TỰ DO CÙNG NGÔN NGỮ
50 Năm Văn Học Tiếng Việt Hải Ngoại 1975-2025

ký ảnh của Trang Hoàng

Hoàng Xuân Sơn

Tôi Viết

Hoàng Xuân Sơn tên thật. Ngoài ra còn có các bút hiệu  Sử Mặc, Hoàng  Hà Tỉnh, Vô Ðịnh. Sinh năm 1942 tại Vỹ Dạ Huế. Học tiểu học ở trường Lý Thường Kiệt,  trung học Bán Công và Quốc Học Huế. Tốt nghiệp cử nhân Triết đại học Văn Khoa Sài Gòn. Tốt nghiệp Cao học Chính Trị Kinh Doanh, đại học Đà Lạt. Làm việc ở bộ Giao Thông-Bưu điện, thuộc Tổng Cục bưu chính Việt Nam Cộng Hòa.

Sau 1975 làm bưu chính được 7 năm. Ðịnh cư tại Montreal, Canada từ tháng 12 năm 1981.

Khởi viết từ năm 1963. Thơ xuất hiện trên các tạp chí Văn, Chính Văn, Nghiên Cứu văn Học, Khởi Hành, Thời Tập, Nhà văn . . .

Hiện sống tại Gia Nã Đại (Montreal). Cộng tác với đa số tạp chí văn học ở hải ngoại và trên liên mạng Góp mặt trong nhiều tuyển tập văn chương

Có thể nói Hoàng Xuân Sơn là nhà thơ được độc giả, bạn văn, và các chủ bút chào đón nhất ở hải ngoại. Thơ của ông nhiều tưởng tượng và giàu chữ nghĩa, đôi khi hơi chơi chữ quá. Nhưng nhờ nhạc tính phù phép và nhờ vốn triết và tiếng Việt phong phú đầy sáng tạo, ông đã biến hóa thơ dễ dàng và làm cho thơ toát ra một đường nét chữ nghĩa riêng của Hoàng Xuân Sơn rất thu hút người đọc.

Tác phẩm đã xuất bản :Viễn Phố (thơ, Việt Chiến xb 1988), Huế Buồn Chi (thơ,93), Lục Bát Hoàng Xuân Sơn (thơ, 2005), Cũng Cần Có Nhau, (phóng bút, 2013), Thơ Quỳnh (thơ 2018).

(Hoàng Xuân Sơn qua nét họa của Trương Vũ)

Bài Tôi viết.  Thì có gì lạ!  Lớn lên đi học biết đọc biết viết.

Nhưng viết ở đây hàm ngụ cái viết nguệch ngoạc tâm tư tâm tình từ cái thuở đầu đời :  Viết văn, làm thơ.

Tập tễnh làm thơ chỉ là một hành vi bắt chước.  Thuở nhỏ tôi có chút sở thích về nghệ thật:  ca hát, vẽ vời.  Lớn lên, thời trung học, nhờ tủ sách khá đầy đủ chuyên mục của chị tôi ( Hoàng Hương Thuỷ +); tôi bắt đầu say mê đọc (Sáng Tạo, Hiện Đại, Tân Phong, Văn Hóa Ngày Nay, sách truyện Tự Lực Văn Đoàn . . .).  Và tôi thử viết.  Tại sao không? 

Tôi sinh hoạt thơ thẩn muộn màng.  Từ 66, 67 mới có thơ đăng báo trong lúc các bạn văn nghệ cùng thời đã có một bề dày viết lách, tên tuổi đã xuất hiện quen thuộc trên mặt báo.  Động lực khiến cho tôi có can đảm tiếp tục làm thơ là gởi cầu may một đôi bài cho một tờ báo “khó”, có tiếng là chọn lọc bài vở kỹ càng.  Và được chọn đăng ( tờ Văn, có báo biếu và nhuận bút kể từ bài được chọn đăng lần thứ nhì!).  Nói cho cùng, sinh hoạt thơ văn của kẻ này thời trong nước thiệt là thưa thớt!.  Một vài bạn văn cùng thời cũng đã nhận xét như vậy ( Trần Doãn Nho, Huy Tưởng, Hoàng Ngọc Tuấn, Khê Kinh Kha . . .).

Từ 1981, bắt đầu cuộc sống lưu vong tự chọn, tôi mới thật sự viết nhiều hơn vì sự thúc bách tâm linh, nhu cầu, hoàn cảnh, cảm thức cá nhân giữa một xã hội hoàn toàn tự do nhưng mới mẻ và xa lạ.  Một thời kỳ văn học xa xứ vong thân.  Thời báo giấy còn thịnh hành, tôi viết như điên và gởi đăng bất kỳ báo nào.  Từ báo chí địa phương, hội đoàn đến những diễn đàn VHNT có uy tín ờ khắp toàn cầu.  Có thể kể Việt Chiến, Làng Văn, Lửa Việt, Sóng, Văn, Văn Học, Hợp Lưu, Tạp Chí Thơ, Việt,. Phố Văn v.v. Hai tác phẩm đầu tay cũng trình làng trong thập niên 80, 90 : Viễn Phố, Huế Buồn Chi. Và có người nhận xét :  anh chàng này sợ người ta quên tên mình hay sao?  Đúng, chính xác 100%!  Từ nhu cầu viết ( chơi chơi rồi viết thật), qua sự chuộng, háo danh (đứng đắn) đều có cả.

Vậy, tôi đã viết những gì?  Thơ thì cũng bắt đầu từ cảm hứng khuôn khổ cổ điển, lãng mạn, tình yêu gửi mây gió trăng sao gì gì đó.  Vần vè niêm luật đàng hoàng.  Dần dà cũng tự mình cảm thấy nhàm chán, khuôn sáo.  Và có nhu cầu viết mới.  Cứ ê a mùi mẫn hoài thiệt rầu khiến rơi vào một tình trạng mòn nhẵn ngán tận cổ. Tôi muốn, và từ từ thử nghiệm cái mới. Tuy không cực đoan như một vài bạn bảo :  Thà làm thơ mới dở còn hơn làm thơ cũ hay! Tôi bắt đầu vìết thơ tự do diễn ý, phóng khoáng hơn. Đầu tiên là cách tân lục bát.  Rồi ngắm nghé tân hình thức ... Đã nhận được nhiều búa rìu dư luận :  kẻ phá đám, thơ tối tăm hũ nút, cường điệu, đọc chẳng có ai hiểu gì sất!  Thì vậy.  Cái mới nào chẳng bị dè bĩu, ném đá lúc ban đầu.  Bù lại, dần dà có bạn đọc bảo thơ “you” tôi cảm thấy hay nhưng không gỉải thích được hay ở chỗ nào. Thì cảm chính là điều kiện tiên quyết cho nhiều bộ môn nghệ thuật. Sự biếng lười và định kiến đã làm nhiều suy nghĩ trở nên đồng bộ!  Một niềm vui khác : Sáng tác của thiên hạ ngày càng có nhiều đồng thuận với cung cách ngắt dòng và chuyển ý, cho bài thơ một bầu khí mới, một tâm cảm khác hơn là câu lục bát chỉn chu trên sáu dưới tám.  Tuy thế vẫn nên duy trì thơ sáu tám xuôi dòng, hàn lâm cho những phiên bản mang tính truyện và sử.  Một điều an ủi là Lục Bát cách tân ( hay Lục Bát biến nói theo Đoàn Nhã Văn, hay Hơi Thở Rướn của lục bát theo Cao Vị Khanh ) do Hồ Ông Nguyễn Quang Thân và kẻ này khởi xướng đã và vẫn có đồng vọng!

Phải nói kể từ hồi báo giấy bắt đầu ngắc ngoải, báo mạng nở rộ, tôi có không gian và điều kiện thích ứng mạnh dạn cách tân lối viết của mình hơn : tự do, thay đổi cấu trúc và hình tượng ngôn ngữ nhiều hơn.  Tôi biết ơn những trang mạng VHNT (Phạm Chi Lan) đã cho tôi có cơ hội tiếp tục viết lách đúng chiều hướng của mình như Gió-O, Da Màu, Tiền Vệ, Sáng Tạo, Phố Văn, T. Vấn, Art2 All, Trần Thị Nguyệt Mai v.v.

Nhớ một lần trò chuyện văn nghệ trên Gió-O, có câu hỏi là : Bạn có tin là thi ca có thần cú không?.  Câu trả lời (đại ý)là Có. Trong đời làm thơ bạn thỉnh thoảng viết được những câu hay, tuyệt bút.  Nhưng đó chẳng phải là thần cú trời ban cho.  Mà chỉ là do công phu hàm dưỡng tu tập của bạn. Thần cú ấy đã nằm trong tiềm thức bạn. Và kịp thời xuất phát đúng lúc đúng chỗ mà thôi!

Ngày nay, qua quá trình sinh hoạt văn nghệ trên Facebook.  Bạn cứ thoải mái viết ra.  Cống hiến.  Ai muốn đọc thì đọc.  Khen hay chê đều tốt.  Ý thức về cái mới đã trở thành thói quen:  Bạn cứ sáng tác, không vụ hình thức, khuôn khổ.  Thơ 6/8, ngũ ngôn, 7, 8 chữ... hay tự do; tự động cái thói nhà ưa viết mới sẽ dẫn dắt bạn vào đúng nơi đúng chỗ.  Điều quan trọng là ý hướng tân tạo.  Tôi không hô hào rũ bỏ cái cũ.  Hãy truy tìm một sự tương nhượng đúng nghĩa.

Hãy viết.  Viết!  Và viết . . .

h o à n g x u â n s ơ n

Laval, Quebec, Canada

08 Juin, 2024.