TỰ DO CÙNG NGÔN NGỮ
50
Năm Văn Học Tiếng Việt Hải Ngoại
1975-2025
kư ảnh của Trang Hoàng
Hoàng Xuân Sơn
Tôi Viết
Hoàng Xuân Sơn tên thật. Ngoài ra c̣n có các bút hiệu Sử Mặc, Hoàng Hà Tỉnh, Vô Định. Sinh năm 1942 tại Vỹ Dạ Huế. Học tiểu học ở trường Lư Thường Kiệt, trung học Bán Công và Quốc Học Huế. Tốt nghiệp cử nhân Triết đại học Văn Khoa Sài G̣n. Tốt nghiệp Cao học Chính Trị Kinh Doanh, đại học Đà Lạt. Làm việc ở bộ Giao Thông-Bưu điện, thuộc Tổng Cục bưu chính Việt Nam Cộng Ḥa.
Sau 1975 làm bưu chính được 7 năm. Định cư tại Montreal, Canada từ tháng 12 năm 1981.
Khởi viết từ năm 1963. Thơ xuất hiện trên các tạp chí Văn, Chính Văn, Nghiên Cứu văn Học, Khởi Hành, Thời Tập, Nhà văn . . .
Hiện sống tại Gia Nă Đại (Montreal). Cộng tác với đa số tạp chí văn học ở hải ngoại và trên liên mạng Góp mặt trong nhiều tuyển tập văn chương
Có thể nói Hoàng Xuân Sơn là nhà thơ được độc giả, bạn văn, và các chủ bút chào đón nhất ở hải ngoại. Thơ của ông nhiều tưởng tượng và giàu chữ nghĩa, đôi khi hơi chơi chữ quá. Nhưng nhờ nhạc tính phù phép và nhờ vốn triết và tiếng Việt phong phú đầy sáng tạo, ông đă biến hóa thơ dễ dàng và làm cho thơ toát ra một đường nét chữ nghĩa riêng của Hoàng Xuân Sơn rất thu hút người đọc.
Tác phẩm đă xuất bản :Viễn Phố (thơ, Việt Chiến xb 1988), Huế Buồn Chi (thơ,93), Lục Bát Hoàng Xuân Sơn (thơ, 2005), Cũng Cần Có Nhau, (phóng bút, 2013), Thơ Quỳnh (thơ 2018).
(Hoàng Xuân Sơn qua nét họa của Trương Vũ)
Bài Tôi viết. Th́ có ǵ lạ! Lớn lên đi học biết đọc biết viết.
Nhưng viết ở đây hàm ngụ cái viết nguệch ngoạc tâm tư tâm t́nh từ cái thuở đầu đời : Viết văn, làm thơ.
Tập tễnh làm thơ chỉ là một hành vi bắt chước. Thuở nhỏ tôi có chút sở thích về nghệ thật: ca hát, vẽ vời. Lớn lên, thời trung học, nhờ tủ sách khá đầy đủ chuyên mục của chị tôi ( Hoàng Hương Thuỷ +); tôi bắt đầu say mê đọc (Sáng Tạo, Hiện Đại, Tân Phong, Văn Hóa Ngày Nay, sách truyện Tự Lực Văn Đoàn . . .). Và tôi thử viết. Tại sao không?
Tôi sinh hoạt thơ thẩn muộn màng. Từ 66, 67 mới có thơ đăng báo trong lúc các bạn văn nghệ cùng thời đă có một bề dày viết lách, tên tuổi đă xuất hiện quen thuộc trên mặt báo. Động lực khiến cho tôi có can đảm tiếp tục làm thơ là gởi cầu may một đôi bài cho một tờ báo “khó”, có tiếng là chọn lọc bài vở kỹ càng. Và được chọn đăng ( tờ Văn, có báo biếu và nhuận bút kể từ bài được chọn đăng lần thứ nh́!). Nói cho cùng, sinh hoạt thơ văn của kẻ này thời trong nước thiệt là thưa thớt!. Một vài bạn văn cùng thời cũng đă nhận xét như vậy ( Trần Doăn Nho, Huy Tưởng, Hoàng Ngọc Tuấn, Khê Kinh Kha . . .).
Từ 1981, bắt đầu cuộc sống lưu vong tự chọn, tôi mới thật sự viết nhiều hơn v́ sự thúc bách tâm linh, nhu cầu, hoàn cảnh, cảm thức cá nhân giữa một xă hội hoàn toàn tự do nhưng mới mẻ và xa lạ. Một thời kỳ văn học xa xứ vong thân. Thời báo giấy c̣n thịnh hành, tôi viết như điên và gởi đăng bất kỳ báo nào. Từ báo chí địa phương, hội đoàn đến những diễn đàn VHNT có uy tín ờ khắp toàn cầu. Có thể kể Việt Chiến, Làng Văn, Lửa Việt, Sóng, Văn, Văn Học, Hợp Lưu, Tạp Chí Thơ, Việt,. Phố Văn v.v. Hai tác phẩm đầu tay cũng tŕnh làng trong thập niên 80, 90 : Viễn Phố, Huế Buồn Chi. Và có người nhận xét : anh chàng này sợ người ta quên tên ḿnh hay sao? Đúng, chính xác 100%! Từ nhu cầu viết ( chơi chơi rồi viết thật), qua sự chuộng, háo danh (đứng đắn) đều có cả.
Vậy, tôi đă viết những ǵ? Thơ th́ cũng bắt đầu từ cảm hứng khuôn khổ cổ điển, lăng mạn, t́nh yêu gửi mây gió trăng sao ǵ ǵ đó. Vần vè niêm luật đàng hoàng. Dần dà cũng tự ḿnh cảm thấy nhàm chán, khuôn sáo. Và có nhu cầu viết mới. Cứ ê a mùi mẫn hoài thiệt rầu khiến rơi vào một t́nh trạng ṃn nhẵn ngán tận cổ. Tôi muốn, và từ từ thử nghiệm cái mới. Tuy không cực đoan như một vài bạn bảo : Thà làm thơ mới dở c̣n hơn làm thơ cũ hay! Tôi bắt đầu v́ết thơ tự do diễn ư, phóng khoáng hơn. Đầu tiên là cách tân lục bát. Rồi ngắm nghé tân h́nh thức ... Đă nhận được nhiều búa ŕu dư luận : kẻ phá đám, thơ tối tăm hũ nút, cường điệu, đọc chẳng có ai hiểu ǵ sất! Th́ vậy. Cái mới nào chẳng bị dè bĩu, ném đá lúc ban đầu. Bù lại, dần dà có bạn đọc bảo thơ “you” tôi cảm thấy hay nhưng không gỉải thích được hay ở chỗ nào. Th́ cảm chính là điều kiện tiên quyết cho nhiều bộ môn nghệ thuật. Sự biếng lười và định kiến đă làm nhiều suy nghĩ trở nên đồng bộ! Một niềm vui khác : Sáng tác của thiên hạ ngày càng có nhiều đồng thuận với cung cách ngắt ḍng và chuyển ư, cho bài thơ một bầu khí mới, một tâm cảm khác hơn là câu lục bát chỉn chu trên sáu dưới tám. Tuy thế vẫn nên duy tŕ thơ sáu tám xuôi ḍng, hàn lâm cho những phiên bản mang tính truyện và sử. Một điều an ủi là Lục Bát cách tân ( hay Lục Bát biến nói theo Đoàn Nhă Văn, hay Hơi Thở Rướn của lục bát theo Cao Vị Khanh ) do Hồ Ông Nguyễn Quang Thân và kẻ này khởi xướng đă và vẫn có đồng vọng!
Phải nói kể từ hồi báo giấy bắt đầu ngắc ngoải, báo mạng nở rộ, tôi có không gian và điều kiện thích ứng mạnh dạn cách tân lối viết của ḿnh hơn : tự do, thay đổi cấu trúc và h́nh tượng ngôn ngữ nhiều hơn. Tôi biết ơn những trang mạng VHNT (Phạm Chi Lan) đă cho tôi có cơ hội tiếp tục viết lách đúng chiều hướng của ḿnh như Gió-O, Da Màu, Tiền Vệ, Sáng Tạo, Phố Văn, T. Vấn, Art2 All, Trần Thị Nguyệt Mai v.v.
Nhớ một lần tṛ chuyện văn nghệ trên Gió-O, có câu hỏi là : Bạn có tin là thi ca có thần cú không?. Câu trả lời (đại ư)là Có. Trong đời làm thơ bạn thỉnh thoảng viết được những câu hay, tuyệt bút. Nhưng đó chẳng phải là thần cú trời ban cho. Mà chỉ là do công phu hàm dưỡng tu tập của bạn. Thần cú ấy đă nằm trong tiềm thức bạn. Và kịp thời xuất phát đúng lúc đúng chỗ mà thôi!
Ngày nay, qua quá tŕnh sinh hoạt văn nghệ trên Facebook. Bạn cứ thoải mái viết ra. Cống hiến. Ai muốn đọc th́ đọc. Khen hay chê đều tốt. Ư thức về cái mới đă trở thành thói quen: Bạn cứ sáng tác, không vụ h́nh thức, khuôn khổ. Thơ 6/8, ngũ ngôn, 7, 8 chữ... hay tự do; tự động cái thói nhà ưa viết mới sẽ dẫn dắt bạn vào đúng nơi đúng chỗ. Điều quan trọng là ư hướng tân tạo. Tôi không hô hào rũ bỏ cái cũ. Hăy truy t́m một sự tương nhượng đúng nghĩa.
Hăy viết. Viết! Và viết . . .
h o à n g
x u â n s ơ n
Laval,
Quebec, Canada
08 Juin, 2024.