Julie Quang
thời sự Saigon nửa thế kỷ trước…
hồi ức Julie Quang
Một
thời nhiễu nhương...
Saigon, bắt đầu bất an từ lúc sinh
viên xuống đường, kế đến bàn thờ
cũng theo người ra đường.
Saigon, nóng lạnh.
Người người hắt hơi sổ mũi,
không v́ trái gió, trở trời.
Mà bởi v́ Đời không thuận ư Trời, ḷng Dân.
Năm 1963, một năm bất thường...
Sau những binh biến nội loạn của các
tướng lănh dẫn đến chuyện thanh toán
(asassination) anh em T/T Ngô Đ́nh Diệm.
Saigon, bạo loạn từng ngày.
Không bao lâu sau, đến cái chết (assassination) của T/T
Hoa Kỳ J.F. Kennedy.
Đảo chánh...
Ông Ngoại xếp lại tờ báo rồi
lẩm bẩm: “Quả báo nhăn tiền”! Ông buồn bă
đặt tờ báo lên bàn. Tôi chộp lấy tờ báo,
đọc ngấu nghiến trên trang nhất để t́m
hiểu điều ông vừa nói; nhưng nào biết, nào
thấy được cái mối của "Nhân"
để phải nhận "Quả" từ Saigon
"Báo" tới tận Hoa Kỳ!?
Vài năm sau, lớn hơn một chút,
nhưng cái đầu th́ vẫn chưa chịu lớn,
vẫn ù lỳ ở cái ngu ngơ ngốc nghếch. Tuy
vậy, nhờ ông ngoại, xem báo mỗi ngày mà tôi
được đọc ké chuyện thời sự Saigon
và Thế giới, được theo dơi mỗi ngày
trên báo chí đôi ba chuyện khá gọi là Quốc Gia
đại sự..
Hết xuống đường biểu t́nh
đến đảo chánh; có lúc đảo chánh mỗi ba
tháng; chánh phủ thay đổi liền liền đến
chóng mặt mà dân Saigon th́ đă quá quen thuộc với
những cuộc đảo chánh rồi chỉnh lư nên không
bàng hoàng như khi đảo chánh Cụ Diệm.
Họ xem đó như là tṛ chơi của
những ông tướng "say quyền".
Được một lúc, đảo chánh
đảo điên! Xong, đảo chánh hết thời,
chưa ngơi được bao lâu, th́ đến các
cuộc khủng bố.
Saigon. Khủng bố và Chính thể...
Từng đợt khủng bố đe dọa
đến giới truyền thông báo chí kể cả
những người trong guồng máy chính quyền,
những người đối lập.
Đây, nhà văn nhà báo Chu Tử bị bắn
gục trước sân nhà, kia Dân biểu Trần Văn
Văn (thân phụ của anh hùng Trần Văn Bá) bị
bắn chết ngay trong xe hơi và c̣n nhiều nữa...
Từ những cuộc khủng bố để
"bịt miệng” đối lập, đến bom
đặt ở các quán bar, ḿn cài nơi vũ
trường; chiến sự lan tràn, người chết
như rươi !
Tất tần tật, ẩn chứa
những sức ép cho các cuộc chơi chính trị, cho
một tṛ chơi "cá cược" đặt trên
chiếc bàn dài hội nghị “đàm phán”.
Bên nào thắng trận nơi chiến
trường sẽ chiếm thế thượng phong.
Nơi bàn dài, hội nghị ngưng đàm để
“đánh và đánh”!
Rồi dùng “vơ mồm” để “đàm và
đàm” khi nào trên chiến trường bất phân thắng
bại! mấy ông bà "Nghị gật" ngồi
lại với nhau nơi diễn đàn Ba Lê, bọt mép sùi
ra với những lư lẽ dọc ngang, cho tới lúc
đuối hơi th́ gật gật, lắc lắc cho
thế giới xem vở Bi hài thoại kịch - Dân chủ
và Cộng Sản!
Quyền Phán quyết ở đoạn
kết tồi tệ từ những bộ năo đầy
chất xám với trái tim vô cảm. Chính khách cũng có
lương tâm như con người, khác chăng là tự
họ gây mê để lương tâm không động, không
tĩnh, dẹp cảm xúc qua bên để nhường
đường cho mục đích sau cùng, mục đích
tối hậu trên vơ đài chính trị.
Qua những lần đi đêm của hai phe
“đồng t́nh, đồng tính” để định
đoạt số mệnh của một quốc gia
phải “chết non", để đánh đổi những
lợi ích riêng tối thượng và tối hậu.
Bấy giờ, thử
hỏi lương tâm bị "ngủ
mê" ấy có phải chịu Quả Báo như ngày
trước Ông Ngoại tôi nói hay không?
Saigon.
Năm 68, mùa Xuân kinh hoàng…
Đêm 30, pháo nổ tưng bừng,
ầm ĩ một cách khác thường.
Chị em tôi, ngại pháo rơi cháy tóc nên không ra
ngơ xem pháo như mọi năm.
Trên căn
gác gỗ, cả nhà xúm tụm xem truyền h́nh, đài
số 13 chiếu phim "The Combat". Trận chiến
trong phim ác liệt từng hồi. Tiếng súng nơi màn
h́nh ḥa theo tiếng pháo đón Xuân bên ngoài, có khác lạ!
Bỗng dưng, từ đâu một viên
đạn xẹt tới, cắm sâu trên sàn gỗ, cách
nơi chị em tôi nằm một sải tay.
Th́ ra tiếng pháo năm nay dị thường v́
có cả tiếng súng!
Khoảng 3 giờ sáng có tiếng gơ cửa,
tiếng gơ đến từng nhà lẫn trong tiếng lao
xao về những chuyện ǵ đó của nhiều
người. Cố lắng tai nghe ngóng th́ một tiếng
nổ đùng thật lớn và hàng loạt tiếng súng
khác nối đuôi.
Thoạt tiên lúc vừa thức giấc, tôi
ngỡ cả khu vực bị cướp, nào ngờ
cả thành phố có chiến trận giao tranh!
Trời ơi! chiến trường ở
ngay trước ngơ nhà tôi, chưa bao giờ chúng tôi mục
kích chiến tranh ngay trước mắt… tiếng
đạn xé không gian, tiếng người bị
thương rên rỉ từng hồi, van xin vài ngụm
nước...
Má và các em nấp dưới nhà tránh đạn,
tôi lên lầu với cái búa trên tay để phá tủ v́
trong cơn hoảng loạn Má tôi không nhớ chùm ch́a khoá
để ở đâu?
Trước khi rời nhà, Má chia tiền ,
chia vàng cho mỗi đứa con, pḥng khi chạy loạn,
lạc mất nhau.
Ôi! những kinh nghiệm đau thương
của Má từ thời chạy Việt Minh tới nay
vẫn c̣n...
Tôi ôm Má, nước mắt chảy dài...
Trước lúc rời nhà di tản khỏi
vùng giao tranh, tôi không quên chạy vội lên lầu, đem
tất cả trái cây dành cho ngày Tết, lăn hết trên
mái ngói với hy vọng trái rơi xuống đất
người bị thương có thể nhặt
được, nhấm nháp cho qua cơn khát. Tôi không dám
đưa tận tay v́ sợ người khác đàm
tiếu “tiếp tế cho Việt Cộng”.
Trong ḷng tôi, lúc ấy không c̣n lằn ranh
bạn hay thù, chỉ c̣n lại là “con người” đang
cần sự giúp đỡ!
Mùa Xuân ác mộng. Thành phố bốc cháy. Nhà tôi
chỉ c̣n là đống tro…
Bom Ḿn Pháo…
Saigon, những tháng năm biến động không
ngừng.
Bom nổ, ḿn bung, phá tan mọi thứ, nói chi
đến con người, mong manh bằng máu thịt
xương da...
Sinh tử, tử sinh…
Những cái chết tươi rói, chết không
kịp trối, chết trong tích tắc, chết trong
chớp mắt, chết trong tia sáng cực mạnh của
chất nổ loé lên...
Một. Hai. Ba. Bốn.. nhiều sinh mệnh
kéo nhau cuốn hút theo tia chớp loé trong không gian, trong
một giây, chỉ một giây thôi, linh hồn bỏ
lại cái h́nh hài rách tơi tan nát đi luồn lách về
bên kia thế giới... Cái chết ŕnh rập ở mọi
nơi, mọi lúc.
Từ nơi chiến trường tanh
tưởi mùi tử khí đến chốn đô thị
phồn hoa, lỗ chỗ trên tường vách, trên mặt
lề đường, trên nóc nhà, dưới góc sân,
dấu ấn lồi lỏm của hoa đạn pháo c̣n
đậm nét!
Đi đến đâu cũng thấy dấu
hiệu của thần chết. “Chết t́nh cờ,
chết như mơ” như bài hát nào của Trịnh Công
Sơn; quên béng, nhưng chẳng buồn lục lại mà
chi cái trí nhớ gần đi vào nhớ nhớ, quên quên,
với tuổi đời chồng chất! e rằng
với thời gian ḿnh cũng sẽ đi dần vào ngơ
cụt chung kết của mọi người.. cho
đến khi, có người nhắc lại chuyện
xưa tích cũ th́ ḷng mừng rơn, được
dịp thao thao bất tuyệt.
Kỷ niệm dù đẹp hay xấu, dù vui hay
buồn, khi được gợi nhớ lại sẽ
không khác ǵ như một thước phim đời quay
ngược, đắc ư hơn, v́ đó là một phần
đời của chính ḿnh!
Tính Linh,
Linh Tính..
Chuyện tôi muốn kể trong bài viết này,
đă có nhiều người tường thuật rồi.
Những nạn nhân may mắn sống c̣n kể lại
thật chi tiết vụ bom nổ ở vũ
trường Tự Do.
Câu chuyện xảy ra, nay đă gần nửa
thế kỷ. Cùng một kinh nghiệm đó, tôi có cái nh́n
khác cho những cảm nhận riêng nặng phần Tính
Linh.
Cái linh cảm (premonition) trước mọi
biến cố đă giúp tôi cùng anh em The Dreamers thoát hiểm
trong đường tơ kẻ tóc qua vụ bom nổ
ở vũ trường Tự Do cùng vài ba biến
động xảy ra trong thời kỳ đó; măi
đến sau này cái bản năng (instinct) nhạy bén
đó của tôi dường như ngày một lớn và rơ
nét hơn. Điều đó gần giống như bản
năng của các tạo vật sống ngoài hoang dă, chúng
đều nhờ vào bản năng bén nhạy để
sinh tồn trong thiên nhiên.
Tôi không ngần ngại xem ḿnh như đă có cái
bản năng giống loài hoang thú mà ngược lại
tôi nhận ra đó như là quà tặng từ trời,
một Lính Tính (6th sense)!
Lời báo trước...
Bạn đọc thân mến, nh́n nhận
một sự việc có tính cách mơ hồ hay đậm
đặc "siêu h́nh" của kinh nghiệm bản thân
mà trao đổi với người chung quanh th́ chẳng
khác nào "người mù sờ voi" mỗi
người có mỗi cảm nhận khác nhau để suy
xét sự việc.
Trước khi vào chuyện ' sờ voi' cùng
linh tính, tính linh, nếu bạn đọc cảm thấy
đây là chuyện “không tưởng” th́ mời bạn
dừng tại đây và quên đi dùm những chuyện
“linh tinh' vừa nêu trên. Với các bạn ưng nghe
chuyện giựt gân, máu lạnh th́ xin bạn hăy
đọc với tâm t́nh khách quan như đọc một
chuyện “kinh dị”!
Trước khi vào chủ đề (Vụ
án bom nổ vũ Trường Tự Do), tôi sẽ
đưa bạn vào bối cảnh của chính đề
này.
Mọi chuyện từ thời sự,
xă hội, chính trị v.v.. nghe linh tinh như không liên
quan ǵ đến vụ việc bom nổ và người
chết nhưng nếu đặt tất cả mọi
việc lớn nhỏ đă xảy ra trong thời kỳ
đó dưới lăng kính hiển vi để mổ
xẻ th́ h́nh như chuyện không đơn giản như
mọi người đă nghĩ.
Trong t́nh h́nh rối ren “vàng thau lẫn lộn”
của một “cơn lốc” chính trị phức tạp
(Political disorder), có quá tiện nghi chăng, để xác
quyết rằng một lực lượng vũ trang nào
đó là thủ phạm? là VC, là CIA hay là Quốc Gia? Ẩn
số đó, ngày nay sẽ có thể t́m ra đáp án, nếu
chúng ta thật sự muốn truy cứu!
Bên cạnh những điều không hay, bên lề
những hành động khiếm khuyết, miền Nam
Việt Nam được thừa hưởng
một Xă hội Nhân Văn (Humane Society) tuy có thua
thiệt về chiến lược, chiến thuật trên
diễn đàn chính trị, nhưng may mắn thay, tính
nhân bản (humanistic character) vẫn được duy
tŕ cho đến năm 1975.
Một chút lăng mạn của Saigon thời xa xưa...
Chuyện cuối tháng 5 của một năm...
Saigon. Mùa mưa bắt đầu bằng những cơn
mưa rào vào tháng 5 làm dịu đi tiết trời oi
ả. Làm mát mắt người thưởng lăm! V́
những cơn mưa rào chợt đến, chợt
đi, rồi thoắt nắng... Mưa làm ướt áo
tiểu thư khiến cho áo trắng vừa đủ
ướt để dán khít trên thân h́nh người
thiếu nữ...
Áo trắng thấm mưa, quấn quanh quần
trắng nin phăng, dán sát trên da thịt cô em màu hồng
non, nơn nà b́ bạch của lứa tuổi trăng
khuyết, trăng tṛn! Ôi Thanh Xuân tôi hay tuổi Xuân Hồng
Ngọc!
Một thời áo trắng bay lượn
trước cổng trường, trên các hè phố và trong
t́nh ư của các chàng trai Saigon thuở đó. H́nh ảnh tà áo
trắng đẫm ướt mưa của cô học tṛ
ngày ấy đă dán khít nơi tâm tưởng của chàng
thanh niên đờ đẩn mắt đắm ch́m...
Rồi thời gian như gió thoảng mây bay,
tóc xanh nay đă bạc mầu sương gió nhưng
mắt vẫn đăm đăm nh́n về phía xa xăm
chân trời như t́m kiếm điều ǵ đó ở
hồi ức.
Trong trí nhớ lăng đăng của ông lăo ngày
nay vẫn c̣n đó đọng lại một thoáng lăng
mạn của những cơn mưa rào và người
thiếu nữ ngày nào dưới mưa.
Sàig̣n. Mối t́nh đầu của một danh ca…
"Thuở ấy em vừa thôi kẹp tóc, thuở
ấy anh vừa thôi học xong" (1), bài hát của
Phạm Duy tưởng chừng như một thiên t́nh ca
cho cặp Vợ Chồng Nguyễn Hồng Ngọc -
Phạm Ngọc Phương, tưởng chừng như
một hạnh phúc trong khúc thiên trường ca bất
tận... nào ngờ c̣n thêm câu định mệnh "Hạnh
phúc nào không tả tơi , không đắng cay" (2).
Hồng Ngọc ĺa đời thật sớm trong một
tai nạn giao thông, bỏ lại người chồng
lẻ loi với ba con thơ.
Anh Phạm Ngọc Phương tức danh ca
Elvis Phương; khi vừa thôi học, đă nổi
tiếng khắp Saigon cùng với ban nhạc The Rocking Stars
làm giông gió trên sân khấu nhỏ của những
người trẻ, đến khi tham gia với ban
Phượng Hoàng là giọng ca chính th́ tên anh
được biết đến trong tầm vóc Quốc
Gia lẫn hải ngoại (sinh viên du học).
Vâng, anh là nam danh ca Elvis Phương. Nếu
xứ Cờ Hoa có một ông Vua nhạc Rock Elvis Presley th́
nơi miền Nam nước Việt cũng có một Elvis
Phương, vua nhạc Rock mà cho đến nay, vẫn
chưa một ai có thể đến gần
được cái ngai Vua Rock ở hải ngoại lẫn
tại xứ Việt! và với 2 ông Hoàng Rock này
đừng nói đến chuyện t́m tài năng thay
thế, hoài công!
Giọng ca nam hàng đầu của miền Nam
Việt Nam: Danh ca Elvis Phương. Người vợ
đầu của anh: chị Hồng Ngọc. Anh sớm có
tên tuổi, một ngai vàng cho riêng anh, một sự
nghiệp không ai thay thế được, một cuộc
t́nh không suông sẻ trong số phận đẩy
đưa!
Bài "Áo anh sứt chỉ
đường tà" Phạm Duy viết năm 1970,
đă có nhiều danh ca, ca sĩ hát nhưng tôi thiển
nghĩ chỉ có mỗi Elvis Phương hát bài ni bằng
trái tim nức nở của anh.. và không cần
nhiều đâu, chỉ chừng đó thôi, Phương đă
dựng nên một thành quách cách ngăn ḍng thời gian!
Tiếng ca đó, giọng hát đó
trường tồn trong ḷng khách mộ điệu.
Thi Nhân làm thơ, nhạc sĩ viết
nhạc, ca sĩ chuyên chở cái hồn thơ/nhạc qua
bài hát đến người nghe, không đơn thuần
chỉ bằng kỹ năng mà cần có trái tim biết
thổn thức v́ hầu hết 99 phần trăm
Tân/Cổ nhạc Việt đều u buồn.
Hoàn cảnh của Phương lúc bấy
giờ có thể nói là chất liệu sống cần
thiết đă chất chứa sẵn trong linh hồn và
trái tim anh, chỉ cần cất cao giọng là đă
chuyển tải nỗi đau từ chính ḿnh đến
trái tim người nghe. Ngai vàng của một giọng
hát phải kể, từ đó mà ra.
Vô h́nh chung, lời thơ Hữu Loan và ư
nhạc Phạm Duy, đă nói lên định mệnh nào cho
mối t́nh đầu của Elvis Phạm Ngọc
Phương và Diana Nguyễn Hồng Ngọc!
“Chiếc b́nh hoa ngày cưới đă thành chiếc
b́nh hương”(3) Thi nhân khóc than, thương tiếc
bạn t́nh trong vầng thơ. Phạm Duy Thần sầu,
gửi thêm ư nhạc trong cung tiễn đưa, và Elvis
Phương lănh nhiệm vụ chuyên chở đến
người nghe câu chuyện t́nh nức nở của
Hữu Loan!
Thôi rồi, sự trùng hợp của
định mệnh.. hay, một lần nữa, lập
lại với Elvis Phương: Một phần đời
của Anh đă mất... hay, một lời nguyền
của một bài Thơ/nhạc ???
Hồng Ngọc mất trung tuần tháng 7 năm 1971
(c̣n tiếp)
Julie Quang
Chú Thích:
1/ Tóc Mai Sợi Vắn Sợi Dài (sáng tác Phạm Duy)
2/ T́nh khúc trên chiến trường tồi tệ (sáng
tác Phạm Duy)
3/ Áo anh sứt
chỉ đường tà (Thơ Hữu Loan- Nhạc
Phạm Duy)
nguồn: Thế Giới Nghệ Sĩ (hải ngoại) 2016