là một
      bài thơ hay

 

KIỆT TẤN

và bài thơ

ĐƯA VỢ CON VỀ XỨ  

 

Kiệt Tấn nổi tiếng với chuyện ngắn. Đưa Vợ Con Về Xứ là một đột xuất thơ. Bài thơ như có thần thơ đạp lung lay những ngả ngách xúc động. Thơ tầm phào yêu nước một cách chịu chơi. Giá trị của bài thơ Đưa Vợ Con Về Xứ là sự cảm tác lịch sử có nguồn rung lớn lay động nhiều tầng hiện thực. Đó là thời điểm 1995. Việt Hải Ngoại vẫn còn đang kinh hoàng chui qua những tầng địa ngục của sau Chiến Tranh Quốc Cọng, Tỵ Nạn Vượt Biên, …. Việt lánh Việt. Lịch sử mở trang Người Việt Hải Ngoại. Thành công của bài thơ là đã đưa “đời thường” Hải Ngoại Tỵ Nạn Chính Trị vào những vắt giòng thơ một cách phong phú chất liệu và hoàn hảo sáng tạo. Đưa Vợ Con Về Xứ là một hiện thực tuyệt vời của trạng thái sống giữa đời. Đọc bài thơ ta như nằm len giữa đời hiện thực có sự truy lùng sâu thẳm và vĩ đại của người-hỏi-người trong vòng quay ám sát của lịch sử. Ngậm một cục quế hương, đọc là cảm được ngay chất bi đát thơ mộng của đời sống trong da thịt mình, trong lịch sử mình ở vòng thứ nhất: Đẹp và đau. Chưa cần nhờ vả đến văn chương đặng biến một câu chuyện nào đó lên thành “những vần thơ” cho ta sống thăng ở vòng hai: Hay và tưởng.

Lê Thị Huệ

 


ĐƯA VỢ CON VỀ XỨ

 

Hôm nay anh đưa em và con về xứ

thôi em đừng hỏi

đất nước ta thanh bình thiệt sao anh?

vì năm bốn lăm nước ta tuyên bố tự do độc lập

năm năm bốn miền Bắc nhảy hòa bình

năm bảy lăm khắp nước truyền vang thanh bình thống nhất

chúng ta bỏ xứ đi lang thang đã hai chục năm nay

anh làm sao biết được

đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?

 

Em hỏi anh

có phải đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?

em hãy nhìn gân đỏ còn nổi trong tròng mắt người tù cải tạo

người lính trẻ khi xưa giờ tóc đã hoa râm

trên cánh tay còn xâm cọp đầu rằn

người đàn bà khô héo còn thương khóc chồng con

mười lăm năm trước chết khát ngoài biển nắng

giờ quay lại khúc biển đây còn nhỏ lệ ròng ròng

cả nhà cô cậu anh và năm con

cũng đã một lần vượt khơi rồi biệt tích

em đừng hỏi

đất nước ta đã thanh bình thiệt sự?

 

 

thôi em đừng hỏi

bà con ta những ai còn ai mất?

Hai chục năm qua biết bao chuyện đổi dời

Cuộc bể dâu nào có chừa ai

Thư nhận được họa hoằn mỗi năm một cái

Em đừng hỏi

Nhà má anh có còn ở đường Trần Công Lại?

Con đường đó đã đổi tên Tây tên ta tên cách mạng ba hồi bảy hiệp

Chỉ còn nhớ trước nhà có gốc cây me cháy và cái sạp nước

Ba và anh Hai chiều chiều ra đó ngồi nhậu rượu đế lai rai

Nhắc chuyện đời xưa

Thuở cao tằng cố tổ anh làm quan dưới thời còn vua Lê chúa Nguyễn

 

Thôi con đừng hỏi

“”dis-moi papa, est-ce-que… ?”

con hãy rán nói tiếng cha sanh mẹ đẻ

rủi ba có bí bà con còn hiểu được giải đáp dùm

con dừng hỏi con Bác Năm có về thăm xứ sở

tụi nó bây giờ Mary là Bob là Elisa

đứa lấy chồng Mỹ

đứa cưới vợ Gia Nã Đại

đứa theo đạo dòng

đứa cạo đầu chừa chóp nhuộm xanh nhuộm đỏ

 

Con cũng đừng hỏi

ba dân Tây hay dân mít?

ba sanh đẻ ở Bạc Liêu

có quốc tịch Tây hồi nào không biết

giờ qua Tây hồi tịch lấy thẻ thông hành có chạy cờ tam sắc

đi làm ăn lui tới cũng tiện bề

ông nội nói dòng dõi ta vốn Trung Kỳ cộc cạch

đi vào Nam bằng ghe bầu chuột khoét

bà nội nói gốc rễ ta là gốc rặc Nam Kỳ

trong bụng ba cũng bán tín hồ nghi

có lẽ ba là dân Giao Chỉ có lai Chàm chút ít

 

Em đừng hỏi

anh có còn nhớ nơi chôn nhau cắt rún?

anh còn nhớ rõ bún nước lèo cá bống kèo cá chốt

cầu Quay cầu Sắt xóm Mới xóm Làng

Trà Kha Trà Khứa đóng đáy đóng đăng

biển nhãn mênh mông đêm rằm thơm phưng phức

bây giờ nhà nước đốn rạp cây trồng khoai mì xuất khẩu

anh về quê cũ

thiếu mùi nhãn đêm khuya chắc trong dạ cũng ngậm ngùi

 

Con hỏi ba

biển chổ này tên gì mà gió rít rợn người?

ba chỉ biết chỗ này cậu Bảy con bị bắn nát ngực

mợ Bảy bị hiếp dâm cả chục lần

xong hải tặc đập đầu

xô xuống biển

đứa con hai tuổi mất mẹ khóc ré

cũng bị ném vào sóng dữ

chìm luôn

 

Em hỏi anh

về Vĩnh Long muốn thấy gì ở đó?

anh muốn thấy lại Cây Da Cửa Hữu

nhưng có lẽ cái Miểu Bà đã bị đập tiêu

nhường chỗ thờ anh hùng cách mạng

anh muốn đêm trăng thanh gió mát

đi đò qua chơi cù lao An Thành

nhưng không biết tràm mắm dừa có còn um tùm chi chit

hay đã bị chặt đốn tan tành

nhường chỗ nhà nước dựng trại tập trung cải tạo

 

 

Con hỏi ba

có phải con sanh đẻ Bình Hòa?

ờ khi xưa địa danh đó Bình Hòa

bây giờ có thể khoác cái tên gì lạ hoắc

cũng như Sài Gòn mang tên thằng đồ tể

hay Miền Nam bị cưỡng bức đùng đùng

mà đường xá xưng danh là Nam Kỳ Khởi Nghĩa

 

Em hỏi anh

nơi nào anh muốn đi thăm viếng?

anh thú thiệt muốn đi thăm ruộng dưa gang

chỗ lùm cây đêm trăng cũ anh làm tình với Tuyết

xin em chớ hờn ghen giận dỗi

vì dù sao Tuyết cũng đã chết từ lâu

hồi chưa có chiến tranh Việt Mỹ

chưa có giải phóng

anh xót thương nàng hẩm hiu một kiếp

nhưng nghĩ lai

nàng còn mát thân hơn bà con ta rất nhiều

 

Con hỏi ba

biểán chỗ này tên gì mà sao nước xoáy dữ tợn?

ba chỉ biết

chỗ này bạn ba vượt biển chìm tàu

anh ta lặn xuống moi tìm

khi vớt được vợ con dẫy tê tê trên tay bồng máu còn trào ra miệng

chỉ một đêm sáng ngày

tóc anh đang đen bỗng trở thành bạc trắng

 

Em dừng hỏi

không biết chị Năm bây giờ còn ở chỗ cũ?

anh nghe nói

anh Năm đã chết trong trại Sơn La

chị Năm lấy chồng thằng cán bộ răng đen mã tấu

hơn chục năm đẻ con bay con lũ

gặp chị giờ và các cháu đây

mới biết xưng hô cách nào cho phải lẽ

 

 

Em đừng hỏi

về xứ có muốn gặp lại bạn cũ

ờ thì anh cũng muốn gặp lại bạn cùng quân ngũ

sau ngày giải phóng nghe đồn Hai Võ cải danh trốn về làm ruộng Cầu Kè

làm ruộng không khá

hắn đổi nghề hốt thuốc sửa gân

hốt thuốc không khá

hắn đổi nghề cu li vác đá

hắn vác đá sáng vác đá chiều quá sức

điếc hết hai lỗ tai

giờ gặp lại đây

mới biết cách nào đối thoại cùng bằng hữu?

anh cũng muốn thắp nhang ở mộ bia thằng Gia

khi nó tử trận chôn ở nghĩa trang Quân Đội

giờ cốt xương xe ủi đất cào xúc đổ đi

anh mới biết cắm nén nhang cho nó chỗ nào?

 

Em hỏi anh

có muốn gặp lại thằng Khôn

ờ bạn học chia tay bốn chục năm có lẻ

hồi Giơ Neo nó đi tập kết

anh những tưởng nó nát thây khi xâm nhập Đường Mòn

dè đâu ngày giải phóng

ông phó tiến sĩ trở về cưỡng đoạt nhà bạn cũ

anh cũng muốn gặp lại xáng nó bạt tai

nhưng không biết giờ chòm xóm có còn để cho hắn ta sống sót

 

 

Em hỏi anh

về xứ mình tính sinh sống kế gì?

hồi nhỏ xíu anh tính theo ông nội học nghề chăn trâu làm ruộng

lớn lên anh tính theo ba làm thợ mộc thợ bào

khi vào trường anh học ngành kỹ thuật

qua xứ người thất nghiệp mấy phen

làm đủ thứ nghề bá láp

giờ về xứ mình tính mở tiệm hàng xén bán gạo muối nước tương

mở thêm quầy cho trẻ em mướn sách

nhưng không biết xứ mình có còn chăng trẻ em con nít

và trong nước có còn được bao nhiêu cuốn sách đọc đỡ buồn

 

Em hỏi anh

về xứ có tính thăm chú Ba Biểu?

ờ chú Ba có vựa mắm nổi tiếng chợ Long Xuyên

Tết nào chú cũng gởi biếu bà con mắm thái ngon đặc biệt

từ ngày đất nước độc lập

vựa mắm nhà nước quản lý

chú Ba đã chết từ lâu

bây giờ em ăn mắm vựa cũ coi chừng bị trúng phong nổi ngứa

 

Em hỏi anh

Về Vĩnh Long có muốn thăm gì nữa

ờ anh cũng muốn thăm bệnh viện châu thành

trước sân có mấy gốc còng già dừa lửa

hồi nhỏ anh thường ra đó hứng mát chiều hè

bây giờ không biết nhà nước có đốn bỏ cây xưa cất thêm xưởng đẻ

hay cho đặt thêm máy móc tân kỳ

trang bị búa liềm cưa đục

khuếch trương nhà máy phá thai

cho nước ta theo kịp đà văn minh xã hội

 

Con hỏi ba

biển chỗ này tên gì mà mây giăng mù mịt?

ba chỉ biết nơi này hai chục năm trước

chị con bị kiết lỵ

sưng cổ họng

không thuốc men

đêm tắt thở trong cơn sốt dữ

xác quăng xa chìm xuống biển sâu

bây giờ không có đất mô

không có bia mộ

làm sao ba biết chị con chìm ở chỗ nào

 

Em hỏi anh

về tới xóm mình muốn thưởng thức món gì đặc biệt?

anh chỉ muốn ra ngồi quán cóc con Sáu Nhỏ

kêu nó đem ra khô mực nướng

và xị rượu đế cay xè

anh nhậu vô tthấy trời đất quay cuồng

hồi tưởng lại những mối tình hai ba chục năm về trước

những Hồng những Hoa những Liên những Trang những Cúc

những người con gái

đã cho anh mượn đôi môi

để uống mật ngọt

cho anh mượn đôi vú

để níu bắt thiên đường

cho anh mượn thân thể

để anh cư ngụ

nhớ tới các em anh sa nước mắt hai hàng

không phải vì tiếc thương nắm nuối

mà bởi không rõ các em giờ xiêu lạc hà phương

kẻ may mắn còn nguyên vẹn hình hài

người kém may chắc đã cụt tay mù mắt

 

Em hỏi anh

còn nhớ gì nữa?

anh còn nhớ những gái đĩ

có lẽ bây giờ các em đã trở thành công dân lương thiện

bà mẹ bộ đội anh hùng

hay công nhân kiểu mẫu

khi sống thì lao động vinh quang

khi chết được lên thiên đường của Bác

nhà nước tặng cho cái huy chương có vẽ đầu Lê Nin bằng thiếc

nhân dân vỗ tay nhiệt liệt

đảng ghi ơn vô sổ mạ vàng

tên các em trong sổ bụi đời

kể như từ đây rũ sạch

 

Con hỏi ba

biển chỗ này tên gì mà sóng to quá thể?

ba chỉ biết

ghe dì Nguyệt tới nơi này lương cạn

người tình chết bạn đồng hành xé thịt

dì Nguyệt giấu trái tim dưới lớp áo hai ngày

tim sình thúi bị giựt quăng xuống biển

dì Nguyệt nổi điên

nhảy theo vớt

chết chìm

 

Thôi em đùng hỏi

khi về xứ làm sao thăm mộ má?

hồi má chết ba chôn cất Gò Vấp

nhà nước quật mồ

ba đem má về vùi thây Thủ Đức

nhà nước phóng đường

ba lại đào xác má dời đi

bây giờ ba đã chết rồi

anh còn biết lấy ai mà do la tung tích?

 

Thôi em đừng hỏi nữa

và đừng bẻ ngón tay lắc cắc

ngồi đứng bồn chồn

bề gì mình cũng đã xa nhà hai chục năm nay

giờ về sớm hoặc trễ hơn một ngày thì có gì đâu khác

đất nước ta vẫn sờ sờ ra đó

chuyện tang thương còn nguyên vẹn mất đâu

ta vẫn là con rồng cháu tiên ràng ràng trong sử ký

năm chục cái trứng bay bổng non cao

năm mươi trứng kia chìm sâu biển mặn

còn trứng nào theo vận nước lêu bêu?

 

Con hỏi ba

cù lao gì trước mặt

ba đoán chừng đó là đảo Phú Quốc

khi xưa ông Bác con kháng chiến Tây nhốt rục xương

tới phiên bác con tắm nước vòi chuồng Cọp

rồi chú con biệt giam hầm đá

tội cả gan chống nhà nước nhân dân

bây giờ trên đảo xông tử khí ngút trời

chắc xương tàn cốt rụi bà con ta còn u hồn không ít

 

 

Thôi em đừng hỏi

anh làm bài thơ này tặng ai?

anh biết mình có tật làm thơ vừa dở vừa dài

những người anh muốn để tặng đã chết rũ từ lâu

thì thôi anh dành bài thơ này tặng cho xứ sở

người ta làm thơ khi lòng mình quá đỗi hân hoan hay khổ đau quá mức

anh viết mấy dòng trên vừa khóc vừa cười

bởi khổ đau

nên anh biết mình còn chút tâm hồn sót lại

em hãy coi như đó là điều đáng kể

 

 

Vì em ơi!

sau cái thời buổi khốn kiếp này

khi về với quê hương

anh sợ chúng ta sẽ không còn được nụ cười nào

và cũng chẳng còn được giọt nước mắt nào

để khóc.

 

 

KIỆT TẤN

Paris 1995

 

 

http://www.gio-o.com/MotBaiThoHayIndex.html

 

 

© gio-o.com 2015