Cao Thoại Châu
dấu chân sỏi cát
tản mạn
Trưa ngày 30-4-1975 đang sống ở A cách B khoảng 45km là nơi đă ở không nhiều cảm xúc từ 1972 khi chạy khỏi mùa hè đỏ lửa ở C tan tác nhiều phần, không c̣n tin sẽ có một nơi nào yên ổn, thời b́nh yên tạm đă được rung chuông cảnh báo.
Khoảng xế trưa, từ A phóng xe máy về B mục đích nổi là thăm cha mẹ v́ biết khu gia đ́nh ở có ác chiến, phần ch́m sâu trong đáy ḷng với không ít thổn thức là nh́n mặt B trong những giờ vừa đổi chủ. Có một chút yên tâm là B không tan nát dưới trận pháo nhưng có nhiều hơn thảng thốt nh́n thấy những khuôn mặt thất thần ngơ ngác của một số bạn bè từng một thời nuôi những giấc mộng riêng tư mà tương đồng.
Qua khỏi cây cầu cong cong di sản thối tha của người Mỹ để lại khi bỏ của chạy lấy người, nh́n thấy một xác người gói cẩn thận trong lớp nylon lành lặn và rất mới, có ba lớp buộc từ trên xuống chứng tỏ người làm chuyện này có th́ giờ thong thả dành cho người xấu số một chút săn sóc kiểu nghĩa tử nghĩa tận. Người gói trong bọc nh́n có vẻ dài hơn b́nh thường, anh ta là một người lính chết vào những giờ cuối cùng của trận chiến, chiếc nón sắt nằm không xa. Nơi anh ta nằm, trước đó vài giờ là một chốt chặn cắt ngang quốc lộ 4 bây giờ là 1A làm cho nó bị tắc nghẽn nhiều ngày. Không biết ai sẽ mang người lính chết ấy đi và đi đâu, nghe nói đơn vị anh ấy mới di tản từ miền Trung vào cách đó vài tuần khi miền Trung có chủ mới. Đă quá nhiều những cái chết ngoài đường, giờ thêm một cái nữa mà sao đi qua nghe ḷng thật buồn bă. Dừng xe, xin người dân mấy nén hương, thắp và cắm dường như vào nách anh này. Không nhớ nói với anh lính ấy câu ǵ, chắc là một lời cầu nguyện không tin là sẽ thiêng liêng!
Tới Trường đua thấy hai người cảnh sát áo trắng nằm chết giữa đường trong khi những chiếc xe máy lách qua vẫn c̣n hớt hải chưa tan dù phút ấy cuộc cờ đă tàn quá rơ cho ai nấy đều thấy.Thành phố không c̣n như trái bóng căng những ngày hôm trước, thậm chí vài giờ trước. Trái bóng giờ đă vỡ bung thành nhiều mảnh xác xơ một tan hoang chưa định h́nh được. Ṿng xuống một ngă tư, ngược lên một cái chợ, vào con hẻm nhỏ vừa trở nên cực kỳ xa lạ. Gia đ́nh b́nh an cả, hai người em đi lính ở các tỉnh cũng đă kịp thoát về trong bộ đồ trông như thợ hồ. Ngỡ ngàng cố giấu câu hỏi phải nói ǵ, làm ǵ trong những ngày tới. Cả nhà nói những thứ vu vơ dường như ai cũng tránh nói về cái đang diễn ra, không ai nghĩ tới những ngày sắp tới.
Ba người lính thắng trận đeo súng AK dừng trước cửa nhà, họ c̣n rất trẻ, da tai tái và hiền từ, ngây thơ là khác. Nín lặng chờ đợi, th́ ra là “Cho chúng cháu uống nước”. Nghe tiếng “cháu” quá xa lạ, chúng ta chưa có thời gian thu xếp một kiểu xưng hô theo vai vế, giờ c̣n đang nghe ngóng quyền lực từ mũi AK sẽ xử như thế nào trong những ngày tới. Không phải một tiếng nổ ngắn gọn, tất nhiên không bao giờ có chuyện như thế, mà là cả những năm tháng c̣n ở phía trước .
Đây là lần thứ ba chứng kiến người thắng trận từ ruộng đồng, rừng núi vào thành phố. Lần thứ nhất vào đầu tháng 7-1954. Lúc ấy đang trọ học ở nhà người bạn của cha, phần c̣n lại của gia đ́nh đang sống trong vùng Việt Minh dưới quê xa. Sáng sớm hôm ấy thành phố D rộ lên nhiều tiếng súng, mới 14 tuổi nhưng biết đó không phải là súng giao tranh, trẻ con thời chiến thường trưởng thành sớm. Th́ thế, lính Pháp và chính quyền thành phố tháo chạy và người lính nào đó bắn chơi như để chào một nơi không bao giờ c̣n trở lại nữa, tiếng nổ của anh ta nghe có vẻ tức tối. Quá trưa, lính Việt Minh vào, họ tỏa ra những con phố, khuôn mặt lạnh lùng cảnh giác. Sau đó không lâu những khuôn mặt ấy dăn ra tươi tỉnh khi thành phố có nhiều biểu hiện đón họ.
Lần thứ hai chứng kiến cảnh tương tự này là vào tháng 8 -1954. Giữa cảnh chợ trời tấp nập mọc lên trên nhiều con đường của những người bán tháo để ra đi, những chiếc xe nhà binh Pháp vẫn chạy b́nh yên thong thả, lác đác xe Molotova chở những người lính từ ngoài vào, họ h́nh như đi tiền trạm lo việc tiếp thu E và tiễn 100 năm thuộc địa Pháp ra đi, tất nhiên không bao giờ có ngày trở lại. Ngày 10-10-1954 đường phố E rực màu cờ, phố xá đông đúc nhưng ẩn chứa một cái ǵ đó lao nhao, sắc diện b́nh an hơn nhưng cũng không khác D trước đó 3 tháng. Trong ḍng người đang có vẻ vỡ ra thành từng mảng ấy của E, đứa bé 14 mất liên lạc với gia đ́nh không biết ngày mai sẽ ra sao, c̣n quá nhỏ để t́m câu trả lời vào khi ấy. Nhưng tâm trạng phải tự xoay xở với nhiều bất ổn th́ có! Ngày bước lên thang một con tàu quá sức lớn, anh lính người nước ngoài hỏi đi với ai, đáp một ḿnh. Và anh ấy hét cho một anh lính khác ghi “Trẻ mồ côi”!
Sau ba lần chứng kiến sự đổi thay của một thành phố trong vừa tṛn 20 năm của đời ḿnh, lại có thêm một lần chứng kiến ngay đời ḿnh. Đó là một thành phố mă hóa thành 0, không bóng cây, không bóng người, cả âm thanh mùi vị hương sắc cũng không! Và như thế sống gần 30 năm phần cuối của ḿnh. Trong đấy, hơn 10 năm vẫn đi mỗi cuối tuần từ nơi cách 45km về nơi cuối con số ấy.
Những tên đất phai dần, để khỏi bận tâm đă mă hóa chúng thành A, B, C, D và ngược lại trong lộ tŕnh kiếm sống nhạt thếch cảm xúc. Thân như chia làm hai nửa trong mỗi tuần lễ, nửa làm cho xong cái nghề đă chọn mà giờ chỉ c̣n là mảnh vá công việc dán vào che khoảng trống đời người. Như một thứ phên liếp mỏng manh cố sức ngăn gió ngăn mưa v́ dù sao mưa gió cũng gây lạnh lùng. Nửa kia bước vào cơi mà anh bạn làm cùng bàn bảo là gió tanh mưa máu, tháng đầu tiên lănh lương của một tờ báo tự nhiên nước mắt trào ra, vui buồn cộng chung khi nhận ra những sỏi cát dưới chân nghe có vẻ êm đềm. Công việc mới giúp t́m được con người của ḿnh chăng? Cũng không có câu trả lời rơ ràng, chỉ thấy ḿnh thấy ḿnh thế mà bền, thật bền, như sợi dây thừng neo được con tàu to kềnh càng vào cảng…
Rất thương dấu chân trên những đoạn đường mă hóa, c̣n đâu mà t́m khi chúng đă bị thời gian làm cho thành hư vô như vẫn làm trên bờ cát. Không xóa những dấu chân ấy dù đă thất lạc quyền sở hữu về chúng!
Cao Thoại Châu
http://www.gio-o.com/CaoThoaiChau.html
© gio-o.com 2012