HaCamTamLeQueHuong2016

Hà Cẩm Tâm
1933-2016

Lê Quế Hương

Hà Cẩm Tâm, “Vẽ Là Sống”

Hà Cẩm Tâm đã ra đi! Về miền Cực Lạc (chữ Hà Cẩm Tâm rất hay diễu) của anh ấy, trút hết mọi khổ đau vật vã của chốn nhân gian này. Bỏ lại tất cả những hấp lực, quyến rũ mà 83 năm qua anh đã tận tình "sống", tận tình nếm đủ mùi đời.

Chúng ta hôm nay nhớ thương Hà Cẩm Tâm, một người bạn rất nghệ sĩ đáng yêu. Tâm hồn anh chân thật và nhân ái. Bạn bè ai cũng yêu quý anh. Anh tinh tế mà phóng khoáng. Những buổi họp mặt bây giờ thiếu một Hà Cẩm Tâm dí dỏm, vui nhộn "gặp bạn là như lân gặp pháo", anh thường đùa. Anh đã mang lại sự hào hứng lạc quan. Có anh la có tiếng cười, luôn tinh nghịch chế ra những câu bông đùa như: “Một cây làm chẳng nên non. Ba cây chụm lại vẫn hoàn ba cây", hay như "Ta về ta tắm ao ta. Dù trong dù đục vẫn là cái ao". Gì anh cũng diễu cười được.

Đi chơi với anh thì rất vui, vẽ vời, thơ phú, hát hò đủ mục, đầy "action". Anh đã để lại cho bạn bè rất nhiều kỷ niệm

Đùa giỡn với bạn bè thì vậy, nhưng khi làm việc và sáng tác, Hà Cẩm Tâm rất nghiêm túc và kỷ luật. Đúng giờ, đúng hẹn và rất siêng năng. Nhìn anh vẽ thì như đang chơi, nhưng thật ra anh rất cẩn trọng trên tùng bố cục, cân nhắc từng nét cọ, mảng màu, suy tính từng nét chấm phá. Nhiều bức tranh anh đã phải trăn trở, khắc khỏai bôi đi xoá lại, vẽ mất nhiều lần.

Trong nhóm hoạ sĩ vùng Bắc Cali, Hà Cẩm Tâm là người hoạt động mạnh nhất, vẽ khoẻ nhất. Anh rất hăng hái khởi xướng những cuộc triễn lãm cá nhân hoặc cả nhóm. Anh vẽ không ngơi nghĩ, -"Vẽ là sống", "Đời không còn gì, chỉ vẽ là quan trọng thôi". Anh thường nói và cũng khuyến khích bạn bè.

Trong những buổi đi vẽ ngoài trời, anh quan sát tỉ mĩ và quay nhiều video từng cọng cỏ đang lay động trong gió, những cánh bướm vờn hoa. Anh có nhiều hình ảnh rất đẹp của những đồi núi San Jose, trông như những thân người đang phủ phục thờ lạy mặt trời; và núi đổi màu từ xanh sang tím, rồi tím than vào những chiều cuối Thu. Anh đã loay hoay pha chế mãi cho ra được cái màu tím than "buồn lãng mạn" đó.

Chúng tôi cũng đã từng có những buổi ngồi yên một chỗ hằng giờ để ngắm một tảng đá, xem mặt trời đổi bóng, tảng đá cũng đổi màu, đổi dạng, đổi hình dung. Lòng chúng tôi cũng chao theo. Anh đã thú vị đọc mấy câu thơ của Tô Thuỳ Yên trong Thắp Tạ:

"Nhìn đá, ta định chừng đá ngủ.

Phải chăng đá dú mộng trong lòng?

Tại đây, đá sống lâu đời nhất,

Đá rõ điều ta muốn rõ không?

Trần gian rất hấp dẫn với anh. Cái gì cũng có thể làm anh thích thú để vẽ nên tranh. Như một buổi sáng sớm, nhìn những con phù dung bé như những hạt cám, vừa bật ra từ mặt đất ẩm, tung ngay lên không trung, vần vũ thành từng khối nhỏ, lung linh dưới ánh bình minh, chỉ được vài giờ rồi tan mất vào không gian, cũng đã trở thành một bức tranh đẹp của Hà Cẩm Tâm.

Anh rất dễ bị xúc động về con người, những thân phận cuộc đời.

Những buổi trong quán café Starbucks đầu ngõ, nhìn những người khách lạ, Hà Cẩm Tâm thường có những quan sát đầy ẩn dụ, thâm trầm thiết tha, cảm nhận sâu sắc được cái bi ai nhưng cũng lạc quan của đời sống.

Như một lần anh chỉ cho chúng tôi thấy có chàng trai đến tiệm Starbucks, lặng lẽ rảo qua một vòng các bàn trống, tìm được một ly café đã uống giở của ai đó bỏ lại, được hai bàn như vậy và anh ta đã có một ly café free. Bước ra hiên ngoài, anh lại rảo tìm được nửa điếu thuốc lá dụi tắt trong dĩa cát. Anh ta nhặt lên, ung dung châm thuốc, đưa lên miệng, rồi nhẹ nhàng bước đi, thong dong như một mảnh mây trên trời bay qua.

Là người tị nạn, Hà Cẩm Tâm cũng có một series vẽ những chiếc thuyền vượt biên, khoảng 10 tấm tranh sơn dầu rất lớn, có những tấm cỡ 64" và 48" . Anh đã vẽ những chiếc thuyền bễ sót lại trên bờ biển Bi Đông, dật dờ trơ xương, như trên một bãi tha-ma. Con mắt của những chiếc thuyền bễ vẫn còn cố ngoi lên như để chứng giám những cuộc tử sinh.

Thôi hết rồi. Cũng đã xong. Đã chung cục rồi anh Tâm ơi! "Hạ màn, chấm hết" nghe như vang vọng lời anh nói.

Hôm nay, Quế Hương cùng bạn bè của anh tụ tập nơi đây để nhớ anh. Cám ơn anh đã đến đây, đã vui chơi với bọn này.

Chúc anh nơi cõi Vô Biên đó, đã mãn nguyện tìm ra được Chân-Thiện-Mỹ, cái đẹp mà suốt một đời người anh hằng thao thức kiếm tìm. Vĩnh biệt Hà Cẩm Tâm.

Lê Quế Hương

Ngày 10/4/2016

youtube: Mạc Phương Đình. Phát biểu của họa sĩ Hà Cẩm Tâm trong một buổi sinh hoạt triển lãm tại San Jose