đất tìm đá tổ ong về làm hòn non bộ hoặc bán, rất có giá, làm náo động một vùng. Cực hè cực hè!

Tự dưng giữa canh khuya nhớ sực lại bài thơ “Người đàn ông 43 tuổi nói về mình” của Trần Vàng Sao làm vào tháng 9, 1984. Bài thơ rất Huế. Bài thơ từng gây chấn động một thời. Bài thơ được xem là một trong những bài cực hay của thi ca “đương đại”. Giữa canh khuya, tôi thắp đèn ngồi chép lại cho nhẹ nỗi nhớ đang làm phiền tôi. Bạn đọc lượng thứ cho nếu gặp thêm một bi kịch. Bài thơ dài, một bức tranh hiện thực được vẽ bởi một “họa sĩ tài hoa”:

1.

tôi tuổi Tỵ

năm nay bốn mươi ba tuổi

thường không có một đồng trong túi

buổi sáng buổi chiều

thứ hai thứ ba thứ bảy chủ nhật

trong nhà ngoài sân với hai đứa con

cây cà cây ớt

con chó con mèo

cái đầu gãy cái tai gãy của con búp bê

cọng cỏ ngọn lá vú sữa khô

thúng mủng chai chén sách vở quần áo mũ nón

cuốc rựa trên ghế dưới bàn

hai ba ngày một tuần một tháng có khi

không đi đâu hết

một hai ba giờ sáng thức dậy ngồi vác mặt

ngó trời nghe chó sủa

miếng nước trà mốc nguội có mùi bông lài

rát cổ

cũng không có chi phiền

vấn một điếu thuốc hút

hai ba lần tắt đỏ

rồi nửa chừng rách giấy

bạn bè gặp nhau

cho uống một ly cà phê

một lần

qua hai lần phải tránh

không phải ai cũng nghĩ như mình

nhiều đứa vui gặp nhau cho năm ba đồng

một chục

đưa tay cầm lấy

miệng nói không được

2.

tôi thấy tôi như người tù được thả rông

lang thang giữa đường giữa phố

nhìn hết mọi người

xem mình lâu ngày mặt mũi có khác người không

tôi đi lui

tôi đi tới

phố phường đông chật

tiếng cười tiếng la tiếng nói tiếng xe cộ

chẳng có ai quen thử nói chào tôi một tiếng

tôi đưa hai tay lên đầu vuốt tóc

lấy chân hất một hòn đá

cúi xuống nhìn mấy bao thuốc không bên lề đường

rồi đi về

qua cầu dép sút một quai

tôi không muốn nhớ gì hết

3.

tôi ngồi trên hòn đá trước nhà

buổi chiều không có một con chim đậu trên cây

đám trẻ con chia phe bắn nhau cười la ngoài sân

đứa sống đứa chết cãi nhau ăn gian chưởi thề

những đứa đi bán về nói chuyện to

hai đứa nhỏ nhà bên cạnh cầm đèn che miếng lá chuối

qua xin lửa hỏi tôi nấu cơm chưa

tôi cười lắc đầu muốn đi ngủ

trong gió có mùi rơm cháy

tôi không biết làm gì hết

tôi bỏ hai chân ra khỏi dép cho mát

đám trẻ con bỏ chơi chạy theo phá đàn trâu bò đi qua

tôi bước vào nhà mở rộng hai cánh cửa lớn

thắp một cây đèn để lên bàn thờ

hai đứa con ra ngoài đường chờ mẹ chưa về

trời còn lâu mới tối

tôi đi gánh một đôi nước uống

4.

tôi sống yên ổn với những việc làm hàng ngày của mình

không định được ngày mai

có một đồng để mua cho con nửa cái bánh tráng

hay hai cái kẹo gừng

có hai đồng cất dưới chân đèn trên bàn thờ

lỡ khi hết dầu thắp tới bữa thiếu ruốc

hết bột ngọt

mả cha cuộc đời quá vô hậu

cơm không có mà ăn

ngó lui ngó tới không biết thù ai

những thằng có thịt ăn thì chẳng bao giờ ỉa vất

5.

lâu ngày tôi thấy quen đi

như quen thân thể của mình

tiếng ho gà nửa đêm của những đứa bé chưa đầy hai tuổi

buổi chiều không có cơm ăn

những con ruồi ăn nước mũi khô trên má

những đứa đau quan sát những con chuột

chết lòi ruột ở bến xe đò

những tiếng cha mẹ vợ chồng anh em

con cái chưởi bới la hét trong bữa ăn

người điên ở trần đứng làm thinh

giữa trời mưa ngoài chợ

những ngày hết gạo hết tiền hết củi

muối sống không còn một hột của tôi

những trách canh rau khoai tháng năm không có bột ngọt

hai mắt tôi mở to

đầu tôi cúi thấp

miệng tôi há ra

những lá khoai nhám và rít mắc vài hột cơm

dồn cứng chật cuống họng

nói thật lúc này tôi muốn được say rượu

họa may thấy một đồng thành ba bốn đồng

6.

nhiều khi tôi quá chán

chân tay rã rời

đầu óc đau nhức

không muốn làm gì hết

mấy đứa nhỏ chơi buôn bán bỏ đi đâu không biết

để đất đá lá cây đầy nhà

tôi dựa cửa ngồi yên một chỗ

dụi mắt nghĩ hết chuyện này tới chuyện khác

nói chi tới những đứa đã chết trên rừng giữa phố

bạn bè có đứa giàu đứa nghèo

đứa ngụy đứa cách mạng

đứa của tiền ăn tiêu mấy không hết

đứa không có được một cái áo lành

đứa đi kinh tế mới ba bốn bảy tám năm

trở về xách một cái bị lát

mặt cắt không có một hột máu

đứa đạp xe thồ ngồi vắt chân ăn củ sắn

chờ khách ở bến xe

đứa vô tích sự ở nhà không có việc chi làm

có đứa râu tóc dài che kín mặt

có đứa tàn không nhớ mình tên chi

có đứa chịu không nổi dắt vợ con vào nam

ăn chợ ngủ đường

mỗi lần gặp nhau mở to mắt cười hút một điếu thuốc

hết chuyện nói

hai đứa con đi chơi về cười nói

đứa nhỏ bắt tôi đánh trống

cho nó làm ông địa múa thiên cẩu

7.

cái trống lon mặt ni lông và hai chiếc đũa tre

tôi đánh

múa đi các con

này đây cái nón gãy vành làm đầu thiên cẩu

và sợi dây chuối treo ngọn lá làm tiền

múa đi các con

cái bụng ông địa to tròn giơ lỗ rún gài nút áo không được

ông địa chống tay vỗ bụng ngửa mặt lên trời cười ha ha

tôi vỗ tay hoan hô

và không biết mình có nhớ ra được

cái mặt ông địa không.

Bạn tôi, có người còn ở Huế, vẫn thỉnh thoảng liên lạc, gửi email. Bạn có chồng từ hồi tôi mang tội phản bội tô quốc, ra biển Thuận-an, chồng bốn cây vàng để được phong tước: Thuyền nhân. Bạn có hai đứa con và như chẳng muốn nói gì thêm về gia đạo mình. Bù trất! Bạn cũng chẳng hề hỏi han tôi có được hạnh phúc không? Bởi in tuồng bạn hiểu rằng chữ hạnh phúc là thứ đã bị loại ra khỏi từ điển. Tôi yêu bạn tôi, đến nỗi tôi van nài bạn ấy đừng gửi ảnh cho tôi xem dung nhan “đương đại”. Tôi là kẻ hoài cổ, muốn cất giữ trọn vẹn hình bóng cũ trong tâm tưởng. Như lời một bài hát: “đừng lay tôi nhé cuộc đời chung quanh”. Ngược lại, bạn đã nhiều bận nhìn ngó mặt mày tôi, bạn luôn xem gio-o, và bạn trách cứ: Viết buồn quá và… phản động quá. Chán hè chán hè! Chúng tôi tránh né nhiều vấn đề mỗi khi bút đàm, bởi tiên khởi, chúng tôi không còn là của nhau như ngày xưa, và sau rốt, mỗi người có riêng, biệt lập một cái nhìn về thực tại. Bạn ngạc nhiên sao ngần ấy năm lưu xứ tôi vẫn chưa “tranh thủ” về “tham quan” một chuyến cho biết sự tình. Bạn ấy “động viên” thêm: Bây giờ đổi thay dữ lắm, ở cái mặt tốt đẹp hơn xưa. Tôi hỏi: Mình về thăm bạn, muốn tá túc nhà bạn, có trở ngại không? Sao lại dùng chữ trở ngại? Mình chỉ ra đồn công an khai báo nhà có khách phương xa là xong. Vẫn còn chuyện ấy à? Lạ hè, lạ hè! Ậy, cũng tốt thôi, làm rứa là để giữ an ninh trật tự phường khóm, đề phòng kẻ lạ… Tôi đùa: Mình chưa theo đạo Hồi. Mình chưa được theo khóa huấn luyện ôm bom tự sát, và nhỡ như có dại kamikaze thì ngàn đời Huế của chúng mình sẽ vĩnh viễn nằm ngoài mục tiêu. Lặng lẽ, âm thầm vẫn thích hơn. Răng lại vác mạng đi khai báo hè?

Rứa đó, giữa chúng tôi luôn có một hố ngăn. (Quên hỏi Huế đã có hố tử thần chờ chực trên đường đi chưa). Nhiều khi, nặn óc cố viết một cái gì vui cho bạn ấy đọc, cố viết một cái gì “diễn tiến hòa bình” cho bạn ấy khỏi mắng phản động nhưng nghĩ mãi vẫn chưa ra. “Em nói chi, tiếng thâm trầm. Đêm nằm nghĩ lại nát bầm lá gan!” (ca dao).

Huế. Vùng đất mưa nhiều, đất úng thủy. Nhắc tới Huế e hiếm muộn chuyện vui. Trong thơ của Hoàng Xuân Sơn cũng sụt sùi ướt át: “em lên tới bợt em ngồi, tới bờ em đứng khóc mùi mẩn em”.

Những ngày cuối năm, đất trời Montréal vần vũ tuyết băng. Mở vi tính, truy cập tin bên nhà ngóng đợi một luồng gió nhiệt đới thổi về nhưng bặt tăm. Nhìn ảnh cô bé xứ Huế bị lừa mang đi cho người ta phá trinh lòng tôi nhăn nhúm. Nó không khác là ngọn gió chướng làm cho vùng đất xa xứ này thêm lạnh căm. Buồn hè, buồn hè!

Thử vui một tẹo coi nào, cái này cóp nhặt trên net:

“Luật sư an ủi bị càn (can)

Mi làm phản động nỏ oan chút mồ (mô)

Thẩm vân (vấn) khi dẹt (yes) khi nô (no)

Công an hắn giạm (giam) mi vô là đùng (đúng)”.

Vui hè, vui hè!

Hồ Đình Nghiêm

http://www.gio-o.com/HoDinhNghiem.html

© gio-o.com 2010