photo: Nguyễn Man Nhiên

NGUYỄN VĂN UÔNG

Cúi Rơm Giữ Lửa

- Gì mà “tóc gió thôi bay”?
- Không là gì cả! Đó chỉ là ních nêm của một anh chàng.

Chàng ấy có đặc điểm là gội đầu nhanh hơn rửa mặt. Thấy anh là thấy cái mũ bê rê phủ kín cái đầu tròn “tóc gió thôi bay”. Anh là người dễ thương nhất trong những người dễ thương. Tuổi cao, tay yếu run run mà chân anh chẳng yếu. Anh vẫn dùng xe máy số chân. Có phôn gọi hẹn cà phê, bia bọt chỗ nào là anh có ngay, bất kể ngày đêm. Uống thì vào loại xàng xàng, không bốc mà như con cúi rơm nhà nông giữ lửa, cứ cháy ngùi ngùi không có ngọn lửa mà cũng không bao giờ tắt lửa. Một hai lon đầu, anh cứ im thin thít ngồi uống, mặc sức bạn bè dzô dzô. Lon thứ ba, bốn, anh bắt đầu ngâm thơ, hát nhạc người khác. Lon thứ năm, anh tự biên tự diễn thơ, nhạc của mình. Từ lon thứ sáu trở đi, anh hát múa liên hoàn có minh họa. Có anh có niềm vui. Vắng anh cuộc giao lưu mất hào hứng.

Anh vốn là nhà giáo, xuất thân từ một trường sư phạm có tầm cỡ. Mà cái nghề sư phạm của anh trước đây là nghề trốn lính. Anh chỉ quanh quẩn ở các trường vùng huyện, không dám ló mặt lên dạy các trường thành phố. Cái trường huyện anh dạy thời ấy ở ngã ba đường quốc lộ, giữa hai thành phố lớn vùng biển và vùng cao cách nhau chưa tới 100 cây số. Đầu tháng lương rủng rỉnh dăm ba ngày, khi thì anh tắm mình trong biển mặn, khi thì thả hồn theo các nàng sơn nữ vùng cao. Hết tiền anh lại nằm dài phố huyện đợi tháng lương sau. Môn anh dạy là Tiếng Anh. Sách giáo khoa bắt buộc là “English for today”. Khi có hồn anh dạy bay bướm, học sinh mê tơi. Khi mất hứng thì anh chỉ: “In lít phò tu dài”, hai tay gãi gãi chiếc cằm lởm chởm mấy sợi râu, ngáp dài vài hơi thành tiếng rồi ngồi trên bàn nhìn học sinh ngọ ngọe. Biết ý, các cô cậu học trò ra căn tin mang vào cho thầy một ly vại bia sủi bọt. Mắt sáng bừng, thầy nhận vại bia, tu một hơi dài sảng khoái. Hứng bốc lên, giờ dạy có cánh bay bổng trong ánh mắt ngưỡng mộ của đám học trò tuổi teen dạt dào mơ mộng. Sự việc diễn ra dài ngày, đến tai thầy hiệu trưởng. Thanh tra học chánh về trường. Đám học trò chung tiền phục vụ bia bọt cho thầy đủ liều lượng. Các tiết anh dạy không chê vào đâu được. Thanh tra lại khen anh dạy tốt, học sinh tiếp thu bài nhẹ nhàng. Thanh tra vui vẻ rút đi. Ngày tháng cứ trôi, vị hiệu trưởng tiếp tục bực mình về phong cách sư phạm của anh. Trái lại, học sinh, từ khóa này đến khóa khác, thì càng gần gũi anh. Chất lượng môn tiếng Anh của học sinh anh dạy được khẳng định trong nhiều kỳ thi tú tài tổ chức toàn tỉnh. Anh trở thành người nổi tiếng.

Cách mạng đổi đời, anh trình diện nhận việc ở một xứ nhiều núi đồi. Giờ thì anh chỉ ở thành phố, không dại gì mà về vùng quê bất trắc. Anh còn được cất nhắc nhờ có cái thành tích sống trong vùng địch mà chưa bao giờ đụng đến súng đạn địch, lý lịch còn trắng trơn. Sau một thời gian thử thách, anh được làm to. Cương vị anh nắm giữ được người đời ví là như cái vú đàn ông, nghĩa là chỉ để trang trí, có đó mà không biết sử dụng để làm gì. Mà không có thì chắc chắn là không được rồi vì là sản phẩm do thượng đế nhào nặn ra mà! Tuy vậy về nhà thì anh cũng có vốn để làm việc với đối tác là vợ anh, có qua có lại khi đêm khuya thanh vắng nỉ non vợ chồng: “Em có, anh cũng có đây!”. Nghĩ đến đã thấy vui. Triển khai công việc thấy đời lên hương bay bổng. Anh mê cái chức mới cho đến ngày có người khác mê hơn anh đến thế chỗ.

Cuộc tình chính thức để anh nên gia nên thất cũng khá hay. Thời gian ấy, phong trào học tiếng Anh khá rầm rộ chỉ vì một mục đích duy nhất là để vượt biên. Cái thứ tiếng của đế quốc ấy, trong nhà trường, phần lớn đã bị người lập chương trình ở cấp cao thay thế bằng tiếng Nga và tiếng Pháp. Thế mà ngoài xã hội, các lớp tiếng Anh dạy chui mọc lên như nấm. Lớp dạy tiếng Anh đàm thoại của anh tại nhà không nhận hết học sinh đến xin học. Hãy nghe lại cuộc chuyện trò qua điện thoại của cô học trò đặc biệt với anh:

- Thầy ngủ chưa?
- Đang thức chờ điện thoại mà!
- Chờ để làm gì?
- Để nghe giọng em nói.
- Nghe để làm gì?
- Cho đỡ nhớ.
- Mới nói chuyện hồi chiều mà. Sao lại nhớ?
- Vì không muốn quên.
- Thầy nguy hiểm lắm! Khi gặp em, thầy nghĩ những gì?
- Em như cục đá rơi trúng chân anh đau điếng.
- Thế thôi à?
- Thế cũng đã làm anh liểng xiểng, không cưỡng lại được cơn đau. Khi gặp anh, em thấy thế nào?
- Chảnh.
- Thiên tiên nói gì kẻ ngu phàm này không hiểu?
- Không chảnh mà người ta đến xin vào học, chờ mấy tháng sau không được trả lời.
- Lớp hết chỗ.
- Thì cục đá không còn đau chân nữa à?
- Khi đó thì bớt đau mà về sau càng đau nhiều vì cục đá không rơi lần thứ hai.
- Sao không báo điện thoại?
- Chảnh mà!
- …..

Cục đá ấy không những chỉ rơi lần thứ hai mà anh còn nhặt lấy, cất kỹ vào tim. Anh thành bệnh sỏi tim, hằng ngày ấp ủ cục đá đó và cho ra đời hai đứa con đẹp như thiên thạch. Và khi có người làm cuộc đại phẫu, mổ cục đá ấy ra khỏi tim anh, mang sang tận trời Tây thì quả tim anh trống trơn. Anh một mình nuôi con và đêm đêm chờ điện thoại từ nơi nào đó mà không bao giờ được nghe tiếng cục đá rơi. Cuộc tình “chân chính” của anh đến và đi lãng mạn như tiểu thuyết để lại cho anh sự trống vắng bên những cuộc tình ngày tháng thoáng qua và hai đứa con ngày mỗi lớn lên.

Thấm thoát đã mười mấy năm gà trống nuôi con, anh vẫn còn làm việc tại cơ quan cũ. Hai con của anh đã đến tuổi vào đời. Hãy nghe cuộc trò chuyện của anh và người thủ trưởng:

- Cháu bé ra trường rồi làm ở đâu anh ?
- Chưa có việc, cháu đang phụ tôi trong mấy lớp dạy tiếng Anh tại nhà.
- Anh làm đơn để tôi sắp cho cháu một chỗ dạy gần nhà, tiện gần gũi, chăm sóc anh.
- Sao tôi lại phải làm đơn?
- Để có lý do giúp đỡ con em cán bộ trong ngành có nhiều cống hiến.
- Thế thì không phải con em trong ngành, ai nhận cho họ?
- Phải qua kỳ thi xét tuyển.
- Cám ơn cô… Đó là việc của cháu, để cháu tự lo lấy.
- …..

Cô con gái lớn ra trường ở với anh một thời gian rồi bỏ vào thành phố lớn. Thằng con trai đang theo học một ngành nghệ thuật ở cùng nơi với chị nó. Hai đứa được mẹ trợ cấp. Anh đến tuổi nghỉ hưu chuyển qua dịch sách, học kinh Phật, dạy công quả cho lớp Phật học của giáo hội. Anh rời căn nhà cũ từng gắn bó với anh và những người thân hơn mấy mươi năm, về sống ở căn phòng thuê của một người bạn làm dịch vụ cho thuê phòng trọ. Căn phòng đầy đủ tiện nghi, khá rộng trong ngôi nhà dài ở cuối khoảnh vườn cây trái. Trước nhà là vuông sân nho nhỏ, người chủ chăm sóc như một tiểu hoa viên khá tươm tất. Người thuê nhà ở đây, có người chỉ qua đêm nhưng cũng có mấy hộ tử tế, thuê dài hạn như anh. Người bạn chủ nhà này cũng là người bảo hộ của anh. Mấy tháng một lần, khi người chủ nhà bảo: “Đã hết tiền” thì anh trao cho chủ nhà một xấp tiền và nhận lại một mớ giấy tờ, hóa đơn thanh toán. Anh chẳng quan tâm xấp giấy ghi những gì, ghi như thế nào, cũng không buồn cất vào đâu. Căn phòng anh ở có hai chìa khóa, một cho anh, và một cho chủ nhà. Ngoài cửa phòng luôn có tấm bảng: “Vắng nhà”. Sáng nào cũng vậy, ông chủ nhà là người mở cửa phòng cho anh. Mỗi sáng, ông đến trước cửa, gõ mấy tiếng. Không nghe trả lời, chừng mười phút sau, ông đến gõ lần thứ hai. Như thế, đến lần thứ ba. Có khi từ lần gõ cửa thứ nhất, có tiếng trả lời, ông mở cửa. Nhưng cũng có khi đến lần thứ hai và khi đã đến lần lần thứ ba, dù không trả lời ông vẫn được quyền mở cửa. Cánh cửa mở toang, nắng mang hơi ấm vào phòng theo làn không khí dịu ngọt vườn cây trái. Có khi anh dậy chuyện trò vài câu. Có khi anh quấn chăn kín đầu, nằm vùi kéo nán thêm vài giờ lơ đểnh.

Một buổi sáng đẹp trời. Sau mấy cơn mưa rào đầu mùa, vườn cây xanh lá nhẫy nhựa. Bầu trời thật trong. Anh dậy sớm đón ánh nắng mai tràn vào khung cửa. Không gian thật bình yên. Anh nhại theo tiếng hót con chim khướu của ông chủ nhà treo đầu hồi nhà, cạnh phòng anh. Một đoàn khách không hẹn mà đến đúng lúc anh tràn trề niềm vui. Ngạc nhiên nối tiếp niềm vui. Hãy nghe cuộc trò chuyện giữa anh và mấy ni sinh là học trò lớp Phật học anh đang dạy:

- Chào thầy
- Chào các ni. Úi chà! Đông ghê! Mấy ni tới chuyện chi rứa?
- Thăm thầy! Chúc mừng sinh nhật của thầy.
- Ui chà!... Sinh nhật hả? Ngày ni sinh nhật tui hả?... Ngày ni là ngày mấy rồi?
- Ngày…/…
- Thế à. Mấy ni ngồi chơi! Mà ngồi mô đây? Ngồi ghế không hết thì ngồi mé vào giường cũng được.
- Thôi! Để chúng em thu dọn phòng ốc gọn gàng chút đã.
- Ừ ! Chị giúp việc chủ nhật vừa rồi không đến. Vài tháng thì chị báo xin nghỉ một ngày, chủ nhật tới chị làm bù gấp đôi.
- ….

Căn phòng ngổn ngang đồ đạc. Quần áo vất tung trên giường, trên ghế, trong máy giặt. Chén bát từ sạp chén đã chuyển chỗ, xuống hết bồn rửa. Mấy cái gạt tàn thuốc đầy vun, lăn lóc trên bàn, dưới chân giường, dưới sàn nhà. Giấy tờ, báo chí trên bàn, bên máy tính và cả trên giường ngủ. Rác giấy thì có khắp nơi…Chừng gần nửa giờ thu dọn, mấy ni học trò đã trả lại sự tươm tất cho căn phòng sau khi đưa hết các vật dụng về lại chỗ của chúng. Cái chạn chén bát và tủ áo quần này là do cô con gái trang bị cho anh trước khi vào thành phố lớn, đủ cho anh dùng hơn mười ngày. Công việc “tuần nhật” khoán cho chị giúp việc là giải quyết tất cả những gì anh vung vải trong tuần. Bỏ một ngày chủ nhật chị giúp việc không đến là như thế đấy. Cái máy giặt ầm ì quay đều đều như đệm nhạc nền cho mấy câu đồng thanh “happy birthday to you” của đám ni sinh. Họ mời thầy cắt bánh sinh nhật bày biện trên bàn có sáu cây nến lớn và mấy cây nến nhỏ cháy sáng.

****

Sáng nay, như thường lệ một nhúm bạn già ngồi quán cà phê cóc đấu láo sự đời. Cái quán cà phê xó xỉnh có cái sân rộng, bàn ghế nhựa tự phục vụ, ai thích ngồi đâu thì bưng ra kê ở chỗ đó. Mấy ông già thì đủ thứ chuyện trên trời, dưới đất. Vắng bóng hơn tháng rồi, trông anh hơi bỡ ngỡ. Như thường lệ, anh vẫn ít nói và chỉ tủm tỉm cười. Cái cười như ngậm ngọc cứ chím chím theo từng kẽ tay gõ chiếc muỗng khuấy tách cà phê đen. Mắt anh chăm chắm vào tách cà phê nhưng tai anh đang lọc từng âm thanh của bạn bè phát ngôn rôm rả. Hãy nghe buổi “cà phê đàm” của mấy ông lão:

- Đi đâu hơn tháng không khai báo?
- Tắt điện thoại, tuyệt đường liên lạc thì sao đây?
- Chuyện như một truyện dài nhiều tập, từ từ sẽ bóc từng trang nhâm nhi khi cần thiết.
- Bí mật hí! Càng bí mật khi bật mí thì khó đỡ đấy.
- Giấu cho răng tóc mọc dài
Để khi gặp lại tưởng ai năm xừa (xưa).
- “Tóc gió thôi bay” chưa thành thật khai báo chuyện anh lên ti vi với một bóng hồng từ một phóng sự vô tình chộp được hai người đang dạo lễ hội hoa.
- Chuyện xàng xê như con dê, có gì đáng nói!
- Chuyện đáng nói hay không đáng nói/ Dzô đến năm lon không hỏi cũng khai.
- ……

Chuyện anh biệt tăm hơn tháng nay, anh không tiết lộ với bạn bè nhưng mọi người vẫn biết rõ. Đứa con gái anh tổ chức lễ cưới với một anh Tây tại nhà thờ thành phố. Cô mời anh xuống và mẹ từ nước ngoài về dự lễ, chúc phúc cho cặp tình nhân. Trong lễ cưới, sau khi cha xứ nhân danh Thiên Chúa gắn kết hai con chiên trong tình yêu chúa ban, người tổ chức dẫn một em bé chập chững, xinh như thiên thần, lên dâng bố, dâng mẹ, hai người vừa làm cô dâu, chú rể, bó hoa trắng. Cô dâu, chú rể đón đứa con trên vòng tay khép chung trước những tràng vỗ tay chúc mừng của quan khách. Sau hơn hai mươi năm xa nhau, anh chị lại nhìn nhau, nhìn đứa con gái trong bộ váy cô dâu sang trọng với ánh mắt ngỡ ngàng: Em bé là con của con gái?... là con của con rể?... là con chung của hai người?... là cháu ngoại anh chị hay là gì gì nữa???... Sau lễ cưới tại nhà thờ, anh chị còn sánh vai nhau bên con gái đi chào quan khách trong tiệc mừng tại nhà hàng. Tiệc tàn, chia tay người vợ cũ, anh lặng lẽ về căn hộ cậu con trai. Đêm đã khuya. Anh mệt mỏi ngả mình trên ghế sôp pha. Hãy nghe cuộc trò chuyện giữa anh, cậu con trai và cô bạn gái của con ở chung nhà:

- Anh chị ở với nhau bao lâu rồi?
- Gần hai năm.
- Sao không tổ chức lễ cưới?
- Sống với nhau thêm một thời gian để có quyết định chính chắn.
- Đến bao giờ?
- Còn tùy thuộc sự đồng cảm của cả hai đứa có thắng được các dị biệt.
- Nếu không thắng được thì sao?
- Thì mỗi người lại theo đường riêng của mình.
- Nghĩa là chia tay?
- Chưa có gì ràng buộc thì xem như chưa nói được chia tay.
- Còn bố mẹ của cả hai đứa?
- Đây là chuyện riêng của chúng con, không phải của các bậc bố mẹ.
- ….

Hai đứa vào phòng ngủ. Anh ngả lưng trên chiếc sập trang trí đặt ở góc phòng khách. Về khuya mát lạnh, anh vớ cái điều khiển từ xa tắt máy điều hòa. Từ tầng cao của khu chung cư, anh vẫn nghe tiếng ầm ì về khuya của đủ các loại xe bên dưới. Tiếng đêm thành phố hiện đại khác với tiếng đêm tỉnh lỵ núi rừng nơi anh sống. Trằn trọc mãi với những ý nghĩ mông lung, anh nhớ lại cái nhìn ngấn lệ, cố che giấu của người vợ cũ khi anh bắt tay người chồng cô ấy lúc anh chào tiễn biệt hai người. Đôi mắt buồn quá!... Anh nghĩ về cuộc trò chuyện giữa anh với con trai và cô bạn gái của con. Giấc ngủ đến với anh rất trễ. Sáng dậy, nhìn lại mình trong gương, anh như gặp một người xa lạ. Anh ở với con hơn tháng với nhiều buổi trò chuyện nhưng không lần nào đề cập đến đề tài cũ.

Buổi cà phê sáng hôm nay rề rà đến khá trưa. Trong khi các bạn râm rang chuyện phiếm thì anh chỉ trầm ngâm nhìn vào tách cà phê. Ngón tay run run nhấp nháy như đang hòa theo một âm điệu nào đó. Anh nhớ đến buổi họp mặt hôm nào, hơn tháng trước và cứ nghĩ mình đang hát:

“Tuổi thơ xưa đã qua, người xưa đã cách xa
Còn đâu bóng quê nhà trong chiều xa vắng
Thuyền xưa xuôi theo dòng, người xưa đã có chồng
Buồn vui những tháng năm bên người yêu dấu
Tóc gió thôi bay những ngày thơ…
…
Tình em như gió gào, tình em như sóng xô
Dạt trôi đến bên bờ có người mong nhớ
Hạnh phúc đợi chờ, tình yêu dấu chia lìa
Dù xa nhau đóa hoa xưa vẫn cài trên mái tóc
Tóc gió thôi bay những chiều mưa”
(Tóc gió thôi bay – Nhạc Trần Tiến)

NGUYỄN VĂN UÔNG

http://www.gio-o.com/NguyenVanUongThanTrongSon.htm