tranh: Rừng-Kinh Dương Vương

 

ĐÀO DUY THY

Mỏ vàng Ma Pó, Đức Trọng

tản mạn

 

Đây là k vàng, cách xã KaĐơn vào khoảng 40km đi băng theo đường rừng. Dân tộc ở Ma Pó có lẽ người Pháp đã mang họ từ các nước khác ở Âu Châu qua đây, bắt họ khai thác vàng ?

Tôi vào k vàng từ năm 1985, ngày đó còn đào chui. Vào năm 1986, nhà nước bắt đầu cho hợp đồng đào đãi vàng công khai.

Người dân tứ xứ vào đây, kẻ buôn bán, người đào hầm. Tôi và San vào k vàng đãi xái. Lấy xái từ các hầm đã bỏ đem ra suối đãi, khi mệt thì ngồi tựa gốc cây ngo mà nghỉ, nhìn trời, nhìn người lố nhố trong bãi vàng, trên đồi, thợ cưa xẻ cây để làm cừ.

Tôi cảm thấy mình bơ vơ giũa rừng người đào vàng, nhưng thôi, cũng đành liều mạng, may ra cuộc sống có́ đỡ hơn không !

Em giờ về ở Núi Voi
Anh đây liều mạng đào moi tim vàng.

Những túp lều lá cỏ, buổi sáng khói lan tỏa một vùng trắng đục trong sương mù gía lạnh của núi rừng MaPó.

Năm nay nắng hạn, dân Ka Đô, KaĐơn, Tu Tra, Pró, Thạnh Mỹ .. đổ xô vào k vàng .

Người đông, chỗ này đang đào, chỗ kia đang lên xái, chỗ nọ, hầm sập, người chết.

Bỗng nhiên, tôi nghĩ đến năm 2000 sẽ tận thế vì con người khai thác tài nguyên khoáng sản quá mức, trái đất sẽ sụp đổ theo luật vô thường - thành, trụ, hoại, không .Những cái chết ở k vàng thật bất ngờ ! Một thanh niên vưa ăn trưa xong, ra bốp xớp ( lấy xá vội vàng được ai cho ) hầm sập, chết bẹp trong đó ! Một thanh niên từ Dalat xuống, chưa đào đãi gì, uống rượu với bạn say, rớt xuống hầm giếng chết. !

Vừa qua, một hầm vuông giữa dòng suối đang lên xái, giàng cừ dở quẻ, bờ đất lở, chôn đứng một thanh niên, người ta vội nằm xuống để ngăn nước lại, cho nhiều máy xuống hút nước nhưng không kịp !

Người chết không sống lại, người sống tiếp tục đào . Vàng là đánh đổi mạng sống, vàng là máu, là nước mắt ! Tôi thật sự chán cái cả̉nh ấy nhưng con người bất cứ trong hoàn cảnh nào cũng tranh đấu để sinh tồn.

Ở k vàng, người được thì nhậu nhẹt say sưa, người mo thì mặt mày méo xeọ !

Mo có nghĩa đào xuống trúng hầm ông bà đã ăn gọi là mo trắng. Mo khô là đào tuột xuống đáy mà không 'có xái . Mo nước là trúng mạch nước lớn quá, ko máy nào hút cạn. !

Ở k vàng không có đêm, mặt trời lặn có mặt trời lửa.

Người ta đốt ngo cháy sáng suốt đêm để đào hầm lấy xái, dùng cái mâm hình nón có rún chính gĩữa để vàng tụ lại, cho vào chén, hơ lưả, thổi bay cát còn lại vàng.

Đêm đêm những tên mê đỏ đen, sát phạt nhau rồi dở quẻ đốt chòi và trốn về trong đêm.

Một hôm, bạn băng qua làng MaPó, lên đỉ̉nh núi nhìn lại k vàng chìm trong sương mờ đục.

Sau chốc lát, mặt trời lên, sương tan dần, cảnh đào đãi ở k vàng lại nhộn nhịp hơn.

 

Ở đây hầm hố vây quanh
Là người lao động đào vàng nuôi thân
Đời ta lạ̣c chốn phong trần
Cái ăn cách sống cũng gần la bu (buffalo)

 

Đào Duy Thy

 

http://www.gio-o.com/AN/DaoThiVitChay.htm

 

© gio-o.com 2018