MANG VIÊN LONG

 

THƠ T̀NH HỒ CHÍ BỬU,

THƠ NHƯ ĐÙA MÀ SỰ THẬT LÀ NHƯ VÂY. (*)

 

 

Thi ca có mặt cùng lúc với loài người, tuy h́nh thức bày tỏ ở mỗi thời kỳ không giống nhau. Có lẽ, những bài ca dao, đồng dao truyền khẩu của mỗi vùng miền trên thế giới, là sự h́nh thành sớm của Thi ca. Nếu tính từ Hómèros (khoảng thế kỷ thứ 7 trc CN) th́ sự hiện diện của Thi ca bên đời sống đă hơn hai ngàn tám trăm năm! Nhiều nghiên cứu cho thấy thơ t́nh và những bản hùng ca đă được lưu truyền ngay từ thuở đầu tiên ấy!

 

Có một yếu tính hiển nhiên của Thi ca (không ai có thể phủ nhận) là nó luôn song hành cùng T́nh Yêu! Con Người sống không thể không có T́nh Yêu. Cũng vậy, Thi ca sống cũng không thể không có T́nh Yêu. Không có T́nh Yêu th́ cả hai đều không thể tồn tại! Từ xưa, chúng ta đă được đọc hằng vạn, hằng chục vạn những bài thơ t́nh trên khắp thế giới, nhưng có bao giờ hết đâu? T́nh Yêu vẫn luôn mới, được tiếp tục sống rực rỡ trong tâm hồn người nghệ sĩ; và đă làm tươi xanh đời sống của nhân loại!

 

Có lẽ bởi vậy, nhiều thế kỷ qua, Thơ T́nh đă được ngưỡng mộ, tiếp nối - không ngưng nghỉ, mà mỗi thập kỷ trôi qua c̣n “ào ạt” hơn trên thi đàn. Có điều, chữ “Thơ T́nh” tôi đang tạm dùng ở đây, phải được hiểu đúng nghĩa là Thơ T́nh - nghĩa là chúng phải được bắt nguồn từ cội nguồn của Trái Tim Yêu thương, từ tấm chân t́nh như nhiên rộng mở, từ khối óc tinh nguyên dâng hiến, và cả từ cuộc đời thăng trầm bao nỗi gian truân; chứ không phải những trang chữ khô cứng, ước lệ, tùy tiện được “sắp xếp” bởi những kỷ thuật thô thiển, lập dị, hay “mưu cầu”! Một bài thơ được h́nh thành, được viết lên trang giấy, phải là một đóa hoa đúng giờ phải nở - tự nó tỏa ngát hương thơm….

 

Nơi đây, tôi tự giới hạn cho ḿnh về Thơ T́nh (từ những thập niên cuối thế kỷ 20 và đầu thế kỷ 21) mà nghĩ rằng, trên 50 năm qua, những bài Thơ T́nh đựơc giữ lại bên đời sống, được khắc ghi trong trái tim mỗi người - thật không nhiều! Thậm chí có thể đếm trên đầu ngón tay (trong muôn vạn bài thơ “đồng phục” đă được in, được “ngợi ca”, giới thiệu bằng mọi phương tiện!). Thơ t́nh dễ làm… Cho nên người người, nhà nhà (…) đều làm thơ t́nh! Nhiều năm qua, tôi rất “ngại” đọc thơ t́nh, bởi rất “sợ” sự ủy mị, du dương của thời cũ trăm năm trước, hay được khoát lên cái vỏ triết lư hiện đại kỳ quặt hôm nay (…). Do vậy, khó t́m ra thơ để đọc - cho dầu từ rất lâu, tôi vẫn xem những trang thơ t́nh hay, là một nhu cầu cần thiết cho đời sống t́nh cảm của ḿnh! May mắn thay, thỉnh thoảng - tôi đă “gặp” được những bài thơ t́nh “như đùa, mà sự thật là như vậy” của Hồ Chí Bửu! Một phong cách thơ rất mới, rất hồn nhiên. Đọc bài thơ nầy:

 

Khi chán đời ta nằm quay qua phải

Cho buồng hơi đầy ắp những sân si

Khi nhớ em ta nằm quay qua trái

Cho buồng tim rung động thuở xuân th́

 

Khi tĩnh tâm ta nằm ngay ra giữa

Nh́n lên trần t́m kiếm một hào quang

T́m không thấy ta quay ra nằm sấp

Đếm ngón tay cuộc t́nh phớt vội vàng

 

Đếm không hết ta bật ḿnh ngồi dậy

Đấm ngực ḿnh cho tim vỡ làm đôi

Tim chẳng vỡ - có cái ǵ động đậy

Quay bên nào th́ cũng nhớ em thôi…

(Không Ngủ Được)

 

Chỉ nói đến bốn cách nằm thôi, tác giả đă cho người đọc thấy rơ những đêm trăn trở nhớ thương, không sao chợp mắt được, rất thật!. “Quay bên nào th́ cũng nhớ em thôi” - một t́nh yêu mênh man, sâu đậm. Hay ở bài “Độc Ẩm Chiều Cuối Năm” - đúng là “như đùa mà sự thật là như vậy” :

 

“Ta dụ ta, chiều nay ngồi uống rượu

V́ ngày qua đă xỉn tới mây xanh

Ta hư đốn chiều nay c̣n uống rượu

Bởi v́ ngồi mông đít đă tê xanh.

 

Em có biết mấy đại gia làm toán

Cộng tới cộng lui ḷi một villa

Ta dốt nát nên không thèm làm toán

Cứ yêu đời và yêu hết người ta

 

Em thấy không? Chiều cuối năm độc ẩm

Cũng quẩn quanh một gác nhỏ quạnh hiu

Cũng nhớ em, cũng thèm ṿng tay ấm

Cũng lẽ loi và buồn hết buổi chiều

 

Nếu giả sử t́nh yêu là ly rượu

Tay cầm ly - chưa uống đă say rồi

Bởi t́nh yêu th́ đâu cần giá thú

Vừa chạm vào đă cay xé bờ môi

 

Và cứ thế, trượt dài theo số phận

Ta nhủ thầm lần cuối nữa rồi thôi

V́ bất tài hay v́ lưng quá cứng

Nên con đường hoạn lộ ngắm mà chơi

 

Chiều cuối năm, ừ th́ sắp qua năm mới

Tống cựu nghênh tân say hoắc cần câu

Thiên hạ hả hê chờ giờ đại lợi

Ta chỉ nhớ em, uống rượu quên sầu

 

Chiều cuối năm và sắp qua năm mới

Tự dỗ ḿnh c̣n dài lắm cuộc chơi

Tự dặn ḿnh thôi đừng đùa với lửa

Một chút thôi - rượu lạt cũng quên đời..

 

” Đó là những lời tâm sự chí t́nh thốt lên một cách hồn nhiên, mà thâm sâu: Ta dốt nát nên không thèm làm toán/ Cứ yêu đời và yêu hết người ta. Và cứ mặc nhiên để cho “Thiên hạ hả hê chờ giờ đại lợi/ Ta chỉ nhớ em, uống rượu quên sầu…”.

 

Trong “Quà Đầu Năm Cho Em” - tác giả đă tự nhủ, rất “dễ thương”: “(…)

Ta biết em thích ḍng thơ nồng cháy

Vừa ngọt ngào vừa sâu lắng yêu thương

Vừa thơ mộng nhưng cũng vừa hiện đại

Em không ưa dùng ngôn ngữ đời thường

 

Tưởng rất dễ nhưng mà không phải dễ

Tặng em phải từ máu của trái tim

Ta gom hết những tinh hoa trần thế

Kết vần thơ khi hoa nở bên thềm (…)

 

” T́nh Yêu thương trong thơ hầu như luôn được thể hiện một cách chân thực, cụ thể, giản dị, mà thấm đẫm tính nhân văn sâu sắc:

“Sợi tóc em rơi trên áo gối

Sợi tóc nào cột chặt hồn ta

Đêm tháng giêng sao qua rất vội

Gối vẫn c̣n giữ một mùi hoa

 

Nằm bên em đêm qua rất ngắn

Mộng chưa đầy ngày đă đến nhanh

Những giấc mơ êm đềm tĩnh lặng

Những thăng trầm lẫn chút hư danh

 

Sáng rửa mặt biết ḿnh c̣n sống

C̣n bon chen - kênh kiệu với đời

Cũng cái tật chịu chơi - hiếu động

Ngồi một ḿnh hồn muốn ra khơi..”

( Nằm Bên Em Đêm Qua Rất Ngắn)

 

T́nh yêu trong thơ Hồ Chí Bửu không hề thấy có bóng của sự đỏm dáng, kiểu cách, hay xưng tụng réo rắc - mà chỉ là những lời “trần t́nh” chơn chất, hay lời rỉ ră tâm sự của kẻ giang hồ khí cốt bị sa cơ “v́ bất tài hay v́ lưng quá cứng”- rất hồn nhiên:

“ Em rủ ta vào chân hụi tháng

Tức cười – ta đâu biết kinh doanh

Rồi mai mốt tiền đâu mà đóng

Tiền uống bia..c̣n phải để dành.

 

Em dụ ta vào chân hụi ngắn

Một tuần thôi - chỉ đóng một lần

Hụi mới khui, cho ta hốt trước

Sao tự nhiên túi lắm kim ngân

 

Ta chịu chơi nên hay liều mạng

Có tiền rồi nhậu líp ba ga

Có khi nhậu từ chiều tới sáng

Karaoke ôm ta cũng chẳng tha

 

Nhậu vài tháng tiền bay đâu mất

Mà mỗi tuần mỗi đóng. Hụt hơi

Tại ham chơi nên thành cố tật

Gă làm thơ chơi sém quên đời

 

Chắc biết ta là dân bạt mạng

Em bảo rằng tiền bạc phù du

Không có tiền - trả bằng cách khác

Giờ yêu em hay chịu đi tù ??”

(Chơi Hụi)

 

Bên cạnh h́nh bóng “Em” c̣n có h́nh ảnh cuộc đời; bên cạnh T́nh Yêu em, c̣n có T́nh Thương con người, bằng hữu, quê nhà. Bởi vậy, thơ t́nh Hồ Chí Bửu có cách hấp dẫn rất riêng: tuy mộc mạc mà lôi cuốn, giản dị mà chân t́nh, đọc không thấy chán!

 

1.        “Hai đứa ḿnh cùng bằng tuổi nhau

    Ông thường nh́n xoáy những vết đau

    C̣n ta chó sói trong lồng sắt

    Vươn móng nằm xem những vết cào (…)

2.        …”Uống chay dưới ánh trăng suông vậy

    Nhậu rắn ḷng sao bỗng nhớ rùa

    Thương đất thương người đâu dám quậy

    Ly rượu vơi đầy với nắng mưa”(*) (…) ”

(*) thơ TMH)

(Thơ Tặng Bạn Rượu)

 

Chất “rượu” trong thơ Hồ Chí Bửu như một chất xúc tác cho T́nh Yêu Thương thăng hoa chứ tuyệt nhiên không thấy lộ liễu quá đáng như một số người làm thơ tự xưng là hiện đại, hay hậu - hiện - đại. Thơ tự nó là vậy, đâu cần khoát lên cho nó một cái nhăn hiệu triết lư cao siêu?

 

“Rượu cay nhưng giải được sầu

Cạn ly là bước qua cầu thiên thai

Ngoảnh nh́n mây trắng c̣n bay

Rượu vơi đáy cốc ta đày đọa ta

 

Bên kia vách núi triền hoa

Bên trong danh lợi người ta thấy ǵ ?

Bẫy ḿn nhưng vẫn bước đi

Th́ ra chưa diệt sân, si, kiếp, nàn .

 

Ô hay là chuyện thế gian

Mềm môi rượu cạn lại càng buồn thêm

Dường như giờ mới nửa đêm

Ngước nh́n sân rộng bên thềm lá rơi…”

(Đêm Rượu Một Ḿnh)

 

Tôi lại nghĩ, để có một “phong cách riêng”, (mà không phải gắng gượng chắp vá, hay phủ lên ḍng chữ những ǵ không phải nó để ngụy tạo) là một sự tiềm ẩn tự nhiên, là “bản chất” được h́nh thành và nuôi dưỡng lâu xa từ “bên trong” người nghệ sĩ. Nó phải là đời sống, là hơi thở từ Trái tim muôn đời vẫn vậy! Chúng ta luôn bắt gặp “cái riêng” ấy, trong từng bài thơ của Hồ Chí Bửu, cho dù điều chia sẻ là với một “Chiến Hữu” :

 

“Bạn tôi. Lính sư đoàn bộ binh

Hai cánh tay đă bỏ nơi chiến trường Xuân Lộc

Hai cánh tay đă rơi trong đêm tháng 4 tàn khốc

Máu chan ḥa nhuộm đỏ cả vùng quê

 

Thương phế binh nên cải tạo vài hôm th́ cho về

Thu xếp cùng gia đ́nh lên vùng kinh tế mới

Lên vùng kinh tế mới ngóng cổ lên mà đợi

Mua gạo xếp hàng mua thuốc được vài viên

 

Bệnh mẹ ǵ th́ cũng chỉ có xuyên tâm liên

Uống riết vàng răng giống khỉ ngồi bàn độc

Có những đêm buồn ra rừng ngồi khóc

Khóc chán rồi lấy rượu thay cơm

 

Hơn một năm quần áo rách hết trơn

Bữa đói bữa no bữa lo sốt rét

Tàn đời rồi lo cái con kẹt

Dẫn vợ con về sống ở vỉa hè

 

Bởi người hiền nên trời phật chở che

Rốt cuộc anh cũng có mái nhà tranh để ở

Đi bán vé số dạo chẳng c̣n ǵ mà sợ

Hào khí hết rồi một gă tàn binh

 

 

Sáng nay gặp anh tôi thoáng giật ḿnh

Trung úy Phan Văn Tài đây hả

Ôm chặt anh nước mắt tôi rơi lă chă

Tàn cuộc rồi ta ở phía bên thua…”

 

Hay là lời tâm t́nh cùng bằng hữu, người yêu, làng quê xưa:

“Mai tôi sẽ trở về thăm Sa Đéc

Thăm khu vườn lúc nhỏ của tôi xưa

Chiếc cầu khỉ mỗi chiều qua kẽo kẹt

Cánh diều bay - Thương biết mấy cho vừa

 

Mai tôi sẽ trở về thăm Sa Đéc

Mái trường xưa và kỷ niệm tinh khôi

Bạn bè cũ – Chắc đứa c̣n đứa mất

Ông giáo già ..biết c̣n nhận ra tôi..?

 

T́m sự sống..tôi mất dần bản sắc

Và biến thành một người Việt lưu vong

T́m sự sống..nghĩa là tôi đánh mất

Làm lục b́nh trôi dạt ở ven sông..

 

Nơi đất khách nhiều đêm tôi thức trắng

Đời lữ hành chừ hoài niệm cố hương

Nơi đất khách nhiều đêm tôi ngồi khóc

Quê hương ơi ! Tôi chừng đă cuối đường

 

Mai tôi sẽ trở về thăm Sa Đéc

Thăm một thời tuổi nhỏ đă lên ngôi

Mai tôi sẽ trở về thăm Sa Đéc

Người yêu ơi ! Mưa rớt hột bên đời..

 

Tôi sẽ về .. sẽ về thăm Sa Đéc

Gió chiều rơi mang hơi lúa nồng nàn

Tôi quỳ xuống nâng niu từng hạt lúa

Và t́nh tôi..hạnh phúc đă sang trang…”

(Như Một Nỗi Niềm)

 

Sau cùng - tôi nghĩ, Hồ Chí Bửu làm thơ t́nh không phải chỉ dành riêng cho người yêu, mà c̣n dành cho chính thân phận ḿnh, bằng hữu, và cho số phận của một Quê hương buồn bă nữa!

 

(*) Trích trong tập Thơ T́nh Hồ Chí Bửu 5- NXB/Hội Nhà Văn- 2017.

 

 

Quê nhà, Trung tuần tháng 1.2017

 

MANG VIÊN LONG

 

http://www.gio-o.com/HoChiBuu.html

 

© gio-o.com 2017