Pablo Neruda
TẬP THƠ CÁC CÂU HỎI
The Book of Questions
El libro de las preguntas
(trích đọan 1)
Tại sao các chiếc máy bay khổng lồ này
không bay quanh cùng với đàn con của chúng?
Con chim màu vàng nào
tha các quả chanh về đầy tổ của nó?
Tại sao họ không huấn luyện các chiếc máy bay trực thăng
để hút mật ong từ ánh sáng mặt trời?
Nơi đâu trăng tròn đã để lại
túi bột của nó trong đêm nay?
Nếu tôi chết đi và không hay biết gì về nó
tôi sẽ hỏi ai để biết về giờ giấc?
Tại nước Pháp, từ nơi đâu mà mùa xuân
gom góp được nhiều lá cây đến thế?
Nơi mà một kẻ mù lòa có thể sinh sống
người nào bị săn đuổi bởi các con ong?
Nếu màu vàng biến mất
chúng ta sẽ làm bánh mì với màu gì?
Hãy nói cho tôi biết, có phải hoa hồng thì trần trụi
hay đó là y phục duy nhất của hoa?
Tại sao các cây cối lại che dấu đi
vẻ huy hoàng của các gốc rễ của chúng?
Ai là kẻ nghe được các lời hối tiếc
của chiếc xe hơi đang bị ăn trộm?
Còn điều gì trên thế giới buồn bã hơn
một chiếc xe lửa đứng im trong cơn mưa?
Có bao nhiêu ngôi nhà thờ nơi cõi thiên đường?
Tại sao con cá mập lại không tấn công
các nàng tiên cá trâng tráo?
Khói có nói chuyện với mây hay không?
Có thật là các khát khao của chúng ta
phải bị thẫm ướt trong sương?
Bạn đang canh gác vật gì bên dưới lưng gù của bạn vậy?
một con lạc đà hỏi một con rùa.
Và con rùa đã đáp lại:
Bạn đã nói gì với các trái cam?
Có phải một cây lê có nhiều trang lá
hơn quyển Hồi Tưởng Các Sự Việc Đã Qua?
Tại sao các lá cây lại tự tử
khi chúng cảm thấy úa vàng?
Tại sao chiếc mũ của ban đêm
lại bay đi với nhiều lỗ hổng như thế?
Bụi tro cũ nói gì
khi nó bay qua gần ngọn lửa?
Tại sao các đám mây lại khóc nhiều đến thế,
khi vui hơn và càng vui hơn nữa?
Cho ai những nhụy hoa của mặt trời thắp sáng lên
trong bóng che khuất của nguyệt thực?
Có bao nhiêu con ong trong một ngày?
Có phải hòa bình là hòa bình của con chim bồ câu?
Có phải con báo phát động chiến tranh?
Tai sao vị giáo sư lại giảng dạy
về địa lý của cái chết?
Điều gì xảy ra cho các con én
khi đi học trễ?
Có thực chúng đem rải
các bức thư trong suốt khắp bầu trời?
Điều gì đó gây khó chịu cho các núi lửa
đến nỗi chúng phun ra lửa, khí lạnh và cơn cuồng nộ?
Tại sao Christopher Columbus đã
không có khả năng tìm ra nước Tây Ban Nha?
Những giọt nước mắt vẫn chưa làm tràn
các hồ nhỏ đang chực chờ?
Hay chúng là những con sông vô hình
chảy đến miền sầu muộn?
Mặt trời có phải đúng là mặt trời hôm qua,
hay cơn nóng này khác với cơn nóng kia?
Chúng ta cảm ơn các đám mây ra sao
về sự tràn đầy trong phù du của chúng?
Đám mây giông đến từ đâu
với các túi màu đen đầy nước mắt?
Tất cả các danh xưng đó
ngọt ngào như các chiếc bánh ngày hôm qua, giờ chúng nơi đâu?
Chúng đã đi đâu, những Donaldas,
những Clorindas, những Eduvigises?
Họ sẽ nghi gì về chiếc mũ của tôi,
người Ba Lan, trong một trăm năm?
Họ sẽ nói gì về thơ của tôi,
những kẻ chưa bao giờ đụng tới máu của tôi?
Làm thế nào chúng ta đo được bọt
trào ra khỏi bia?
Một con ruồi làm gì, khi bị giam cầm
nơi một trong các bài thơ ngắn của Petrarch?
Các người khác sẽ nói trong bao lâu
nếu chúng ta đã nói xong?
José Marti sẽ nói những gì
về sự dậy dỗ Marinello?
Dù sao chăng nữa tháng Mười Một già cả như thế nào?
Mùa thu sắp trả cho việc gì
với đồng tiền màu vàng nhiều đến thế?
Tên của ly rượu pha
hòa vodka với các lằn sét gọi là gì?
Và hạt gạo đã cuời với ai
bằng vô hạn những chiếc răng trắng?
Tại sao trong những thời đại đen tối nhất
họ lại viết với chất mực vô hình?
Người đẹp ở Caracas có biết
rằng hoa hồng có bao nhiêu chiếc váy?
Tại sao các con bọ chét
và các tên trung sĩ cảnh sát văn chương lại cắn tôi?
Có thật là các con cá sấu khiêu dâm
chỉ sinh sống tại Úc Đại Lợi?
Làm sao các trái cam phân chia
ánh sáng mặt trời trong cây cam?
Có phải chiếc răng của muối đã đến
từ cái mồm cay đắng?
Có thật là một con chim ưng mầu đen
bay trong buổi tối ngang qua đất nước tôi?
Và rồi các viên ngọc đỏ ruby đã nói gì
khi đứng trước nước cốt của các quả lựu?
Tại sao ngày Thứ Năm lại không tự nhủ
để đến sau ngày Thứ Sáu?
Ai đã hét lên với nỗi hân hoan
khi màu thiên thanh được sinh ra?
Tai sao trái đất lại u sầu
khi các cây hoa tím xuất hiện?
Nhưng có thật là các chiếc áo lót gilet
đang chuẩn bị để nổi loạn?
Tại sao mùa xuân một lần nữa
lại mang lại quần áo màu xanh lá cây của nó?
Tại sao nông nghiệp lại cười
vào những giọt nước mắt xanh xám của bàu trời?
Làm sao mà chiếc xe đạp bị bỏ rơi
đã dành được sự tự do của nó?
Có phải muối với đường cộng tác với nhau
để xây một ngọn tháp trắng?
Có thật là trong một tổ kiến
các giấc mơ là một sắc thuế?
Bạn có biết trái đất
trầm ngâm những gì trong mùa thu?
(Tại sao lại không trao một huy chương
cho chiếc lá vàng đầu tiên?)
Bạn có nhận thấy rằng mùa thu
giống như một con bò màu vàng?
Và làm sao mà sau này con vật lúc tàn tạ
lại là một bộ xương đen xịt?
Và làm sao mùa đông lại gom góp
quá nhiều các lớp màu xanh?
Và ai đã yêu cầu thủa thanh xuân
để có vương quốc với không khí trong lành của nó?
Làm thế nào các trái nho nhận biết được
các kẻ đến dự tiệc liên hoan trong đám đông?
Và liệu bạn có biết công việc nào nặng nhọc hơn,
đi gieo hạt hay làm việc thu lượm?
Có thực là không tốt khi sống mà không có một hỏa ngục:
thế chúng ta không có khả năng tái dựng nó hay sao?
Và xếp chỗ cho một Nixon buồn bã
với đôi mông của ông ta trên lò than?
Nướng ông ta sát ngọn lửa
với bom xăng napalm của Bắc Mỹ?
Làm sao họ đã đếm được vàng
Trong các cánh đồng ngô?
Ban có biết rằng tại Patagonia
vào giữa trưa, sương mù có màu xanh lá cây?
Kẻ nào ca hát nơi giòng nước sâu nhất
tại vũng bị bỏ hoang?
Quả dưa hấu cười vào mũi cái gì
khi nó bị hạ sát?
Có thật là hổ phách chứa đựng
các giọt nước mắt của các nàng tiên cá?
Họ gọi một đóa hoa
bay từ con chim này sang con chim khác là gì?
Không bao giờ bộ không tốt hơn là đến trễ hay sao?
Và tại sao phó-mát lại quyết định
thực hiện các hành động hào hùng tại nước Pháp?
Và khi ánh sáng bị giả mạo
nó có xảy ra tại nước Venezuela hay không?
Đâu là trung tâm của biển cả?
Tại sao các con sóng không bao giờ đến nơi đó?
Có thật rằng sao băng
đã là một con chim bồ câu của loài ngọc tím?
Tôi có được phép hỏi quyển sách của tôi
rằng liệu có thực là tôi đã viết nó?
Tình yêu, tình yêu, của chàng và của nàng,
nếu chúng đã ra đi, chúng đã đi về đâu?
Ngày hôm qua, ngày hôm qua tôi đã hỏi đôi mắt của tôi
khi nào chúng ta lại nhìn thấy nhau lần nữa?
Và khi bạn thay đổi cảnh trí
bạn làm với đôi tay trần hay với đôi găng tay?
Làm sao tiếng rì rào của bàu trời đánh hơi được
khi màu xanh của nước ca hát?
Nếu con bướm hóa thân
nó có biến thành một con cá bay hay không?
Đâu là màu của mùi hương
từ cánh hoa buồn rũ rượi của loài hoa tím?
Có bao nhiêu tuần trong một ngày
và bao nhiêu năm trong một tháng?
Có phải số 4 cùng là số 4 đối với mọi người?
và mọi số bảy đều bằng nhau?
Khi tù nhân suy tưởng về ánh sáng
đó có cùng là ánh sáng đang chiếu sáng trên bạn hay không?
Đối với bệnh nhân, đâu là màu
mà bạn nghĩ của tháng Tư?
Chế độ quân chủ phương tây nào
sẽ treo các lá cờ mang hình cây thuốc phiện?
Tại sao lùm cây nhỏ tự lột xác mình
chỉ để chờ đợi cho tuyết rơi?
Và làm sao chúng ta biết được đâu là Thượng Đế
trong số các vì Thần của Calcutta?
Tại sao mọi con tằm se lụa
lại sống một cách quá rách rưới?
Tại sao nó lại quá cứng, vị ngọt ngào
của hạt trái anh đào?
Có phải bởi vì nó phải chết đi
hay bởi vì nó phải tiếp tục sinh sôi?
………
(trích trang I đến XXV "The Book of Questions, El libro de las preguntas", Pablo Neruda , Copper Canyon Press, translated by William O'Daly, second edition)
Pablo Neruda có tên sinh ra là Neftalí Ricardo Basialto, chào đời tại Parral, Chili năm 1904. Ông phục vụ với chức lãnh sự tại Miến Điện, và giữ các chức vụ ngoại giao tại nhiều nước Đông Á và Âu Châu khác nhau. Năm 1945, ít năm sau khi ông gia nhập đảng Cộng Sản, Neruda được bầu vào Thựong Nghị Viện Chí Lợi. Không lâu sau đó, bàu không khí chính trị của Chí Lợi đột nhiên chuyển hướng sang bên hữu, Neruda đã chạy trốn sang Mexico, và sống như một kẻ lưu vong trong nhiều năm. Sau đó ông đã đặt nơi ở thường trực tại Isla Negra. Năm 1970 ông được bổ nhiệm làm đại sứ của Chí Lợi tại Pháp, và trong năm 1971 ông được trao tặng giải Nobel về văn chương. Pablo Neruda mất năm 1973.
Hoàng Văn Bản dịch